Türk Ticaret Kanunu

TÜRK TÝCARET KANUNU ⁽¹⁾

Kanun Numarasý                         : 6102

Kabul Tarihi                               : 13/1/2011

Yayýmlandýðý R.Gazete             : Tarih: 14/2/2011     Sayý :  27846

 Yayýmlandýðý Düstur                 : Tertip : 5  Cilt : 50 

BAÞLANGIÇ

1. A) Kanunun uygulama alaný

I - Ticari hükümler

MADDE 1- (1) Türk Ticaret Kanunu, 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayýlý Türk Medenî Kanununun ayrýlmaz bir parçasýdýr. Bu Kanundaki hükümlerle, bir ticari iþletmeyi ilgilendiren iþlem ve fiillere iliþkin diðer kanunlarda yazýlý özel hükümler, ticari hükümlerdir.

(2) Mahkeme, hakkýnda ticari bir hüküm bulunmayan ticari iþlerde, ticari örf ve âdete, bu da yoksa genel hükümlere göre karar verir.

II - Ticari örf ve âdet

MADDE 2- (1) Kanunda aksine bir hüküm yoksa, ticari örf ve âdet olarak kabul edildiði belirlenmedikçe, teamül, mahkemenin yargýsýna esas olamaz. Ancak, irade açýklamalarýnýn yorumunda teamüller de dikkate alýnýr.

(2) Bir bölgeye veya bir ticaret dalýna özgü ticari örf ve âdetler genel olanlara üstün tutulur. Ýlgililer ayný bölgede deðillerse, kanunda veya sözleþmede aksi öngörülmedikçe, ifa yerindeki ticari örf ve âdet uygulanýr.

(3) Ticari örf ve âdet, tacir sýfatýný haiz bulunmayanlar hakkýnda ancak onlar tarafýndan bilindiði veya bilinmesi gerektiði takdirde uygulanýr.

III - Ticari iþler

MADDE 3- (1) Bu Kanunda düzenlenen hususlarla bir ticari iþletmeyi ilgilendiren bütün iþlem ve fiiller ticari iþlerdendir.

–––––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 42 nci maddesiyle, bu Kanunda yer alan;

1) “Sanayi ve Ticaret Bakanlýðý”, “Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýnýn”, “Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýnca”, “Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýndan”, “Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýna” ibareleri sýrasýyla “Gümrük ve Ticaret Bakanlýðý”, “Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnýn”, “Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnca”, “Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýndan”, “Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýna”,

2) “Ulaþtýrma Bakanlýðýnca” ibareleri “Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðýnca”,

3) “Denizcilik Müsteþarlýðý”, “Denizcilik Müsteþarlýðýnýn”, “Denizcilik Müsteþarlýðýnca”, “Denizcilik Müsteþarlýðýna”, “Denizcilik Müsteþarlýðýndan” ibareleri sýrasýyla “Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðý”, “Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðýnýn”, “Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðýnca”, “Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðýna”, “Ulaþtýrma, Denizcilik ve Haberleþme Bakanlýðýndan”,

þeklinde deðiþtirilmiþtir.

10976

IV – Ticari davalar, çekiþmesiz yargý iþleri ve delilleri ⁽¹⁾

1. Genel olarak ⁽²⁾

MADDE 4- (1) Her iki tarafýn da ticari iþletmesiyle ilgili hususlardan doðan hukuk davalarý ve çekiþmesiz yargý iþleri ile taraflarýn tacir olup olmadýklarýna bakýlmaksýzýn;

1. a) Bu Kanunda,
2. b) Türk Medenî Kanununun, rehin karþýlýðýnda ödünç verme iþi ile uðraþanlar hakkýndaki 962 ilâ 969 uncu maddelerinde,
3. c) 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayýlý Türk Borçlar Kanununun malvarlýðýnýn veya iþletmenin devralýnmasý ile iþletmelerin birleþmesi ve þekil deðiþtirmesi hakkýndaki 202 ve 203, rekabet yasaðýna iliþkin 444 ve 447,  yayýn sözleþmesine dair 487 ilâ 501, kredi mektubu ve kredi emrini düzenleyen 515 ilâ 519, komisyon sözleþmesine iliþkin 532 ilâ 545, ticari temsilciler, ticari vekiller ve diðer tacir yardýmcýlarý için öngörülmüþ bulunan 547 ilâ 554, havale hakkýndaki 555 ilâ 560, saklama sözleþmelerini düzenleyen 561 ilâ 580 inci maddelerinde,
4. d) Fikrî mülkiyet hukukuna dair mevzuatta,
5. e) Borsa, sergi, panayýr ve pazarlar ile antrepo ve ticarete özgü diðer yerlere iliþkin özel hükümlerde,
6. f) Bankalara, diðer kredi kuruluþlarýna, finansal kurumlara ve ödünç para verme iþlerine iliþkin düzenlemelerde,

öngörülen hususlardan doðan hukuk davalarý ve çekiþmesiz yargý iþleri ticari dava ve ticari nitelikte çekiþmesiz yargý iþi sayýlýr. Ancak, herhangi bir ticari iþletmeyi ilgilendirmeyen havale, vedia ve fikir ve sanat eserlerine iliþkin haklardan doðan davalar bundan istisnadýr.

(2) Ticari davalarda da deliller ile bunlarýn sunulmasý 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayýlý Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümlerine tabidir.

2. Ticari davalar ve çekiþmesiz yargý iþlerinin görüleceði mahkemeler ⁽³⁾

MADDE 5- (1) Aksine hüküm bulunmadýkça, dava olunan þeyin deðerine veya tutarýna bakýlmaksýzýn asliye ticaret mahkemesi tüm ticari davalar ile ticari nitelikteki çekiþmesiz yargý iþlerine bakmakla görevlidir. ⁽⁴⁾

––––––––––––––

(1) Bu üst baþlýk “IV - Ticari davalar ve delilleri” iken,  26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 1 inci maddesiyle metne iþlendiði þekilde deðiþtirilmiþtir.

(2) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 1 inci maddesiyle, bu maddenin birinci fýkrasýnda yer alan “doðan hukuk davalarý” ibarelerinden sonra gelmek üzere “ve çekiþmesiz yargý iþleri” ibareleri ve “ticari dava” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve ticari nitelikte çekiþmesiz yargý iþi” ibaresi eklenmiþtir.

(3) Bu madde baþlýðý “2. Ticari davalarýn görüleceði mahkemeler” iken,  26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 2 nci maddesiyle metne iþlendiði þekilde deðiþtirilmiþtir.

(4) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 2 nci maddesiyle, bu fýkrada yer alan  “davalara” ibaresi ise “davalar ile ticari nitelikteki çekiþmesiz yargý iþlerine” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

10976-1

 (2) Bir yerde asliye ticaret mahkemesi varsa, asliye hukuk mahkemesinin görevi içinde bulunan ve 4 üncü madde hükmünce ticari sayýlan davalarla özel hükümler uyarýnca ticaret mahkemesinde görülecek diðer iþlere asliye ticaret mahkemesinde bakýlýr. Bir yerde ticaret davalarýna bakan birden çok asliye ticaret mahkemesi varsa, iþ durumunun gerekli kýldýðý yerlerde Hâkimler ve Savcýlar Yüksek Kurulunca, asliye ticaret mahkemelerinden biri veya birkaçý münhasýran bu Kanundan ve diðer kanunlardan doðan deniz ticaretine ve deniz sigortalarýna iliþkin hukuk davalarýna bakmakla görevlendirilebilir.

(3) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/2 md.) Asliye ticaret mahkemesi ile asliye hukuk mahkemesi ve diðer hukuk mahkemeleri arasýndaki iliþki görev iliþkisi olup, bu durumda göreve iliþkin usul hükümleri uygulanýr.

(4) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/2 md.) Asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yargý çevresindeki bir ticari davada görev kuralýna dayanýlmamýþ olmasý, görevsizlik kararý verilmesini gerektirmez; asliye hukuk mahkemesi, davaya devam eder.

1. B) Çeþitli hükümler

I - Zamanaþýmý

MADDE 6- (1) Ticari hükümler koyan kanunlarda öngörülen zamanaþýmý süreleri, Kanunda aksine düzenleme yoksa, sözleþme ile deðiþtirilemez.

10977

II - Teselsül karinesi

MADDE 7- (1) Ýki veya daha fazla kiþi, içlerinden yalnýz biri veya hepsi için ticari niteliði haiz bir iþ dolayýsýyla, diðer bir kimseye karþý birlikte borç altýna girerse, kanunda veya sözleþmede  aksi  öngörülmemiþse  müteselsilen  sorumlu  olurlar.  Ancak,  kefil  ve  kefillere, taahhüt veya ödemenin yapýlmadýðý veya yerine getirilmediði ihbar edilmeden temerrüt faizi yürütülemez.

 (2) Ticari borçlara kefalet hâlinde, hem asýl borçlu ile kefil, hem de kefiller arasýndaki iliþkilerde de  birinci fýkra hükmü geçerli olur.

III - Ticari iþlerde faiz

1. Oran serbestisi ve bileþik faizin þartlarý

MADDE 8- (1) Ticari iþlerde faiz oraný serbestçe belirlenir.

(2) Üç aydan aþaðý olmamak üzere, faizin anaparaya eklenerek birlikte tekrar faiz yürütülmesi þartý, yalnýz cari hesaplarla her iki taraf bakýmýndan da ticari iþ niteliðinde olan ödünç sözleþmelerinde geçerlidir. Þu þartla ki, bu fýkra, sözleþenleri tacir olmayanlara uygulanmaz.

(3) Tüketicinin korunmasýna iliþkin hükümler saklýdýr.

(4) Bu maddenin ikinci ve üçüncü fýkralarýna aykýrý olarak iþletilen faiz yok hükmündedir.

2. Uygulanacak hükümler

MADDE 9- (1) Ticari iþlerde; kanuni, anapara ile temerrüt faizi hakkýnda, ilgili mevzuat hükümleri uygulanýr.

3. Faizin baþlangýcý

MADDE 10- (1) Aksine sözleþme yoksa, ticari bir borcun faizi, vadenin bitiminden ve belli bir vade yoksa ihtar gününden itibaren iþlemeye baþlar.

BÝRÝNCÝ KÝTAP

Ticari Ýþletme

BÝRÝNCÝ KISIM

Tacir

1. A) Ticari iþletme
2. Bütünlük ilkesi

MADDE 11- (1) Ticari iþletme, esnaf iþletmesi için öngörülen sýnýrý aþan düzeyde gelir saðlamayý hedef tutan faaliyetlerin devamlý ve  baðýmsýz þekilde yürütüldüðü iþletmedir.

(2) Ticari iþletme ile esnaf iþletmesi arasýndaki sýnýr, Bakanlar Kurulunca çýkarýlacak kararnamede gösterilir.

(3) Ticari iþletme, içerdiði malvarlýðý unsurlarýnýn devri için zorunlu tasarruf iþlemlerinin ayrý ayrý yapýlmasýna gerek olmaksýzýn bir bütün hâlinde devredilebilir ve diðer hukuki iþlemlere konu olabilir. Aksi öngörülmemiþse, devir sözleþmesinin duran malvarlýðýný, iþletme deðerini, kiracýlýk hakkýný, ticaret unvaný ile diðer fikrî mülkiyet haklarýný ve sürekli olarak iþletmeye özgülenen malvarlýðý unsurlarýný içerdiði kabul olunur. Bu devir sözleþmesiyle ticari iþletmeyi bir bütün hâlinde konu alan diðer sözleþmeler yazýlý olarak yapýlýr, ticaret siciline tescil ve ilan edilir.

10978

1. B) Tacir

I - Gerçek kiþiler

1. Genel olarak 

MADDE 12- (1) Bir ticari iþletmeyi, kýsmen de olsa, kendi adýna iþleten kiþiye tacir denir.

(2) Bir ticari iþletmeyi kurup açtýðýný, sirküler, gazete, radyo, televizyon ve diðer ilan araçlarýyla halka bildirmiþ veya iþletmesini ticaret siciline tescil ettirerek durumu ilan etmiþ olan kimse, fiilen iþletmeye baþlamamýþ olsa bile tacir sayýlýr.

 (3) Bir ticari iþletme açmýþ gibi, ister kendi adýna, ister adi bir þirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayýlmayan diðer bir þirket adýna ortak sýfatýyla iþlemlerde bulunan kimse, iyiniyetli üçüncü kiþilere karþý tacir gibi sorumlu olur.

