Arsa Payý Nedir? Arsa Payý Hesaplamasý Nasýl Yapýlýr?

Arsa Payý Nedir?

Arsa sahibi ve müteahhit arasýnda arsanýn üstüne dikilen iþ yerleri ya da evlerin büyüklük veya uzunluðuna göre deðerlerini tespit etme metoduna arsa payý diyoruz. Arsa payýný bulmaya çalýþýrken kullanacaðýmýz temel kriterler her bir bölüme ait metrekare cinsinden büyüklük belirtileri ve belediyeler tarafýndan belirlenen rayiç deðerlerdir.

Arsa payý ve arsa payý hesaplamasý konularýnýn son zamanlarda gündeme gelmesinin arkasýnda bazý müteahhitlerin arsa sahiplerini kandýrmaya çalýþmasý yatmaktadýr. Meslek onurlarýný hiçe sayan bazý kiþilerin tutumlarý ile gündeme daha çok gelmeye baþlayan arsa payý hesaplamasýnýn nasýl yapýldýðýný inceleyelim.

Arsa Payý Hesaplamasý Ýçin Hangi Formül Kullanýlýr?

Arsa payý hesaplarken kullanmamýz gereken formül þu þekildedir:

(A / B ) X C

Burada A harfi deðeri tapuda geçen alanýn metrekare cinsinden deðerini temsil ederken B harfi bölümden size düþen payý, C harfi ise bölüm deðerini anlatmaktadýr.

Buradan gelen sonuç sizin arsadaki hisse payýnýzýn metrekare cinsinden deðerini belirtmektedir.

Teorik olarak karýþýk bir formülle karþý karþýya gelmiþiz gibi bir görüntü çýksa da örneklerle iþi pratiðe döktüðümüz zaman olayý daha iyi kavrayabilirsiniz.

Arsa Payý Hesaplamasýnda Dikkat Edilen Hususlar

Bir gayrimenkule ait kat irtifaký ya da kat mülkiyeti kurulumu esnasýnda ana yapýnýn yer aldýðý parsel arsasýndaki deðerleme oranýný göze alarak gayrimenkul sahibine verilen paya arsa payý diyoruz.

Arsa karlýlýðýnda yapýlan inþaat veya kat karþýlýðýnda yapýlan inþaatlarda inþaat maliyeti ya da arsa bedeli, inþaattan baðýmsýz bir bölüm þeklinde verilmektedir.

Kanuni hükümlere dayanan esaslara göre, arsanýn kat mülkiyeti konusunda baðýmsýz bölümlere verilen ortak mülkiyet paylarý da arsa payý olarak belirtiliyor.

Kat Mülkiyeti Kanunu’nda da belirtildiði üzere söz konusu yapýnýn direk olarak kat mülkiyetine geçirilmesi için bu tarihteki deðeri ile orantýlý olacak þekilde tahsis edilen arsa payýnýn ortak mülkiyet kurallarýna uygun þekilde gösterilmesi gerekiyor. Kat mülkiyeti ve arsa payý birbirinden ayrýlmadýðý gibi baðýmsýz olarak da devri söz konusu olmuyor.

Arsa Payý Hesaplamasý Nasýl Yapýlýr?

Tapu Sicil Müdürlüðü’nde belirtilen arsa payýndan size ait olan kýsmýn metrekaresini bulmak için tapuda geçen toplam alanýn metrekare cinsinden deðeri ile size ait hissenin baðýmsýz bölümler toplamýna oraný çarpýlýr.

Buradan gelen sonuç bize, ilgili kiþiye ait arsa payýný verir.

Yukarýda da belirttiðimiz gibi formül (A / B) X C þeklindedir.

Birkaç örnekle arsa payý hesaplama konusunu, ilgili alt baþlýklara da deðinmek koþuþlu ile daha açýk hale getirelim.

Daire Arsa Payý Hesaplamasý Nasýl Yapýlýr?