2. Küçük ve kýsýtlýlar

MADDE 13- (1) Küçük ve kýsýtlýlara ait ticari iþletmeyi bunlarýn adýna iþleten yasal temsilci, tacir sayýlmaz. Tacir sýfatý, temsil edilene aittir. Ancak, yasal temsilci ceza hükümlerinin uygulanmasý yönünden tacir gibi sorumlu olur.

3. Ticaret yapmaktan menedilenler

MADDE 14- (1) Kiþisel durumlarý ya da yaptýðý iþlerin niteliði nedeniyle yahut meslek ve görevleri dolayýsýyla, kanundan veya bir yargý kararýndan doðan bir yasaða aykýrý bir þekilde ya da baþka bir kiþinin veya resmî bir makamýn iznine gerek olmasýna raðmen izin veya onay almadan bir ticari iþletmeyi iþleten kiþi de tacir sayýlýr.

(2) Birinci fýkraya aykýrý hareketin doðurduðu hukuki, cezai ve disipline iliþkin sorumluluk saklýdýr.

4. Esnaf

MADDE 15- (1) Ýster gezici olsun ister bir dükkânda veya bir sokaðýn belirli yerlerinde sabit bulunsun, ekonomik faaliyeti sermayesinden fazla bedenî çalýþmasýna dayanan ve geliri 11 inci maddenin ikinci fýkrasý uyarýnca çýkarýlacak kararnamede gösterilen sýnýrý aþmayan ve sanat veya ticaretle uðraþan kiþi esnaftýr. Ancak, tacirlere özgü 20 ve 53 üncü maddeler ile Türk Medenî Kanununun 950 nci maddesinin ikinci fýkrasý hükmü bunlara da uygulanýr.

II - Tüzel kiþiler

MADDE 16- (1) Ticaret þirketleriyle, amacýna varmak için ticari bir iþletme iþleten vakýflar, dernekler ve kendi kuruluþ kanunlarý gereðince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari þekilde iþletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diðer kamu tüzel kiþileri tarafýndan kurulan kurum ve kuruluþlar  da tacir sayýlýrlar.

(2) Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diðer kamu tüzel kiþileri ile kamu yararýna çalýþan dernekler ve gelirinin yarýsýndan fazlasýný kamu görevi niteliðindeki iþlere harcayan vakýflar, bir ticari iþletmeyi, ister doðrudan doðruya ister kamu hukuku hükümlerine göre yönetilen ve iþletilen bir tüzel kiþi eliyle iþletsinler, kendileri tacir sayýlmazlar.

III - Donatma iþtiraki

MADDE 17- (1) Tacire iliþkin hükümler donatma iþtirakine de aynen uygulanýr.

1. C) Tacir olmanýn hükümleri

I - Genel olarak

MADDE 18- (1) Tacir, her türlü borcu için iflasa tabidir; ayrýca kanuna uygun bir ticaret unvaný seçmek, ticari iþletmesini ticaret siciline tescil ettirmek ve bu Kanun hükümleri uyarýnca gerekli ticari defterleri tutmakla da yükümlüdür.

10979

(2) Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iþ adamý gibi hareket etmesi gerekir.

(3) Tacirler arasýnda, diðer tarafý temerrüde düþürmeye, sözleþmeyi feshe, sözleþmeden dönmeye iliþkin ihbarlar veya ihtarlar noter aracýlýðýyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanýlarak kayýtlý elektronik posta sistemi ile yapýlýr.

(4) Tacir sýfatýna baðlý olan diðer hükümler saklýdýr.

II - Özel olarak

1. Ticari iþ karinesi

MADDE 19- (1) Bir tacirin borçlarýnýn ticari olmasý asýldýr. Ancak, gerçek kiþi olan bir tacir, iþlemi yaptýðý anda bunun ticari iþletmesiyle ilgili olmadýðýný diðer tarafa açýkça bildirdiði veya iþin ticari sayýlmasýna durum elveriþli olmadýðý takdirde borç adi sayýlýr.

(2) Taraflardan yalnýz biri için ticari iþ niteliðinde olan sözleþmeler, Kanunda aksine hüküm bulunmadýkça, diðeri için de ticari iþ sayýlýr.

2. Ücret isteme hakký 

MADDE 20- (1) Tacir olan veya olmayan bir kiþiye, ticari iþletmesiyle ilgili bir iþ veya hizmet görmüþ olan tacir, uygun bir ücret isteyebilir. Ayrýca, tacir, verdiði avanslar ve yaptýðý giderler için, ödeme tarihinden itibaren faize hak kazanýr.

3. Fatura ve teyit mektubu

MADDE 21- (1) Ticari iþletmesi baðlamýnda bir mal satmýþ, üretmiþ, bir iþ görmüþ veya bir menfaat saðlamýþ olan tacirden, diðer taraf, kendisine bir fatura verilmesini ve bedeli ödenmiþ ise bunun da faturada gösterilmesini isteyebilir.

(2) Bir fatura alan kiþi aldýðý tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanýn içeriði hakkýnda bir itirazda bulunmamýþsa bu içeriði kabul etmiþ sayýlýr.

(3) Telefonla, telgrafla, herhangi bir iletiþim veya biliþim aracýyla veya diðer bir teknik araçla ya da sözlü olarak kurulan sözleþmelerle yapýlan açýklamalarýn içeriðini doðrulayan bir yazýyý alan kiþi, bunu aldýðý tarihten itibaren sekiz gün içinde itirazda bulunmamýþsa, söz konusu teyit mektubunun yapýlan sözleþmeye veya açýklamalara uygun olduðunu kabul etmiþ sayýlýr.

4. Ücret ve sözleþme cezasýnýn indirilmesi

MADDE 22- (1) Tacir sýfatýný haiz borçlu, Türk Borçlar Kanununun 121 inci maddesinin ikinci fýkrasýyla 182 nci maddesinin üçüncü fýkrasýnda ve 525 inci maddesinde yazýlý hâllerde, aþýrý ücret veya ceza kararlaþtýrýlmýþ olduðu iddiasýyla ücret veya sözleþme cezasýnýn indirilmesini mahkemeden isteyemez.

5. Ticari satýþ ve mal deðiþimi

MADDE 23- (1) Bu maddedeki özel hükümler saklý kalmak þartýyla, tacirler arasýndaki satýþ ve mal deðiþimlerinde de Türk Borçlar Kanununun satýþ sözleþmesi ile mal deðiþim sözleþmesine  iliþkin hükümleri uygulanýr.

1. a) Sözleþmenin niteliðine, taraflarýn amacýna ve malýn cinsine göre, satýþ sözleþmesinin kýsým kýsým yerine getirilmesi mümkün ise veya bu þartlarýn bulunmamasýna raðmen alýcý, çekince ileri sürmeksizin kýsmi teslimi kabul etmiþse; sözleþmenin  bir kýsmýnýn yerine getirilmemesi   durumunda  alýcý  haklarýný  sadece   teslim   edilmemiþ   olan  kýsým  hakkýnda kullanabilir. Ancak, o kýsmýn teslim edilmemesi dolayýsýyla sözleþmeden beklenen yararýn elde edilmesi veya izlenen amaca ulaþýlmasý imkâný ortadan kalkýyor veya zayýflýyorsa ya da

10980

durumdan ve þartlardan, sözleþmenin kalan kýsmýnýn tam veya gereði gibi yerine getirilemeyeceði anlaþýlýyorsa alýcý sözleþmeyi feshedebilir.

1. b) Alýcý mütemerrit olduðu takdirde satýcý, malýn satýþýna izin verilmesini mahkemeden isteyebilir. Mahkeme, satýþýn açýk artýrma yoluyla veya bu iþle yetkilendirilen bir kiþi aracýlýðýyla yapýlmasýna karar verir. Satýcý isterse satýþ için yetkilendirilen kiþi, satýþa çýkarýlacak malýn niteliklerini bir uzmana tespit ettirir. Satýþ giderleri satýþ bedelinden çýkarýldýktan sonra artan para, satýcýnýn takas hakký saklý kalmak þartýyla, satýcý tarafýndan alýcý adýna bir bankaya ve banka bulunmadýðý takdirde notere býrakýlýr ve durum hemen alýcýya ihbar edilir.
2. c) Malýn ayýplý olduðu teslim sýrasýnda açýkça belli ise alýcý iki gün içinde durumu satýcýya ihbar etmelidir. Açýkça belli deðilse alýcý malý teslim aldýktan sonra sekiz gün içinde incelemek veya incelettirmekle ve bu inceleme sonucunda malýn ayýplý olduðu ortaya çýkarsa, haklarýný korumak için durumu bu süre içinde satýcýya ihbarla yükümlüdür. Diðer durumlarda, Türk Borçlar Kanununun 223 üncü  maddesinin ikinci fýkrasý uygulanýr.

ÝKÝNCÝ KISIM

Ticaret Sicili

1. A) Kuruluþ

I - Genel olarak ⁽¹⁾

MADDE 24- (1) Ticaret sicili, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnýn gözetim ve denetiminde ticaret ve sanayi odalarý veya ticaret odalarý bünyesinde kurulacak ticaret sicili müdürlükleri tarafýndan tutulur. Bir yerde oda mevcut deðilse veya yeterli teþkilatý yoksa, ticaret sicili, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnca belirlenecek bir odadaki ticaret sicili müdürlüðü tarafýndan tutulur.

(2) Ticaret sicili kayýtlarýnýn elektronik ortamda tutulmasýna iliþkin usul ve esaslar Kanunun 26 ncý maddesine göre çýkarýlacak yönetmelikte gösterilir. Bu kayýtlar ile tescil ve ilan edilmesi gereken içeriklerin düzenli olarak depolandýðý ve elektronik ortamda sunulabilen merkezi ortak veri tabaný, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðý ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliði nezdinde oluþturulur.⁽¹⁾

(3) Ticaret sicili müdürlüðünün kurulmasýnda aranacak þartlar ve odalar arasýnda sicil iþlemleri ile ilgili olarak varlýðý gerekli iþbirliðinin saðlanmasýna iliþkin esaslar, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnca çýkarýlacak bir tebliðle düzenlenir.⁽¹⁾

(4) (Ek: 26/6/2012-6335/3 md.) Ticaret sicili kayýt iþlemlerinin elektronik ortamda yapýlmasý için toplanmasý ve iþlenmesi gerekli olan kiþisel veriler, kiþisel verilerin korunmasý ve bilgi güvenliðinin saðlanmasýna iliþkin mevzuata uygun bir þekilde korunur.

II - Yönetim

MADDE 25- (1) Ticaret sicili, ticaret sicili müdürü tarafýndan yönetilir. Ticaret sicili müdürü, Kanunun 26 ncý maddesine göre çýkarýlacak yönetmelikte belirlenen nitelikleri haiz kiþiler arasýndan oda meclisi tarafýndan Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnýn uygun görüþü alýnarak atanýr. Ayný usulle sicil müdürlüðünün iþ hacmine göre, yeteri kadar müdür yardýmcýsý görevlendirilir. ⁽²⁾

(2) Ticaret sicilinin tutulmasýndan doðan bütün zararlardan Devlet ve ilgili oda müteselsilen sorumludur. Devlet ve sicil görevlilerini atamaya yetkili kurum zararýn doðmasýnda   kusuru   bulunanlara  rücu eder.  Ticaret  sicili  müdürü ve  yardýmcýlarý  ile diðer personeli, görevleriyle ilgili suçlardan dolayý kamu görevlisi olarak cezalandýrýlýr ve bunlara karþý iþlenmiþ suçlar kamu görevlisine karþý iþlenmiþ sayýlýr.

(3) Gümrük ve Ticaret Bakanlýðý, ticaret sicili müdürlüklerinin faaliyetlerini her zaman denetlemeye ve gerekli önlemleri almaya yetkilidir. Ticaret sicili müdürlükleri, adý geçen Bakanlýkça alýnan önlemlere ve verilen talimatlara uymakla yükümlüdür.

––––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle, bu maddenin ikinci fýkrasýnda yer alan “tüzükle” ibaresi “Kanunun 26 ncý maddesine göre çýkarýlacak yönetmelikte”, üçüncü fýkrasýnda yer alan “yönetmelikle” ibaresi “tebliðle” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

(2) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle, bu fýkrada yer alan “tüzükte” ibaresi “Kanunun 26 ncý maddesine göre çýkarýlacak yönetmelikte” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

10981

III – Yönetmelik ⁽¹⁾

MADDE 26- (1) Ticaret sicili müdürlüðünün kurulmasý, sicil defterlerinin tutulmasý, tescil zorunluluðunun yerine getirilmesine iliþkin usul ve esaslar, sicil müdürlerinin kararlarýna karþý itiraz yollarý, sicil müdür ve yardýmcýlarý ile diðer personelde aranacak nitelikler, disiplin iþleri ile bu konuyla ilgili diðer esas ve usuller Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnca hazýrlanan ve Bakanlar Kurulunca çýkarýlacak yönetmelikte düzenlenir.

1. B) Tescil

I - Þartlarý

1. Ýstem

MADDE 27- (1) Ticaret siciline tescil, kural olarak istem üzerine yapýlýr. Resen veya yetkili kurum veya kuruluþun bildirmesi üzerine yapýlacak tescillere iliþkin hükümler saklýdýr. Harca tabi iþlerde, tescil anýnýn saptanmasýnda harç makbuzunun tarihi belirleyicidir. 34 üncü madde hükümleri saklýdýr.

(2) Ticaret sicili müdürlükleri, kurumlar vergisi mükellefi olup da bu madde uyarýnca tescil için baþvuran mükelleflerin baþvuru evrakýnýn birer suretini ilgili vergi dairesine intikal ettirir. Bu mükelleflerin iþe baþlamayý bildirme yükümlülükleri yerine getirilmiþ sayýlýr. ⁽²⁾

2. Ýlgililer

MADDE 28- (1) Tescil istemi ilgililer, temsilcileri veya hukuki halefleri tarafýndan yetkili sicil müdürlüðüne yapýlýr.

(2) Bir hususun tescilini istemeye birden çok kimse zorunlu ve yetkili olduðu takdirde, kanunda aksine hüküm bulunmadýkça, bunlardan birinin talebi üzerine yapýlan tescil tümü tarafýndan istenmiþ sayýlýr.

3. Ýstemin þekli 

MADDE 29- (1) Tescil istemi dilekçe ile yapýlýr.

(2) Dilekçe sahibi kimliðini ispat etmek zorundadýr. Dilekçedeki imza noterlikçe onaylanmýþsa, ayrýca kimliðin ispatlanmasýna gerek yoktur.

4. Süre

MADDE 30- (1) Kanunda aksine hüküm bulunmadýkça, tescili isteme süresi onbeþ gündür.

(2) Bu süre, tescili gerekli iþlemin veya olgunun gerçekleþtiði; tamamlanmasý bir senet veya belgenin düzenlenmesine baðlý olan durumlarda, bu senet veya belgenin düzenlendiði tarihten baþlar.

(3) Ticaret sicili müdürlüðünün yetki çevresi dýþýnda oturanlar için bu süre bir aydýr.

5. Deðiþiklikler

MADDE 31- (1) Tescil edilmiþ hususlarda meydana gelen her türlü deðiþiklik de tescil olunur.

(2) Tescilin dayandýðý olgu veya iþlemler tamamen veya kýsmen sona erer ya da ortadan kalkarsa sicildeki kayýt da kýsmen yahut tamamen silinir.

(3) Her iki hâlde 27 ilâ 30 uncu madde hükümleri geçerlidir.

II - Sicil müdürünün görevleri

1. Ýnceleme görevi ve geçici tescil

MADDE 32- (1) Sicil müdürü tescil için aranan kanuni þartlarýn var olup olmadýðýný incelemekle yükümlüdür.

–––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle, bu maddenin baþlýðýnda yer alan “Tüzük” ibaresi “Yönetmelik”, birinci fýkrasýnda yer alan “bir tüzükle” ibaresi “Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnca hazýrlanan ve Bakanlar Kurulunca çýkarýlacak yönetmelikte” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

(2) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle, bu fýkrada yer alan “memurluklarý” ibaresi “müdürlükleri”, “evraklarýnýn” ibaresi “evrakýnýn” ve “bir” ibaresi “birer” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

10982

(2) Tüzel kiþilerin tescilinde, özellikle þirket sözleþmesinin, emredici hükümlere aykýrý olup olmadýðý ve söz konusu sözleþmenin kanunun bulunmasýný zorunluluk olarak öngördüðü hükümleri içerip içermediði incelenir.

(3) Tescil edilecek hususlarýn gerçeði tam olarak yansýtmalarý, üçüncü kiþilerde yanlýþ izlenim yaratacak nitelik taþýmamalarý ve kamu düzenine aykýrý olmamalarý þarttýr.

(4) Çözümü bir mahkeme kararýna baðlý bulunan veya sicil müdürü tarafýndan kesin olarak tescilinde duraksanan hususlar, ilgililerin istemi üzerine geçici olarak tescil olunur. Ancak, ilgililer üç ay içinde mahkemeye baþvurduklarýný veya aralarýnda anlaþtýklarýný ispat etmezlerse geçici tescil resen silinir. Mahkemeye baþvurulduðu takdirde kesinleþmiþ olan hükmün sonucuna göre iþlem yapýlýr.

2. Tescile davet ve ceza 

MADDE 33- (1) Tescili zorunlu olup da kanuni þekilde ve süresi içinde tescili istenmemiþ olan veya 32 nci maddenin üçüncü fýkrasýndaki þartlara uymayan bir hususu haber alan sicil müdürü, ilgilileri, belirleyeceði uygun bir süre içinde kanuni zorunluluklarýný yerine getirmeye veya o hususun tescilini gerektiren sebeplerin bulunmadýðýný ispat etmeye çaðýrýr.

(2) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/4 md.) Sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçýnma sebeplerini de bildirmeyen kiþi, sicil müdürünün teklifi üzerine mahallin en büyük mülki amiri tarafýndan bin Türk Lirasý idari para cezasýyla cezalandýrýlýr.

(3) Süresi içinde kaçýnma sebepleri bildirildiði takdirde, sicilin bulunduðu yerde ticari davalara bakmakla görevli asliye ticaret mahkemesi, dosya üzerinde inceleme yaparak tescili gerekli olan bir hususun bulunduðu sonucuna varýrsa, bunun tescilini sicil müdürüne emreder, aksi takdirde tescil istemini reddeder. Süresi içinde tescil isteminde bulunmayan veya kaçýnma sebeplerini bildirmeyen kiþinin ikinci fýkradaki cezayla cezalandýrýlmasý bu fýkra hükmünün uygulanmasýna engel oluþturmaz.

3. Ýtiraz

MADDE 34- (1) Ýlgililer, tescil, deðiþiklik veya silinme istemleri ile ilgili olarak, sicil müdürlüðünce verilecek kararlara karþý, tebliðlerinden itibaren sekiz gün içinde, sicilin bulunduðu yerde ticari davalara bakmakla görevli asliye ticaret mahkemesine dilekçe ile itiraz edebilirler.

(2) Bu itiraz mahkemece dosya üzerinden incelenerek karara baðlanýr. Ancak, sicil müdürünün  kararý,  üçüncü  kiþilerin  sicilde  kayýtlý  bulunan  hususlara  iliþkin menfaatlerine aykýrý olduðu takdirde, itiraz edenle üçüncü kiþi de dinlenir. Bunlar mahkemeye gelmezlerse dosya üzerinden karar verilir.

III - Açýklýk

MADDE 35- (1) Tescil iþleminin dayanaklarý olan dilekçe, beyanname, senetler, belgeler ve ilanlarý içeren gazeteler, üzerlerine sicil defterinin tarih ve numaralarý yazýlarak sicil müdürlüðünce saklanýr.

(2) Herkes ticaret sicilinin içeriðini ve müdürlükte saklanan tüm senet ve belgeleri inceleyebileceði gibi giderini ödeyerek bunlarýn onaylý suretlerini de alabilir. Bir hususun sicilde kayýtlý olup olmadýðýna dair onaylý belge de istenebilir.

(3) Tescil edilen hususlar, kanun veya Kanunun 26 ncý maddesine göre çýkarýlacak yönetmelikte aksine bir hüküm bulunmadýkça ilan olunur. ⁽¹⁾

(4) Ýlan, Türkiye genelinde sicil kayýtlarýnýn ilanýna özgü Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile yapýlýr.

–––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle, bu fýkrada yer alan “ tüzükte” ibaresi “Kanunun 26 ncý maddesine göre çýkarýlacak yönetmelikte” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

10983

IV - Sonuçlarý

1. Tescil ve ilanýn üçüncü kiþilere etkisi

MADDE 36- (1) Ticaret sicili kayýtlarý nerede bulunurlarsa bulunsunlar, üçüncü kiþiler hakkýnda, tescilin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiði; ilanýn tamamý ayný nüshada yayýmlanmamýþ ise, son kýsmýnýn yayýmlandýðý günü izleyen iþ gününden itibaren hukuki sonuçlarýný doðurur. Bu günler, tescilin ilaný tarihinden itibaren iþlemeye baþlayacak olan sürelere de baþlangýç olur.

(2) Bir hususun tescil ile beraber derhâl üçüncü kiþiler hakkýnda sonuç doðuracaðýna veya sürelerin derhâl iþleyeceðine iliþkin özel hükümler saklýdýr.

(3) Üçüncü kiþilerin, kendilerine karþý sonuç doðurmaya baþlayan sicil kayýtlarýný bilmediklerine iliþkin iddialarý dinlenmez.

(4) Tescili zorunlu olduðu hâlde tescil edilmemiþ veya tescil edilip de ilaný zorunlu iken ilan olunmamýþ bir husus, ancak bunu bildikleri veya bilmeleri gerektiði ispat edildiði takdirde, üçüncü kiþilere karþý ileri sürülebilir.

2. Görünüþe güven

MADDE 37- (1) Tescil kaydý ile ilan edilen durum arasýnda aykýrýlýk bulunmasý hâlinde, tescil edilmiþ olan gerçek durumu bildikleri ispat edilmediði sürece, üçüncü kiþilerin ilan edilen duruma güvenleri korunur.

3. Sorumluluk

MADDE 38- (1) (Deðiþik birinci cümle: 26/6/2012-6335/5 md.) Tescil ve kayýt için gerçeðe aykýrý beyanda bulunanlar, ikibin Türk Lirasý idari para cezasýyla cezalandýrýlýr.  Gerçeðe aykýrý tescilden dolayý zarar görenlerin tazminat haklarý saklýdýr.

(2) Kayýtlarýn 32 nci maddenin üçüncü fýkrasý hükümlerine uymadýðýný öðrendikleri hâlde düzeltilmesini istemeyenler ve tescil olunan bir hususun deðiþmesi, sona ermesi veya kaldýrýlmasý dolayýsýyla, kaydýn deðiþtirilmesini veya silinmesini istemeye ya da yeniden tescili gereken bir hususu tescil ettirmeye zorunlu olup da bunu yapmayanlar, bu kusurlarý nedeniyle üçüncü kiþilerin uðradýklarý zararlarý tazmin ile yükümlüdürler.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Ticaret Unvaný ve Ýþletme Adý

1. A) Ticaret unvaný

I - Kullanma zorunluluðu

1. Genel olarak

MADDE 39- (1) Her tacir, ticari iþletmesine iliþkin iþlemleri, ticaret unvanýyla yapmak ve iþletmesiyle ilgili senetlerle diðer belgeleri bu unvan altýnda imzalamak zorundadýr.

(2) (Deðiþik birinci cümle: 26/6/2012-6335/6 md.) Tescil edilen ticaret unvaný, ticari iþletmenin görülebilecek bir yerine okunaklý bir þekilde yazýlýr. Tacirin iþletmesiyle ilgili olarak düzenlediði ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapýlan kayýtlarýn dayandýðý belgelerde tacirin sicil numarasý, ticaret unvaný, iþletmesinin merkezi ile tacir internet sitesi oluþturma yükümlülüðüne tabi ise tescil edilen internet sitesinin adresi de gösterilir. Tüm bu bilgiler þirketin internet sitesinde de yayýmlanýr. Bu sitede ayrýca, anonim þirketlerde yönetim kurulu baþkan ve üyelerinin adlarý ve soyadlarý ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarý, limited þirketlerde müdürlerin adlarý ve soyadlarý ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarý, sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirketlerde yöneticilerin adlarý ve soyadlarý ile taahhüt edilen ve ödenen sermaye miktarý yayýmlanýr.

10984

2. Tescil

MADDE 40- (1) Her tacir, ticari iþletmenin açýldýðý günden itibaren onbeþ gün içinde, ticari iþletmesini ve seçtiði ticaret unvanýný, iþletme merkezinin bulunduðu yer ticaret siciline tescil ve ilan ettirir.

(2) Her tacir kullanacaðý ticaret unvanýný ve bunun altýna atacaðý imzayý notere onaylattýrdýktan sonra sicil müdürlüðüne verir. Tacir tüzel kiþi ise, unvanla birlikte onun adýna imzaya yetkili kimselerin imzalarý da notere onaylattýrýlarak sicil müdürlüðüne verilir. (Ek cümle: 15/7/2016-6728/66 md.) Gerçek kiþi tacir ile tüzel kiþi tacir adýna imza atmaya yetkili kiþi, ticaret unvanýný ve bunun altýna atacaðý imzayý, noter onayý þartý aranmaksýzýn ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda yazýlý beyanda bulunmak suretiyle de verebilir.