Örnek 1:

Tapuda geçen alanýn büyüklüðünün 1000 metrekare olduðunu varsaydýðýmýz bir örnekte kiþiye ait alanýn tapu kayýtlarýnda 26/338 þeklinde gösterildiðini kabul edelim. Bu þartlar altýnda söz konusu tapu sahibinin dairesinin arsa payýnýn metrekare cinsinden deðeri nedir?

Örnek 1’in çözümü:

Bu durumda arsa üzerindeki hisse payýný bulmak için 1000 ile 26/338’i çarpmamýz gerekecektir.

(A / B) X C formülünden gidecek olursak;

A=1000, B=338, C=26 olmaktadýr.

Gerekli iþlemleri yaptýðýmýz zaman da 76,923 sonucuna ulaþýrýz. Bu da ilgili kiþinin arsa üzerindeki hisse payýný ortaya koyar.

Arsa Payýna Göre Daire Metrekare Hesaplamasý Nasýl Yapýlýr?

Örnek 2:

Tapu kaðýdýnda söz konusu daire için arsa payýnýn 18/220 olduðu belirtilmiþtir. Diðer taraftan arsanýn toplam büyüklüðünün de 1300 metrekare olduðu bilinmektedir. Bu durumda dairenin arsa üzerindeki payýna kaç metrekare düþmektedir?

Örnek 2’nin çözümü:

Soruyu cevaplamak için yine ayný formülü kullanacaðýz.

(A / B) X C = Dairenin arsa payýna düþen metrekare deðeri

Bu durumda A harfi 1300’ü, B harfi 220’yi, C harfi ise 18’i temsil etmektedir.

Gerekli çarpým ve bölme iþlemlerini yaptýktan sonra da karþýmýza 106,363 metrekare sonucuna ulaþmaktayýz. Bu da örnekteki söz konusu dairenin metrekare cinsinden arsa payýný göstermektedir.

Hisseli Arsa Payý Hesaplamasý Nasýl Yapýlýr?

Hisseli arsa payýnýn hesaplanmasý durumunda da formülde deðiþiklik olsa da mantýk yukarýdaki örneklerin birebir aynýsýdýr. Sadece formüldeki ifadelerin taraf deðiþtirmesinden kaynaklanan bir deðiþim söz konusudur.

Hisseli arsa payý hesaplama formülü þu þekilde karþýmýza çýkar:

Hisseli arsa payý = Arsa üzerindeki payýn metrekare cinsinden deðeri / Arsanýn toplam metrekare deðeri

Yani bir üstteki örneði dikkate alýrsak arsa üzerindeki payýn metrekare cinsinden deðeri 106,363 þeklindedir. Arsanýn toplam alanýnýn metrekare cinsinden deðeri de 1300’dür. Öyleyse 106,363’ün 1300’e oranýnýn dairenin hisseli arsa payýný ortaya koyduðunu söyleyebiliriz.

106,363’ü 1300’e böldüðünüz zaman 18/220 karþýmýza birebir ayný þekilde çýkmaz fakat sadeleþtirme iþlemi ile bu sonuca ulaþabilirsiniz. Sadeleþtirme yapmasanýz bile 106,363’ün 1300’e bölünmesiyle elde edilen sonuç 18’in 220’ye bölünmesiyle elde edilen sonuca eþit çýkacaktýr. Bu da size arsa payýnýzýn hisseli halini verecektir.

Dükkan Arsa Payý Hesaplama Nasýl Yapýlýr?

Dükkan arsa payý hesaplama iþleminin de daire arsa payý hesaplamadan pek farký yoktur. Týpký daire arsa payý hesaplama konusunda kullandýðýmýz formülü bu iþlem içinde kullanabiliriz.

(A / B) X C formülü bize dükkanýn arsa payýnýn metrekare cinsinden deðerini verecektir.

Burada A harfi arsanýn toplam alanýnýn metrekare türünden deðerini, B harfi baðýmsýz bölümlerin toplamýný, C harfi ise bu baðýmsýz bölümlerden mülk sahibine düþen payý temsil etmektedir.