(3) Merkezi Türkiye’de bulunan ticari iþletmelerin þubeleri de bulunduklarý yerin ticaret siciline tescil ve ilan olunur. Ticaret unvanýna ve imza örneklerine iliþkin birinci ve ikinci fýkra hükümleri bu iþletmelere de  uygulanýr.  Kanunda aksine hüküm bulunmadýkça merkezin baðlý olduðu sicile geçirilen kayýtlar þubenin baðlý bulunduðu sicile de tescil olunur. Ancak, bu hususta þubenin bulunduðu yer sicil müdürlüðünün ayrý bir inceleme zorunluluðu yoktur.

(4) Merkezleri Türkiye dýþýnda bulunan ticari iþletmelerin Türkiye’deki þubeleri, kendi ülkelerinin kanunlarýnýn ticaret unvanýna iliþkin hükümleri saklý kalmak þartýyla, yerli ticari iþletmeler gibi tescil olunur. Bu þubeler için yerleþim yeri Türkiye’de bulunan tam yetkili bir ticari mümessil atanýr. Ticari iþletmenin birden çok þubesi varsa, ilk þubenin tescilinden sonra açýlacak þubeler yerli ticari iþletmelerin þubeleri gibi tescil olunur.

II - Ticaret unvanýnýn þekli

1. Gerçek kiþiler 

MADDE 41- (1) Gerçek kiþi olan tacirin ticaret unvaný 46 ncý maddeye uygun olarak yapabileceði ekler ile kýsaltýlmadan yazýlacak adý ve soyadýndan oluþur.

2. Tüzel kiþiler
3. a) Kollektif ve komandit þirketler

MADDE 42- (1) Kollektif þirketin ticaret unvaný, bütün ortaklarýn veya ortaklardan en az birinin adý ve soyadýyla þirketi ve türünü gösterecek bir ibareyi içerir.

(2) Adi veya sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirketlerin ticaret unvaný, komandite ortaklardan en az birinin adý ve soyadýyla þirketi ve türünü gösterecek bir ibareyi içerir. Bu þirketlerin ticaret unvanlarýnda komanditer ortaklarýn adlarý ve soyadlarý veya ticaret unvanlarý  bulunamaz.

1. b) Anonim, limited ve kooperatif þirketler

MADDE 43- (1) Anonim, limited ve kooperatif þirketler, iþletme konusu gösterilmek ve 46 ncý madde hükmü saklý kalmak þartýyla, ticaret unvanlarýný serbestçe seçebilirler.

(2) Ticaret unvanlarýnda, “anonim þirket”, “limited þirket” ve “kooperatif” kelimelerinin bulunmasý þarttýr. Bu þirketlerin ticaret unvanýnda, gerçek bir kiþinin adý veya soyadý yer aldýðý takdirde, þirket türünü gösteren ibareler, baþ harflerle veya baþka bir þekilde kýsaltma yapýlarak yazýlamaz.

1. c) Tacir sayýlan diðer tüzel kiþiler ve donatma iþtiraki

MADDE 44- (1) Ticari iþletmeye sahip olan dernek, vakýf ve diðer tüzel kiþilerin ticaret unvanlarý, adlarýdýr.

(2) Donatma iþtirakinin ticaret unvaný, ortak donatanlardan en az birinin adý ve soyadýný veya deniz ticaretinde kullanýlan geminin adýný içerir. Soyadlarý ve gemi adý kýsaltýlamaz. Ticaret unvanýnda ayrýca donatma iþtirakini gösterecek bir ibare de bulunur.

10985

1. d) Ortak hükümler

MADDE 45- (1) Bir ticaret unvanýna Türkiye’nin herhangi bir sicil dairesinde daha önce tescil edilmiþ bulunan diðer bir unvandan ayýrt edilmesi için gerekli olduðu takdirde, ek yapýlýr.

3. Ekler

MADDE 46- (1) Tacirin kimliði, iþletmesinin geniþliði, önemi ve finansal durumu hakkýnda, üçüncü kiþilerde yanlýþ bir görüþün oluþmasýna sebep olacak nitelikte bulunmamak, gerçeðe ve kamu düzenine aykýrý olmamak þartýyla; her ticaret unvanýna, iþletmenin özelliklerini belirten veya unvanda yer alan kiþilerin kimliklerini gösteren ya da hayalî adlardan ibaret olan ekler yapýlabilir.

(2) Tek baþlarýna ticaret yapan gerçek kiþiler ticaret unvanlarýna bir þirketin var olduðu izlenimini uyandýracak ekler yapamazlar.

(3) “Türk”, “Türkiye”, “Cumhuriyet” ve “Millî” kelimeleri bir ticaret unvanýna ancak Bakanlar Kurulu kararýyla konabilir.

4. Ticaret unvanýnýn devamý

MADDE 47- (1) Ticari iþletme sahibinin veya bir ortaðýn ticaret unvanýnda yer alan adý kanunen deðiþir veya yetkili makamlar tarafýndan deðiþtirilirse unvan olduðu gibi kalabilir.

(2) Kollektif veya komandit þirkete ya da donatma iþtirakine yeni ortaklarýn  girmesi hâlinde ticaret unvaný deðiþtirilmeksizin olduðu gibi kalabilir. Bu þirketlerden birinin ticaret unvanýna adý dâhil olan bir ortaðýn ölümü üzerine mirasçýlarý onun yerine geçerek þirketin devamýný kabul eder veya þirkete girmemekle beraber bu hususta izinlerini yazýlý þekilde bildirirlerse þirket unvaný olduðu gibi býrakýlabilir. Þirketten ayrýlan ortaðýn adý da yazýlý izni alýnmak þartýyla þirket unvanýnda kalabilir.

5. Þubeler

MADDE 48- (1) Her þube, kendi merkezinin ticaret unvanýný, þube olduðunu belirterek kullanmak zorundadýr. Bu unvana þube ile ilgili ekler yapýlabilir.

(2) 41 ve 45 inci maddeler þubenin ticaret unvaný hakkýnda da uygulanýr.

(3) Merkezi yabancý ülkede bulunan bir iþletmenin Türkiye’deki þubesinin ticaret unvanýnda, merkezin ve þubenin bulunduðu yerlerin ve þube olduðunun gösterilmesi þarttýr.

6. Ticaret unvanýnýn devri

MADDE 49- (1) Ticaret unvaný iþletmeden ayrý olarak baþkasýna devredilemez.

(2) Bir iþletmenin devri, aksi açýkça kabul edilmiþ olmadýkça, unvanýn da devri sonucunu doðurur. Devir hâlinde devralan, unvaný aynen kullanma hakkýna sahiptir.

III - Ticaret unvanýnýn korunmasý

1. Ýlke

MADDE 50- (1) Usulen tescil ve ilan edilmiþ olan ticaret unvanýný kullanma hakký sadece sahibine aittir.

2. Bildirim ve ceza

MADDE 51- (1) Bütün mahkemeler, memurlar, ticaret ve sanayi odalarý, noterler ve Türk Patent Enstitüsü görevlerini yaparlarken bir ticaret unvanýnýn tescil edilmediðini, kanun hükümlerine aykýrý olarak tescil edildiðini veya kullanýldýðýný öðrenirlerse durumu yetkili makamlara bildirmek zorundadýrlar. ⁽¹⁾

––––––––––––––––

• 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 7 nci maddesiyle, bu fýkrada yer alan “ticaret sicili müdürüne ve Cumhuriyet savcýlýðýna” ibaresi “makamlara” þeklinde deðiþtirilmiþtir.
• 10986

(2) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/7 md.) 39 ilâ 45 inci veya 48 inci maddeleri ihlal edenler, ikibin Türk Lirasý idari para cezasýyla cezalandýrýlýr.

(3) (Ek: 26/6/2012-6335/7 md.) 46 ncý maddeyi ihlal edenler veya 49 uncu maddeye aykýrý olarak ticaret unvanýný devredenlerle devralan ve kullananlar, üç aydan iki yýla kadar hapis veya adli para cezasýyla cezalandýrýlýr.

3. Unvanýna tecavüz edilen kimsenin haklarý

MADDE 52- (1) Ticaret unvanýnýn, ticari dürüstlüðe aykýrý biçimde bir baþkasý tarafýndan kullanýlmasý hâlinde hak sahibi, bunun tespitini, yasaklanmasýný; haksýz kullanýlan ticaret unvaný tescil edilmiþse kanuna uygun bir þekilde deðiþtirilmesini veya silinmesini, tecavüzün sonucu olan maddi durumun ortadan kaldýrýlmasýný, gereðinde araçlarýn ve ilgili mallarýn imhasýný ve zarar varsa, kusurun aðýrlýðýna göre maddi ve manevi tazminat isteyebilir. Maddi tazminat olarak mahkeme, tecavüz sonucunda mütecavizin elde etmesi mümkün görülen menfaatinin karþýlýðýna da hükmedebilir.

(2) Mahkeme, davayý kazanan tarafýn istemi üzerine, giderleri aleyhine hüküm verilen kimseye ait olmak üzere, kararýn gazete ile yayýmlanmasýna da karar verebilir.

1. B) Ýþletme adý

MADDE 53- (1) Ýþletme sahibi ile ilgili olmaksýzýn doðrudan doðruya iþletmeyi tanýtmak ve benzer iþletmelerden ayýrt etmek için kullanýlan adlarýn da sahipleri tarafýndan tescil ettirilmesi gerekir. Tescil edilen iþletme adlarý hakkýnda da 38, 45, 47, 50, 51 ve 52 nci maddeler uygulanýr.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Haksýz Rekabet

1. A) Genel olarak

I - Amaç ve ilke

MADDE 54- (1) Haksýz rekabete iliþkin bu Kýsým hükümlerinin amacý, bütün katýlanlarýn menfaatine, dürüst ve bozulmamýþ rekabetin saðlanmasýdýr.

(2) Rakipler arasýnda veya tedarik edenlerle müþteriler arasýndaki iliþkileri etkileyen aldatýcý veya dürüstlük kuralýna diðer þekillerdeki aykýrý davranýþlar ile ticari uygulamalar haksýz ve hukuka aykýrýdýr.

II - Dürüstlük kuralýna aykýrý davranýþlar, ticari uygulamalar

MADDE 55- (1) Aþaðýda sayýlan hâller haksýz rekabet hâllerinin baþlýcalarýdýr:

1. a) Dürüstlük kuralýna aykýrý reklamlar ve satýþ yöntemleri ile diðer hukuka aykýrý davranýþlar ve özellikle;
2. Baþkalarýný veya onlarýn mallarýný, iþ ürünlerini, fiyatlarýný, faaliyetlerini veya ticari iþlerini yanlýþ, yanýltýcý veya gereksiz yere incitici açýklamalarla kötülemek,
3. Kendisi, ticari iþletmesi, iþletme iþaretleri, mallarý, iþ ürünleri, faaliyetleri, fiyatlarý, stoklarý, satýþ kampanyalarýnýn biçimi ve iþ iliþkileri hakkýnda gerçek dýþý veya yanýltýcý açýklamalarda bulunmak veya ayný yollarla üçüncü kiþiyi rekabette öne geçirmek,
4. Paye, diploma veya ödül almadýðý hâlde bunlara sahipmiþçesine hareket ederek müstesna yeteneðe malik bulunduðu zannýný uyandýrmaya çalýþmak veya buna elveriþli doðru olmayan meslek adlarý ve sembolleri kullanmak,
5. Baþkasýnýn mallarý, iþ ürünleri, faaliyetleri veya iþleri ile karýþtýrýlmaya yol açan önlemler almak,

10987

5. Kendisini, mallarýný, iþ ürünlerini, faaliyetlerini, fiyatlarýný, gerçeðe aykýrý, yanýltýcý, rakibini gereksiz yere kötüleyici veya gereksiz yere onun tanýnmýþlýðýndan yararlanacak þekilde; baþkalarý, mallarý, iþ ürünleri veya fiyatlarýyla karþýlaþtýrmak ya da üçüncü kiþiyi benzer yollardan öne geçirmek,
6. Seçilmiþ bazý mallarý, iþ ürünlerini veya faaliyetleri birden çok kere tedarik fiyatýnýn altýnda satýþa sunmak, bu sunumlarý reklamlarýnda özellikle vurgulamak ve bu þekilde müþterilerini, kendisinin veya rakiplerinin yeteneði hakkýnda yanýltmak; þu kadar ki, satýþ fiyatýnýn, ayný çeþit mallarýn, iþ ürünlerinin veya faaliyetlerinin benzer hacimde alýmýnda uygulanan tedarik fiyatýnýn altýnda olmasý hâlinde yanýltmanýn varlýðý karine olarak kabul olunur; davalý, gerçek tedarik fiyatýný ispatladýðý takdirde bu fiyat deðerlendirmeye esas olur,
7. Müþteriyi ek edimlerle sunumun gerçek deðeri hakkýnda yanýltmak,
8. Müþterinin karar verme özgürlüðünü özellikle saldýrgan satýþ yöntemleri ile sýnýrlamak,
9. Mallarýn, iþ ürünlerinin veya faaliyetlerin özelliklerini, miktarýný, kullaným amaçlarýný, yararlarýný veya tehlikelerini gizlemek ve bu þekilde müþteriyi yanýltmak,
10. Taksitle satým sözleþmelerine veya buna benzer hukuki iþlemlere iliþkin kamuya yapýlan ilanlarda unvanýný açýkça belirtmemek, peþin veya toplam satýþ fiyatýný veya taksitle satýmdan kaynaklanan ek maliyeti Türk Lirasý ve yýllýk oranlar üzerinden belirtmemek,
11. Tüketici kredilerine iliþkin kamuya yapýlan ilanlarda unvanýný açýkça belirtmemek veya kredilerin net tutarlarýna, toplam giderlerine, efektif yýllýk faizlerine iliþkin açýk beyanlarda bulunmamak,
12. Ýþletmesine iliþkin faaliyetleri çerçevesinde, taksitle satým veya tüketici kredisi sözleþmeleri sunan veya akdeden ve bu baðlamda sözleþmenin konusu, fiyatý, ödeme þartlarý, sözleþme süresi, müþterinin cayma veya fesih hakkýna veya kalan borcu vadeden önce ödeme hakkýna iliþkin eksik veya yanlýþ bilgiler  içeren sözleþme formülleri kullanmak.
13. b) Sözleþmeyi ihlale veya sona erdirmeye yöneltmek; özellikle;
14. Müþterilerle kendisinin bizzat sözleþme yapabilmesi için, onlarý baþkalarýyla yapmýþ olduklarý sözleþmelere aykýrý davranmaya yöneltmek,
15. Üçüncü kiþilerin iþçilerine, vekillerine ve diðer yardýmcý kiþilerine, haketmedikleri ve onlarý iþlerinin ifasýnda yükümlülüklerine aykýrý davranmaya yöneltebilecek yararlar saðlayarak veya önererek, kendisine veya baþkalarýna çýkar saðlamaya çalýþmak,
16. Ýþçileri, vekilleri veya diðer yardýmcý kiþileri, iþverenlerinin veya müvekkillerinin üretim ve iþ sýrlarýný ifþa etmeye veya ele geçirmeye yöneltmek,
17. Onunla kendisinin bu tür bir sözleþme yapabilmesi için, taksitle satýþ, peþin satýþ veya tüketici  kredisi  sözleþmesi yapmýþ  olan  alýcýnýn  veya  kredi  alan  kiþinin,  bu  sözleþmeden caymasýna veya peþin satýþ sözleþmesi yapmýþ olan alýcýnýn bu sözleþmeyi feshetmesine yöneltmek.
18. c) Baþkalarýnýn iþ ürünlerinden yetkisiz yararlanma; özellikle;
19. Kendisine emanet edilmiþ teklif, hesap veya plan gibi bir iþ ürününden yetkisiz yararlanmak,
20. Üçüncü kiþilere ait teklif, hesap veya plan gibi bir iþ ürününden, bunlarýn kendisine yetkisiz olarak tevdi edilmiþ veya saðlanmýþ olduðunun bilinmesi gerektiði hâlde, yararlanmak,
21. Kendisinin uygun bir katkýsý olmaksýzýn baþkasýna ait pazarlanmaya hazýr çalýþma ürünlerini teknik çoðaltma yöntemleriyle devralýp onlardan yararlanmak.

10988

1. d) Üretim ve iþ sýrlarýný hukuka aykýrý olarak ifþa etmek; özellikle, gizlice ve izinsiz olarak ele geçirdiði veya baþkaca hukuka aykýrý bir þekilde öðrendiði bilgileri ve üretenin iþ sýrlarýný deðerlendiren veya baþkalarýna bildiren dürüstlüðe aykýrý davranmýþ olur.
2. e) Ýþ þartlarýna uymamak; özellikle kanun veya sözleþmeyle, rakiplere de yüklenmiþ olan veya bir meslek dalýnda veya çevrede olaðan olan iþ þartlarýna uymayanlar dürüstlüðe aykýrý davranmýþ olur.
3. f) Dürüstlük kuralýna aykýrý iþlem þartlarý kullanmak. Özellikle yanýltýcý bir þekilde diðer taraf aleyhine;
4. Doðrudan veya yorum yoluyla uygulanacak kanuni düzenlemeden önemli ölçüde ayrýlan, veya
5. Sözleþmenin niteliðine önemli ölçüde aykýrý haklar ve borçlar daðýlýmýný öngören, önceden yazýlmýþ genel iþlem þartlarýný kullananlar dürüstlüðe aykýrý davranmýþ olur.
6. B) Hukuki sorumluluk

I - Çeþitli davalar

MADDE 56- (1) Haksýz rekabet sebebiyle müþterileri, kredisi, meslekî itibarý, ticari faaliyetleri veya diðer ekonomik menfaatleri zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karþýlaþabilecek olan kimse;

1. a) Fiilin haksýz olup olmadýðýnýn tespitini,
2. b) Haksýz rekabetin men’ini,
3. c) Haksýz rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldýrýlmasýný, haksýz rekabet yanlýþ veya yanýltýcý beyanlarla yapýlmýþsa bu beyanlarýn düzeltilmesini ve tecavüzün önlenmesi için kaçýnýlmaz ise, haksýz rekabetin iþlenmesinde etkili olan araçlarýn ve mallarýn imhasýný,
4. d) Kusur varsa zarar ve zýyanýn tazminini,
5. e) Türk Borçlar Kanununun 58 inci maddesinde öngörülen þartlarýn varlýðýnda manevi tazminat verilmesini,

isteyebilir. Davacý lehine ve (d) bendi hükmünce tazminat olarak hâkim, haksýz rekabet sonucunda davalýnýn elde etmesi mümkün görülen menfaatin karþýlýðýna da karar verebilir.

(2) Ekonomik çýkarlarý zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karþýlaþabilecek müþteriler de birinci fýkradaki davalarý açabilirler, ancak araçlarýn ve mallarýn imhasýný isteyemezler.

(3) Ticaret ve sanayi odalarý, esnaf odalarý, borsalar ve tüzüklerine göre üyelerinin ekonomik menfaatlerini korumaya yetkili bulunan diðer meslekî ve ekonomik birlikler ile tüzüklerine göre tüketicilerin ekonomik menfaatlerini koruyan sivil toplum kuruluþlarýyla kamusal nitelikteki kurumlar da birinci fýkranýn (a), (b) ve (c) bentlerinde yazýlý davalarý açabilirler.

(4) Bir kimse aleyhine birinci fýkranýn (b) ve (c) bentleri gereðince verilmiþ olan hüküm, haksýz rekabete konu mallarý, doðrudan veya dolaylý bir þekilde ondan ticari amaçla elde etmiþ olan kiþiler hakkýnda da icra olunur.

II - Çalýþtýranýn sorumluluðu

MADDE 57- (1) Haksýz rekabet fiili, hizmetlerini veya iþlerini gördükleri sýrada çalýþanlar veya iþçiler tarafýndan iþlenmiþ olursa, 56 ncý maddenin birinci fýkrasýnýn (a), (b) ve (c) bentlerinde yazýlý davalar, çalýþtýranlara karþý da açýlabilir.

(2) 56 ncý maddenin birinci fýkrasýnýn (d) ve (e) bentlerinde yazýlý davalar hakkýnda Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanýr.

10989

III - Basýn, yayýn, iletiþim ve biliþim kuruluþlarýnýn sorumluluðu

MADDE 58- (1) Haksýz rekabet, her türlü basýn, yayýn, iletiþim ve biliþim iþletmeleriyle, ileride gerçekleþecek teknik geliþmeler sonucunda faaliyete geçecek kuruluþlar aracýlýðýyla iþlenmiþse, 56 ncý maddenin birinci fýkrasýnýn (a), (b) ve (c) bentlerinde yazýlý davalar, ancak, basýnda yayýmlanan þeyin, programýn; ekranda, biliþim aracýnda veya benzeri ortamlarda görüntülenenin; ses olarak yayýmlananýn veya herhangi bir þekilde iletilenin sahipleri ile ilan veren kiþiler aleyhine açýlabilir; ancak;

1. a) Yazýlý basýnda yayýmlanan þey, program, içerik, görüntü, ses veya ileti, bunlarýn sahiplerinin veya ilan verenin haberi olmaksýzýn ya da onayýna aykýrý olarak yayýmlanmýþsa,
2. b) Yazýlý basýnda yayýmlanan þeyin, programýn, görüntünün, ses veya iletinin sahibinin veya ilan verenin kim olduðunun bildirilmesinden kaçýnýlýrsa,
3. c) Baþka sebepler dolayýsýyla yazýlý basýnda yayýmlanan þeyin, programýn, görüntünün, sesin, iletinin sahibinin veya ilan verenin meydana çýkarýlmasý veya bunlara karþý bir Türk mahkemesinde dava açýlmasý mümkün olmazsa,

yukarýda anýlan davalar, yazý iþleri müdürü, genel yayýn yönetmeni, program yapýmcýsý, görüntüyü, sesi, iletiyi, yayýn, iletiþim ve biliþim aracýna koyan veya koyduran kiþi ve ilan servisi þefi; bunlar gösterilemiyorsa, iþletme veya kuruluþ sahibi aleyhine açýlabilir.

(2) Birinci fýkrada öngörülen hâller dýþýnda, ayný fýkrada sayýlan kiþilerden birinin kusuru hâlinde sýraya bakýlmaksýzýn dava açýlabilir.

(3) 56 ncý maddenin birinci fýkrasýnýn (d) ve (e) bentlerinde yazýlý davalarda Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanýr.

(4) Haksýz rekabet fiilinin iletimini baþlatmamýþ, iletimin alýcýsýný veya fiili oluþturan içeriði  seçmemiþ  veya fiili  gerçekleþtirecek  þekilde  deðiþtirmemiþse,  bu  maddenin  birinci fýkrasýndaki davalar hizmet saðlayýcýsý aleyhine açýlamaz; tedbir kararý verilemez. Mahkeme haksýz rekabet eyleminin olumsuz sonuçlarýnýn kapsamlý veya vereceði zararýn büyük olacaðý durumlarda ilgili hizmet saðlayýcýsýný da dinleyerek, haksýz rekabet fiilinin sona erdirilmesini veya önlenmesine iliþkin tedbir kararýný hizmet saðlayýcý aleyhine de verebilir veya içeriðin geçici olarak kaldýrýlmasý dâhil somut olaya uyan uygulanabilir baþka tedbirler alabilir.

IV - Kararýn ilaný

MADDE 59- (1) Mahkeme, davayý kazanan tarafýn istemiyle, gideri haksýz çýkan taraftan alýnmak üzere, hükmün kesinleþmesinden sonra ilan edilmesine de karar verebilir. Ýlanýn þeklini ve kapsamýný mahkeme belirler.

V - Zamanaþýmý

MADDE 60- (1) 56 ncý maddede yazýlý davalar, davaya hakký olan tarafýn bu haklarýn doðumunu öðrendiði günden itibaren bir yýl ve her hâlde bunlarýn doðumundan itibaren üç yýl geçmekle zamanaþýmýna uðrar. Þu kadar ki, haksýz rekabet fiili ayný zamanda 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayýlý Türk Ceza Kanunu gereðince daha uzun dava zamanaþýmý süresine tabi olan cezayý gerektiren bir fiil niteliðinde ise, bu süre hukuk davalarý için de geçerli olur.

10990

VI - Ýhtiyati tedbirler

MADDE 61- (1) Dava açma hakkýný haiz bulunan kimsenin talebi üzerine mahkeme, mevcut durumun olduðu gibi korunmasýna, 56 ncý maddenin birinci fýkrasýnýn (b) ve (c) bentlerinde öngörüldüðü gibi haksýz rekabet sonucu oluþan maddi durumun ortadan kaldýrýlmasýna, haksýz rekabetin önlenmesine ve yanlýþ veya yanýltýcý beyanlarýn düzeltilmesine ve diðer tedbirlere, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun ihtiyati tedbir hakkýndaki hükümlerine göre karar verebilir.