Örnek 3:

Toplam alaný 850 metrekare olan bir arsa üzerindeki binada dükkan sahibi olan Ahmet Bey’in tapusundaki hissesi 9/75 olarak görünmektedir. Buna göre Ahmet Bey’e ait olan dükkanýn arsa payýnýn metrekare cinsinden deðerini bulalým.

Örnek 3’ün çözümü:

(A / B) X C formülünde gerekli yerleþtirmeyi yaptýðýmýz zaman A harfi 850’yi, B harfi 75’i ve son olarak da C harfi ise 9’u temsil etmektedir.

Bu yerleþtirmelerden sonra bölme ve çarpma iþlemlerini uyguladýðýmýzda ise 102 sonucuna ulaþmaktayýz. Bu durumda Ahmet Bey’in dükkanýnýn arsa payýnýn metrekare cinsinden deðerinin 102 olduðunu öðreniyoruz.

Arsa Payýna Göre Gider Hesaplamasý Nasýl Yapýlýr?

Arsa payýna göre bir dairenin ya da bir dükkanýn aylýk giderini hesaplamak için bilmemiz gereken deðerler þunlardýr:

Binanýn aylýk genel gideri ve mülk sahibinin arsa payýnýn hisseli oraný

Arsa payýna göre gider hesaplamak için ise uyguladýðýmýz formül þu þekildedir:

(D / B) X C

Bu formülde D harfi binanýn aylýk toplam giderini ortaya koyarken B harfi baðýmsýz bölümlerin toplamýný, C harfi ise mülk sahibinin bu baðýmsýz bölümlerindeki hissesini ortaya koymaktadýr.

Örnek 4:

Elif Haným’ýn oturduðu binanýn aylýk masraflarýnýn toplamý 1000 Türk Lirasý’dýr. Elif Haným’a ait olan dairenin arsa payý ise 80/1080 oraný þeklindedir. Bu durumda Elif Haným’ýn arsa payýna göre aylýk gider hesaplamasý nasýl yapýlýr?

Örnek 4’ün Çözümü:

Hemen yukarýdaki formülü söz konusu rakamlara uygulayarak hesaplamamýzý yapabiliriz.

Formülümüz (D / B) X C þeklindeydi. Burada D harfi, binanýn toplam aylýk giderini yani 1000 Türk Lirasý’ný, B harfi 1080’i ve C harfi ise 80’i temsil etmektedir.

Formülde sayýlarý yerine yerleþtirip gerekli çarpma ve bölme iþlemlerini yaptýktan sonra 74,07 sonucuna ulaþýyoruz. Bu sonuçtan yola çýkarak Elif Haným’ýn örnekteki daire için aylýk giderinin 74,07 Türk Lirasý olduðunu söylemek mümkün olmaktadýr.

Örnek 5:

Elif Haným’la ayný binada oturan komþusu Tansu Haným, 100/1080 oranýnda arsa payýna sahiptir. Buna göre Tansu Haným’ýn aylýk gideri, arsa payýna göre nasýl hesaplanýr ve kaç para olur?

Örnek 5’in Çözümü:

Yine ayný formülü kullanarak (D / B) X C ‘de D yerine binanýn aylýk toplam gideri olan 1000 Türk Lirasý’ný B yerine 1080’i ve C harfi yerine de 100’ü yerleþtirip bölme ve çarpma iþlemlerini gerçekleþtiriyoruz.

Bu durumda Elif Haným’a oranla daha çok arsa payýna sahip olan Tansu Haným’ýn 92,60 Türk Lirasý ödemesi gerektiðini anlýyoruz.

Buradan da yola çýkarak binaya ait giderlerin bölüþtürülmesi durumunda arsa payýna göre hesap yapýlmasý gerektiði, arsa payý daha çok olanýn daha fazla gider ödemesi gerektiðini söyleyebiliriz