(2) Ayrýca, hak sahibinin yetkilerine tecavüz oluþturmasý hâlinde cezayý gerektiren haksýz rekabet konusu mallara, ithalat veya ihracat sýrasýnda hak sahibinin talebi üzerine, gümrük idareleri tarafýndan ihtiyati tedbir niteliðinde el konulabilir.

(3) El koyma ile ilgili uygulama bu konudaki mevzuata  tabidir.

(4) Gümrük idarelerindeki tedbir veya el koyma kararýnýn tebliðinden itibaren on gün içinde, esas hakkýnda ilgili mahkemede dava açýlmaz veya mahkemeden tedbir niteliðinde karar alýnmazsa idarenin el koyma kararý ortadan kalkar.

1. C) Ceza sorumluluðu

I - Cezayý gerektiren fiiller

MADDE 62- (1) a) 55 inci maddede yazýlý haksýz rekabet fiillerinden birini kasten iþleyenler,

1. b) Kendi icap ve tekliflerinin rakiplerininkine tercih edilmesi için kiþisel durumu, ürünleri, iþ ürünleri, ticari faaliyeti ve iþleri hakkýnda kasten yanlýþ veya yanýltýcý bilgi verenler,
2. c) Çalýþanlarý, vekilleri veya diðer yardýmcý kimseleri, çalýþtýranýn veya müvekkillerinin üretim veya ticaret sýrlarýný ele geçirmelerini saðlamak için aldatanlar,
3. d) Çalýþtýranlar veya müvekkillerden, iþçilerinin veya çalýþanlarýnýn ya da vekillerinin, iþlerini gördükleri sýrada cezayý gerektiren bir haksýz rekabet fiilini iþlediklerini öðrenip de bu fiili önlemeyenler veya gerçeðe aykýrý beyanlarý düzeltmeyenler,

fiil daha aðýr cezayý gerektiren baþka bir suç oluþturmadýðý takdirde, 56 ncý madde gereðince hukuk davasýný açma hakkýný haiz bulunanlardan birinin þikâyeti üzerine, her bir bent kapsamýna giren fiiller dolayýsýyla iki yýla kadar hapis veya adli para cezasýyla cezalandýrýlýrlar.

II - Tüzel kiþilerin cezai sorumluluðu

MADDE 63- (1) Tüzel kiþilerin iþlerini görmeleri sýrasýnda bir haksýz rekabet fiili iþlenirse 62 nci madde hükmü, tüzel kiþi adýna hareket eden veya etmesi gerekmiþ olan organýn üyeleri veya ortaklarý hakkýnda uygulanýr. Haksýz rekabet fiilinin bir tüzel kiþinin faaliyeti çerçevesinde iþlenmesi hâlinde, tüzel kiþi hakkýnda bunlara özgü güvenlik tedbirlerine de karar verilebilir.

BEÞÝNCÝ KISIM

Ticari Defterler

1. A) Defter tutma ve envanter

I - Defter tutma yükümlülüðü

MADDE 64- (1) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/8 md.) Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari iþlemleriyle ticari iþletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak iliþkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu Kanuna göre açýkça görülebilir bir þekilde ortaya koymak zorundadýr. Defterler, üçüncü kiþi uzmanlara, makul bir süre içinde yapacaklarý incelemede iþletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkýnda fikir verebilecek þekilde tutulur. Ýþletme faaliyetlerinin oluþumu ve geliþmesi defterlerden izlenebilmelidir.

10991

(2) Tacir, iþletmesiyle ilgili olarak gönderilmiþ bulunan her türlü belgenin, fotokopi, karbonlu kopya, mikrofiþ, bilgisayar kaydý veya benzer þekildeki bir kopyasýný, yazýlý, görsel veya elektronik ortamda saklamakla yükümlüdür.

(3) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/8 md.) Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile dördüncü fýkrada sayýlan defterlerin açýlýþ onaylarý, kuruluþ sýrasýnda ve kullanýlmaya baþlanmadan önce noter tarafýndan yapýlýr. Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açýlýþ onaylarý, defterlerin kullanýlacaðý faaliyet döneminin ilk ayýndan önceki ayýn sonuna kadar notere yaptýrýlýr. Pay defteri ile genel kurul toplantý ve müzakere defteri yeterli yapraklarý bulunmak kaydýyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açýlýþ onayý yaptýrýlmaksýzýn kullanýlmaya devam edilebilir. (Deðiþik dördüncü cümle: 28/3/2013-6455/78 md.) Yevmiye defterinin kapanýþ onayý, izleyen faaliyet döneminin altýncý ayýnýn sonuna kadar, yönetim kurulu karar defterinin kapanýþ onayý ise izleyen faaliyet döneminin birinci ayýnýn sonuna kadar notere yaptýrýlýr.Ticaret þirketlerinin ticaret siciline tescili sýrasýnda defterlerin açýlýþý ticaret sicili müdürlükleri tarafýndan da onaylanabilir. Açýlýþ onayýnýn noter tarafýndan yapýldýðý hâllerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadýr. Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulmasý hâlinde bu defterlerin açýlýþlarýnda ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanýþýnda noter onayý aranmaz. Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasýl tutulacaðý, defterlere kayýt zamaný, onay yenileme ile açýlýþ ve kapanýþ onaylarýnýn þekli ve esaslarý Gümrük ve Ticaret Bakanlýðý ile Maliye Bakanlýðýnca müþtereken çýkarýlan tebliðle belirlenir.

(4) Pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantý ve müzakere defteri gibi iþletmenin muhasebesiyle ilgili olmayan defterler de ticari defterlerdir.

(5) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/8 md.) Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kiþiler, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayýlý Vergi Usul Kanununun defter tutma ve kayýt zamanýyla ilgili hükümleri ile ayný Kanunun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinde yer alan yetkiye istinaden yapýlan düzenlemelere uymak zorundadýr. Bu Kanunun defter tutma, envanter, mali tablolarýn düzenlenmesi, aktifleþtirme, karþýlýklar, hesaplar, deðerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayýlý Kanun ile diðer vergi kanunlarýnýn ayný hususlarý düzenleyen hükümlerinin uygulanmasýna, vergi kanunlarýna uygun olarak vergi matrahýnýn tespit edilmesine ve buna yönelik mali tablolarýn hazýrlanmasýna engel teþkil etmez.

II - Defterlerin tutulmasý

MADDE 65- (1) Defterler ve gerekli diðer kayýtlar Türkçe tutulur. Kýsaltmalar, rakamlar, harfler ve semboller kullanýldýðý takdirde bunlarýn anlamlarý açýkça belirtilmelidir.

(2) Defterlere yazýmlar ve diðer gerekli kayýtlar, eksiksiz, doðru, zamanýnda ve düzenli olarak yapýlýr.

(3) Bir yazým veya kayýt, önceki içeriði belirlenemeyecek þekilde çizilemez ve deðiþtirilemez. Kayýt sýrasýnda mý yoksa daha sonra mý yapýldýðý anlaþýlmayan deðiþtirmeler yasaktýr.

(4) Defterler ve gerekli diðer kayýtlar, olgu ve iþlemleri saptayan belgelerin dosyalanmasý þeklinde veya veri taþýyýcýlarý aracýlýðýyla tutulabilir. (…) ⁽¹⁾ Defterlerin ve gerekli diðer kayýtlarýn elektronik ortamda tutulmasý durumunda, bilgilerin saklanma süresince bunlara ulaþýlmasýnýn ve bu süre içinde bunlarýn her zaman kolaylýkla okunmasýnýn temin edilmiþ olmasý þarttýr. Elektronik ortamda tutulma hâlinde birinci ilâ üçüncü fýkra hükümleri kýyas yoluyla uygulanýr. ⁽¹⁾

––––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 41 inci maddesiyle, bu fýkrada yer alan “; þu þartla ki, muhasebenin bu tutuluþ biçimleri ve bu konuda uygulanan yöntemler Türkiye Muhasebe Standartlarýna uygun olmalýdýr” ibaresi madde metninden çýkarýlmýþtýr.

10992

III - Envanter

MADDE 66- (1) Her tacir, ticari iþletmesinin açýlýþýnda, taþýnmazlarýný, alacaklarýný, borçlarýný, nakit parasýnýn tutarýný ve diðer varlýklarýný eksiksiz ve doðru bir þekilde gösteren ve varlýklarý ile borçlarýnýn deðerlerini teker teker belirten bir envanter çýkarýr.

(2) Tacir açýlýþtan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler. Faaliyet dönemi veya baþka bir kanuni terimle hesap yýlý oniki ayý geçemez. Envanter, düzenli bir iþletme faaliyetinin akýþýna uygun düþen süre içinde çýkarýlýr.

(3) Maddi duran malvarlýðýna dâhil varlýklarla, ham ve yardýmcý maddeler ve iþletme malzemeleri düzenli olarak ikame ediliyor ve toplam deðerleri iþletme için ikinci derecede önem  taþýyorsa,  deðiþmeyen   miktar  ve  deðerle   envantere  alýnýrlar;  þu  þartla  ki, bunlarýn mevcutlarý miktar, deðer ve bileþim olarak sadece küçük deðiþikliklere uðramýþ olsunlar. Ancak, kural olarak üç yýlda bir fiziksel sayým yapýlmasý zorunludur.

(4) Ayný türdeki stok malvarlýðý kalemleri, diðer ayný nitelikteki veya yaklaþýk ayný deðerdeki taþýnabilir malvarlýðý unsurlarý ve borçlar ayrý ayrý gruplar hâlinde toplanabilir ve ortalama aðýrlýklý deðer ile envantere konulabilir.

IV - Envanteri kolaylaþtýrýcý yöntemler

MADDE 67- (1) Envanter çýkarýlýrken, malvarlýðý mevcudu, sondaj yöntemine göre ve genel kabul gören matematiksel-istatistiksel yöntemler yardýmý ile çeþit, miktar ve deðer olarak belirlenir. Kullanýlan yöntem, Türkiye Muhasebe Standartlarýna uygun olmalýdýr. Bu þekilde düzenlenen envanterin vardýðý sonuçlar, fiziksel sayým yapýlmýþ olsaydý elde edilecek olan envanterin sonuçlarýna eþ düþmelidir.

(2) Bir faaliyet döneminin kapanýþ envanteri düzenlenmesinde Türkiye Muhasebe Standartlarýna uygun baþka bir yöntemin uygulanmasý suretiyle, cins, miktar ve deðer olarak malvarlýðý mevcudunun güvenle tespiti saðlanabiliyorsa fizikî envanter gerekli deðildir.

(3) Faaliyet döneminin kapanýþýnda, fizikî sayým veya ikinci fýkraya göre izin verilen diðer bir usul kullanýlarak malvarlýðý kalemlerinin cins, miktar ve deðerine göre faaliyet döneminin kapanýþýndan önceki üç veya sonraki iki ay içinde bulunan bir gün itibarýyla düzenlenmiþ özel bir envanterde gösterilmiþse, ayrýca bu özel envantere dayalý olarak ve Türkiye Muhasebe Standartlarýna uygun bir þekilde ileriye dönük tahmin yöntemiyle, faaliyet döneminin sonunda mevcut varlýklarýn o faaliyet döneminin sonu itibarýyla deðerlemesi doðru yapýlýyorsa, varlýklara iliþkin envanterin yapýlmasýna gerek yoktur.

1. B) Açýlýþ bilançosu, yýlsonu finansal tablolarý

I - Genel hükümler

1. Düzenleme yükümü

MADDE 68- (1) Tacir, ticari faaliyetinin baþýnda ve her faaliyet döneminin sonunda, varlýk ve borçlarýnýn tutarlarýnýn iliþkisini gösteren finansal tabloyu (sýrasýyla açýlýþ bilançosunu ve yýllýk bilançoyu) çýkarmak zorundadýr. Açýlýþ bilançosunda, yýlsonu finansal tablolarýnýn, yýlsonu bilançosuna iliþkin hükümleri uygulanýr.

(2) Tacir, gelir tablosunu hazýrlar.

(3) Bilanço ile gelir tablosu, yýlsonu finansal tablolarýný oluþturur. 514 üncü madde ile Türkiye Muhasebe Standartlarýnýn bu konudaki hükümleri saklýdýr.

2. Düzenlemeye iliþkin ilkeler

MADDE 69- (1) Yýlsonu finansal tablolar;

1. a) Türkiye Muhasebe Standartlarýna uyularak düzenlenmeli,
2. b) Açýk ve anlaþýlýr olmalý,
3. c) Düzenli bir iþletme faaliyeti akýþýnýn gerekli kýldýðý süre içinde çýkarýlmalýdýr.
4. Dil ve para birimi

MADDE 70- (1) Yýlsonu finansal tablolarý Türkçe ve Türk Lirasý ile düzenlenir. Bu konudaki diðer kanunlarda yer alan istisnalar saklýdýr.

4. Ýmza

MADDE 71- (1) Finansal tablolar, tacir tarafýndan tarih atýlarak imzalanýr.

10993

II - Kalemlere iliþkin ilkeler

1. Tamlýk ve mahsup yasaðý

MADDE 72- (1) Aksine kanuni hükümler ve Türkiye Muhasebe Standartlarý saklý kalmak kaydýyla, finansal tablolarýn, ticari iþletmenin tüm varlýklarýný, borçlarýný, peþin ödenen giderler ile peþin tahsil edilen gelirleri, teknik terimle dönem ayýrýcý hesaplarý, bütün gelir ve giderleri doðru þekilde deðerlendirilmiþ olarak göstermesi zorunludur. Mülkiyeti saklý tutulmasý kaydýyla iktisap edilen ve iþletmenin kendisinin veya üçüncü kiþilerin borçlarý için rehnolunan ya da baþka bir þekilde teminata verilen malvarlýðý unsurlarý, teminat verenin bilançosunda gösterilir. Nakdî tevdilerin söz konusu olduðu hâllerde, bunlar teminat alanýn bilançosunda yer alýr. Finansal kiralamaya iliþkin hükümler saklýdýr.

(2) Aktif kalemler pasif kalemlerle, giderler gelirlerle, taþýnmazlara iliþkin haklar, bunlarla ilgili yüklerle mahsup edilemez.

2. Bilançonun içeriði

MADDE 73- (1) Türkiye Muhasebe Standartlarýnda aksi öngörülmemiþse bilançoda, duran ve dönen varlýklar, özkaynaklar, borçlar ve dönem ayýrýcý hesaplar ayrý kalemler olarak gösterilir ve yeterli ayrýntýya inilerek þemalandýrýlýr.

(2) Duran varlýklar içinde iþletmeye devamlý surette tahsis edilmiþ bulunan varlýklar yer alýr.

3. Aktifleþtirme yasaðý

MADDE 74- (1) Türkiye Muhasebe Standartlarýnda aksi öngörülmemiþse, iþletmenin kuruluþu ve özkaynak saðlanmasý amacýyla yapýlan harcamalar için bilançoya aktif kalem konulamaz.

(2) Bedelsiz olarak elde edilmiþ, maddi olmayan duran varlýklar için bilançonun aktifine kalem konulamaz; meðerki, Türkiye Muhasebe Standartlarýnda aksi öngörülmüþ olsun.

(3) Sigorta sözleþmelerinin yapýlmasý için gerekli olan giderler aktifleþtirilemez; meðerki, Türkiye Muhasebe Standartlarýnda aksi öngörülmüþ olsun.

4. Karþýlýklar

MADDE 75- (1) Gerçekleþmesi þüpheli yükümlülük ve askýdaki iþlemlerden doðabilecek muhtemel kayýplar için Türkiye Muhasebe Standartlarýnda öngörülen kurallara göre karþýlýk ayrýlýr.

5. Dönem ayýrýcý hesaplar

MADDE 76- (1) Bilanço gününden sonraki belirli bir süre içinde giderleþecek olan harcamalar ile gelir unsuru oluþturacak tahsilatlar hakkýnda Türkiye Muhasebe Standartlarý uygulanýr.

6. Sorumluluk iliþkileri

MADDE 77- (1) Bono düzenlenmesi ile poliçe ve çek düzenlenmesinden, devrinden, poliçenin kabulünden, kefaletlerden, avalden, garanti sözleþmelerinden, akreditif teyitlerinden, üçüncü kiþilerin borçlarý için verilen teminatlardan, üçüncü kiþiler lehine taahhütlerden doðan sorumluluklar ile Türkiye Muhasebe Standartlarýnda öngörülen diðer sorumluluklar pasifte gösterilmemiþlerse, bilançonun altýnda veya ekte Türkiye Muhasebe Standartlarýna göre açýklanýr. Rücudan doðan alacaklar ve borçlar ile ilgili sorumluluk iliþkileri de ekte belirtilir.

10994

III - Deðerleme ilkeleri

1. Genel deðerleme ilkeleri

MADDE 78- (1) Finansal tablolarýnda yer alan varlýklar ile borçlarla ilgili olarak, aþaðýdakilerle sýnýrlý olmamak ve Türkiye Muhasebe Standartlarýnda öngörülen ilkeler de dikkate alýnmak üzere þu deðerleme ilkeleri geçerlidir:

1. a) Bir önceki dönemin kapanýþ bilançosundaki deðerler ile faaliyet döneminin açýlýþ bilançosundaki deðerler birbirinin ayný olmalýdýr.
2. b) Fiilî veya hukuki duruma aykýrý olmadýkça, deðerlemelerde iþletme faaliyetinin sürekliliðinden hareket edilir.
3. c) Bilanço kapanýþ gününde, varlýklar ve borçlar teker teker deðerlendirilir.
4. d) Deðerleme ihtiyatla yapýlmalýdýr; özellikle de bilanço gününe kadar doðmuþ bulunan bütün muhtemel riskler ve zararlar, bunlar bilanço günü ile yýlsonu finansal tablolarýnýn düzenlenme tarihi arasýnda öðrenilmiþ olsalar bile, dikkate alýnýr; kazançlar bilanço günü itibarýyla gerçekleþmiþlerse hesaba katýlýr. Deðerlemeye iliþkin olumlu ve olumsuz farklarýn dönem sonuçlarýyla iliþkilendirilmesinde Türkiye Muhasebe Standartlarýndaki esaslara uyulur.
5. e) Faaliyet yýlýnýn gider ve gelirleri, ödeme ve tahsilat tarihlerine bakýlmaksýzýn yýlsonu finansal tablolarýna alýnýrlar.
6. f) Önceki yýlsonu finansal tablolarýnda uygulanmýþ bulunan yöntemler korunur.

(2) Standartlarda öngörülen hâllerde ve istisnai durumlarda birinci fýkradaki ilkelerden ayrýlýnabilir.

2. Varlýklar ile borçlarýn deðerleme ölçüleri

MADDE 79- (1) Duran ve dönen varlýklar Türkiye Muhasebe Standartlarý uyarýnca bu standartlarda gösterilen ölçülere göre deðerlenir. Borçlar ve diðer kalemler için de ayný standartlar uygulanýr.

3. Ýktisap ve üretim deðerleri

MADDE 80- (1) Deðerlemede uygulanacak deðerlerin belirlenmesi, tanýmlarý, kapsamlarý, uygulanacak kalemlerin gösterilmesi ve deðiþiklikler Türkiye Muhasebe Standartlarýna tabidir.

4. Deðerlemeyi basitleþtirici yöntemler

MADDE 81- (1) Þartlarýn gerçekleþmesi hâlinde Türkiye Muhasebe Standartlarýnda öngörülen deðerlemeyi basitleþtirici yöntemler uygulanýr.

1. C) Saklama ve ibraz

I - Belgelerin saklanmasý, saklama süresi

MADDE 82- (1) Her tacir;

1. a) Ticari defterlerini, envanterleri, açýlýþ bilançolarýný, ara bilançolarýný, finansal tablolarýný, yýllýk faaliyet raporlarýný, topluluk finansal tablolarýný ve yýllýk faaliyet raporlarýný ve bu belgelerin anlaþýlabilirliðini kolaylaþtýracak çalýþma talimatlarý ile diðer organizasyon belgelerini,
2. b) Alýnan ticari mektuplarý,
3. c) Gönderilen ticari mektuplarýn suretlerini,
4. d) 64 üncü maddenin birinci fýkrasýna göre yapýlan kayýtlarýn dayandýðý belgeleri,

sýnýflandýrýlmýþ bir þekilde saklamakla yükümlüdür.

10995

(2) Ticari mektuplar, bir ticari iþe iliþkin tüm yazýþmalardýr.

(3) Açýlýþ ve ara bilançolarý, finansal tablolar ve topluluk finansal tablolarý hariç olmak üzere, birinci fýkrada sayýlan belgeler, Türkiye Muhasebe Standartlarýna da uygun olmak kaydýyla, görüntü veya veri taþýyýcýlarda saklanabilirler; þu þartla ki;

1. a) Okunur hâle getirildiklerinde, alýnmýþ bulunan ticari mektuplar ve defter dayanaklarýyla görsel ve diðer belgelerle içerik olarak örtüþsünler;
2. b) Saklama süresi boyunca kayýtlara her an ulaþýlabilsin ve uygun bir süre içinde kayýtlar okunabilir hâle getirilebiliyor olsun.

(4) Kayýtlar 65 inci maddenin dördüncü fýkrasýnýn ikinci cümlesi uyarýnca elektronik ortama alýnýyor ise, bilgiler; bilgisayar yerine basýlý olarak da saklanabilir. Bu tür yazdýrýlmýþ bilgiler birinci cümleye göre de saklanabilir.

(5) Birinci fýkranýn (a) ilâ (d) bentlerinde öngörülen belgeler on yýl saklanýr.

(6) Saklama süresi, ticari defterlere son kaydýn yapýldýðý, envanterin çýkarýldýðý, ara bilançonun düzenlendiði, yýlsonu finansal tablolarýnýn hazýrlandýðý ve konsolide finansal tablolarýn hazýrlandýðý, ticari yazýþmalarýn yapýldýðý veya muhasebe belgelerinin oluþtuðu takvim yýlýnýn bitiþiyle baþlar.

(7) Bir tacirin saklamakla yükümlü olduðu defterler ve belgeler; yangýn, su baskýný veya yer sarsýntýsý gibi bir afet veya hýrsýzlýk sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zýyaa uðrarsa tacir zýyaý öðrendiði tarihten itibaren onbeþ gün içinde ticari iþletmesinin bulunduðu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir. Bu dava hasýmsýz açýlýr. Mahkeme gerekli gördüðü delillerin toplanmasýný da emredebilir.

(8) Gerçek kiþi olan tacirin ölümü hâlinde mirasçýlarý ve ticareti terk etmesi hâlinde kendisi defter ve kâðýtlarý birinci fýkra gereðince saklamakla yükümlüdür. Mirasýn resmî tasfiyesi hâlinde veya tüzel kiþi sona ermiþse defter ve kâðýtlar birinci fýkra gereðince on yýl süreyle sulh mahkemesi tarafýndan saklanýr.

II - Hukuki uyuþmazlýklarda ibraz

MADDE 83- (1) Ticari uyuþmazlýklarda mahkeme, yabancý gerçek veya tüzel kiþi bile olsalar, taraflarýn ticari defterlerinin ibrazýna, resen veya taraflardan birinin istemi üzerine karar verebilir.

(2) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun, yargýlamayý gerektiren davalarda hazýrlýk iþlemlerine iliþkin hükümleriyle senetlerin ibrazý zorunluluðuna dair olan hükümleri ticari iþlerde de uygulanýr.

III - Uyuþmazlýklarda suret alýnmasý

MADDE 84- (1) Bir hukuki uyuþmazlýkta ticari defterler ibraz edilmiþse, defterlerin uyuþmazlýkla ilgili kýsýmlarý taraflarýn katýlýmý ile incelenir. Gerekli görülürse, defterlerin ilgili yapraklarýndan suret alýnýr. (Mülga son cümle: 26/6/2012-6335/42 md.) (…)

IV - Defterlerin tümüyle incelenmesi

MADDE 85- (1) Malvarlýðý hukukuna iliþkin olan, özellikle de mirasa, mal ortaklýðýna ve þirket tasfiyesine iliþkin uyuþmazlýklarda, mahkeme, ticari defterlerin teslimine ve bütün içeriklerinin incelenmesine karar verebilir.

10996

V - Görüntü ve veri taþýyýcýlara aktarýlmýþ belgelerin ibrazý

MADDE 86- (1) Saklanmasý zorunlu olan belgeleri, sadece görüntü veya baþkaca bir veri taþýyýcýsý aracýlýðýyla ibraz edebilen kimse, giderleri kendisine ait olmak üzere, o belgelerin okunabilmesi için gerekli olan yardýmcý araçlarý kullanýma hazýr bulundurmakla yükümlüdür; icap ettiði takdirde belgeleri, giderleri kendisine ait olmak üzere bastýrmalý ve yardýmcý araçlara ihtiyaç duyulmadan okunabilen kopyalarýný sunabilmelidir.

VI - Ticarete yeni baþlayanlar için uygulama

MADDE 87- (1) Ýþletmesini ticaret siciline tescil ettirmekle yükümlü olan iþletme sahipleri için bu Kýsým hükümleri, ticaret siciline tescil ettirme yükümlülüðünün doðduðu andan itibaren geçerlidir.

VII – Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumunun yetkisi ⁽¹⁾

MADDE 88- (Deðiþik: 26/6/2012-6335/9 md.)

(1) 64 ilâ 88 inci madde hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kiþiler münferit ve konsolide finansal tablolarýný düzenlerken, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumu tarafýndan yayýmlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarýna, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunlarýn ayrýlmaz parçasý olan yorumlara uymak ve bunlarý uygulamak zorundadýr. 514 ilâ 528 inci maddeler ile bu Kanunun ilgili diðer hükümleri saklýdýr.

(2) Bu düzenlemeler, uygulamada birliði saðlamak ve finansal tablolara milletlerarasý pazarlarda geçerlilik kazandýrmak amacýyla, uluslararasý standartlara uyumlu olacak þekilde, yalnýz Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumu tarafýndan belirlenir ve yayýmlanýr.

(3) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumu, deðiþik iþletme büyüklükleri, sektörler ve kâr amacý gütmeyen kuruluþlar için özel ve istisnai standartlar koymaya ve farklý düzenlemeler yapmaya yetkilidir. Bu standart ve düzenlemeler, Türkiye Muhasebe Standartlarýnýn cüz’ü addolunur.

(4) Kanunlarla, belirli alanlarý düzenlemek ve denetlemek üzere kurulmuþ bulunan kurum ve kurullar, Türkiye Muhasebe Standartlarýna uygun olmak þartýyla, kendi alanlarý için geçerli olacak standartlar ile ilgili olarak ayrýntýya iliþkin sýnýrlý düzenlemeleri yapabilirler.

(5) Türkiye Muhasebe Standartlarýnda hüküm bulunmayan hâllerde, ilgili olduklarý alan dikkate alýnarak, dördüncü fýkrada belirtilen ayrýntýya iliþkin düzenleme, ilgili düzenlemede de hüküm bulunmadýðý takdirde milletlerarasý uygulamada genel kabul gören muhasebe ilkeleri uygulanýr.

ALTINCI KISIM

Cari Hesap

1. A) Taným ve þekil

MADDE 89- (1) Ýki kiþinin herhangi bir hukuki sebep veya iliþkiden doðan alacaklarýný teker teker ve ayrý ayrý istemekten karþýlýklý olarak vazgeçip bunlarý kalem kalem alacak ve borç þekline çevirerek hesabýn kesilmesinden sonra çýkacak artan tutarý isteyebileceklerine iliþkin sözleþme cari hesap sözleþmesidir.

(2) Bu sözleþme yazýlý yapýlmadýkça geçerli olmaz.

–––––––––––––––––––

(1) Bu madde baþlýðý “VII -Türkiye Muhasebe Standartlarý Kurulunun yetkisi” iken, 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 9 uncu maddesiyle metne iþlendiði þekilde deðiþtirilmiþtir.

10997

1. B) Hükümleri

I - Genel olarak

MADDE 90- (1) Türk Borçlar Kanununun 134 üncü maddesiyle 143 üncü maddesinin ikinci fýkrasý hükümleri saklý kalmak üzere cari hesap sözleþmesinin hükümleri þunlardýr:

1. a) Aksi kararlaþtýrýlmadýkça, cari hesaba alacak veya borç kaydedilmesi, taraflarýn, alacaðý veya borcu doðuran sözleþme veya iþleme iliþkin dava ve savunma haklarýný düþürmez. Sözleþme veya iþlem iptal edilirse bunlardan kaynaklanan kalemler hesaptan çýkarýlýr.
2. b) Cari hesap sözleþmesinin yapýlmasýndan önce doðmuþ bulunan bir alacak, taraflarýn onayýyla cari hesaba kaydedilirse, aksi kararlaþtýrýlmamýþsa bu alacak yenilenmiþ olmaz.
3. c) Bir ticari senedin cari hesaba kaydý, bedelinin alýnmýþ olmasý hâlinde geçerli olmak þartýyla yapýlmýþ sayýlýr.
4. d) Her hesap devresi sonunda alacak ve borcu oluþturan tutarlar birbirinden çýkarýldýktan sonra tanýnan veya hükmen belirlenen bakiye, yeni hesap devresine ait bir kalem olmak üzere hesaba geçirilir; sözleþme sona ermiþ veya artan tutar haczedilmiþ ise onun ödenmesi gerekir.
5. e) Cari hesabýn alacak sütununa yazýlan tutarlar için, sözleþme veya ticari teamüller gereðince, kaydolunduklarý tarihten itibaren faiz iþler.

II - Özel durumlar

1. Ticari senetler

MADDE 91- (1) 90 ýncý maddede öngörüldüðü þekilde cari hesaba yazýlan ancak bedeli alýnamayan ticari senet sahibine geri verilerek, cari hesaptan kaydý silinir.

2. Ücret ve giderler

MADDE 92- (1) Taraflar arasýnda cari hesap sözleþmesinin bulunmasý, komisyon sözleþmesinden kaynaklanan ücretin ve her türlü giderin istenmesine engel oluþturmaz.

3. Hesap dýþýnda kalan alacaklar 

MADDE 93- (1) Takas edilemeyen alacaklarla, belirli bir amaca harcanmak veya ayrýca emre hazýr tutulmak üzere teslim olunan para ve mallardan doðan alacaklar cari hesaba geçirilemez.

III - Bakiye

1. Belirlenmesi

MADDE 94- (1) Sözleþme veya ticari teamül uyarýnca, belirli hesap devreleri sonunda devre hesabý kapatýlýr ve alacak ile borç kalemleri arasýndaki fark belirlenir.

(2) Hesap devresi hakkýnda sözleþme veya ticari teamül yoksa, her takvim yýlýnýn son günü taraflarca hesabýn kapatýlmasý günü olarak kabul edilmiþ sayýlýr. Saptanan artan tutarý gösteren cetveli alan taraf, aldýðý tarihten itibaren bir ay içinde, noter aracýlýðýyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza içeren bir yazýyla itirazda bulunmamýþsa, bakiyeyi kabul etmiþ sayýlýr.

2. Faiz

MADDE 95- (1) 8 inci maddedeki þartlarýn varlýðý hâlinde, alacak ile borç kalemlerinin birbirinden çýkarýlmasý sonucunda bulunan bakiyeye, belirlenip hesaba kaydedildiði tarihten itibaren faiz iþler; bileþik faize yol açabilecek uygulama yapýlamaz; bu hükme aykýrý sözleþme öngörülemez.

10998

3. Bileþik faiz ve sözleþme ile belirlenebilecek hükümler

MADDE 96- (1) Taraflar, üç aydan aþaðý olmamak þartýyla, diledikleri andan baþlamak üzere faizlerin ana paraya eklenmesini kararlaþtýrabilecekleri gibi hesap devreleri ile faiz ve komisyon miktarlarýný da sözleþme ile belirleyebilirler.

(2) 8 inci maddenin ikinci ve üçüncü fýkra hükümleri saklýdýr.

IV - Bütünlük ilkesi

MADDE 97- (1) Cari hesaba geçirilen alacak ve borç kalemleri ayrýlmaz bir bütün oluþturur. Cari hesabýn kesilmesinden önce taraflardan hiçbiri, alacaklý veya borçlu sayýlamaz. Taraflarýn hukuki durumunu ancak sözleþmenin sonundaki hesabýn kesilmesi belirler.

1. C) Cari hesabýn sona ermesi

I - Genel olarak

MADDE 98- (1) Cari hesap sözleþmesi;

1. a) Kararlaþtýrýlan sürenin sona ermesi,
2. b) Bir süre kararlaþtýrýlmadýðý takdirde taraflardan birinin fesih ihbarýnda bulunmasý,
3. c) Taraflardan birinin iflas etmesi,

hâllerinde sona erer.

II - Ölüm ve kýsýtlýlýk hâlleri

MADDE 99- (1) Sözleþme süreli olup da taraflardan biri bu süre içinde ölür veya kýsýtlanýrsa her iki taraf ve kanuni temsilcileriyle halefleri on gün önceden haber vermek þartýyla cari hesap sözleþmesini feshedebilir. Ancak, artan tutarýn ödenmesi, hesabýn 94 üncü maddeye göre kapatýlmasý gereken tarihte istenebilir.

1. D) Bakiyenin haczi

MADDE 100- (1) Taraflardan birinin alacaklýsýnýn ona ait artan tutarý haczettirdiði gün hesap kapatýlarak artan tutar saptanýr.

(2) Bu hâlde, borcundan dolayý haciz teblið edilen taraf, onbeþ gün içinde haczi kaldýrtmazsa, diðer taraf sözleþmeyi feshedebilir; etmezse haciz ettiren kimsenin durumu cari hesaba yeni kalemler geçirilmek suretiyle aðýrlaþtýrýlamaz. Meðerki, hesaba geçirilen kalemler haciz tarihinden önce doðmuþ bulunan hukuki bir iliþkiden kaynaklansýn.

(3) Haciz ettiren alacaklý bakiyeden, kendi alacaðýný karþýlayan kýsmýnýn ödenmesini ancak hesabýn 94 üncü maddeye göre kapatýlmasý gereken anda isteyebilir.

1. E) Zamanaþýmý

MADDE 101- (1) Cari hesabýn tasfiyesine, kabul edilen veya mahkeme kararýyla saptanan artan tutara ya da faiz alacaklarýna, hesap hata ve yanýlmalarýna, cari hesabýn dýþýnda tutulmasý gereken veya haksýz olarak cari hesaba geçirilmiþ olan kalemlere veya tekrarlanan kayýtlara iliþkin bulunan davalar, cari hesap sözleþmesinin sona ermesinden itibaren beþ yýl geçmekle zamanaþýmýna uðrarlar.

YEDÝNCÝ KISIM

Acentelik

1. A) Genel olarak

I - Tanýmý

MADDE 102- (1) Ticari mümessil, ticari vekil, satýþ memuru veya iþletmenin çalýþaný gibi iþletmeye baðlý bir hukuki konuma sahip olmaksýzýn, bir sözleþmeye dayanarak, belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari bir iþletmeyi ilgilendiren sözleþmelerde aracýlýk etmeyi veya bunlarý o tacir adýna yapmayý meslek edinen kimseye acente denir.

10999

(2) Bu Kýsýmda hüküm bulunmayan hâllerde aracýlýk eden acentelere Türk Borçlar Kanununun simsarlýk sözleþmesi hükümleri, sözleþme yapan acentelere komisyon hükümleri ve bunlarda da hüküm bulunmayan hâllerde vekâlet hükümleri uygulanýr.

(3) Taþýma, deniz ticareti, sigorta, turizm gibi alanlara iliþkin özel düzenlemeler saklýdýr.

II - Uygulama alaný

MADDE 103- (1) Özel kanunlardaki hükümler saklý olmak üzere, bu Kýsým hükümleri þunlar hakkýnda da uygulanýr:

1. a) Sözleþmeleri yerli veya yabancý bir tacir hesabýna ve kendi adýna yapmaya sürekli olarak yetkili bulunanlar.
2. b) Türkiye Cumhuriyeti içinde merkez veya þubesi bulunmayan yabancý tacirler ad ve hesabýna ülke içinde iþlemlerde bulunanlar.

III - Ýnhisar

MADDE 104- (1) Yazýlý olarak aksi kararlaþtýrýlmadýkça, müvekkil, ayný zamanda ve ayný yer veya bölge içinde ayný ticaret dalý ile ilgili olarak birden fazla acente atayamayacaðý gibi, acente de ayný yer veya bölgede, birbirleriyle rekabette bulunan birden çok ticari iþletme hesabýna acentelik yapamaz.

1. B) Acentenin yetkileri

I - Genel olarak

MADDE 105- (1) Acente, aracýlýkta bulunduðu veya yaptýðý sözleþmelerle ilgili her türlü ihtar, ihbar ve protesto gibi hakký koruyan beyanlarý müvekkili adýna yapmaya ve bunlarý kabule yetkilidir.

(2) Bu sözleþmelerden doðacak uyuþmazlýklardan dolayý acente, müvekkili adýna dava açabileceði gibi, kendisine karþý da ayný sýfatla dava açýlabilir. Yabancý tacirler adýna acentelik yapanlar hakkýndaki sözleþmelerde yer alan, bu hükme aykýrý þartlar geçersizdir.

(3) Acentelerin ad ve hesabýna hareket ettikleri kiþilere karþý Türkiye’de açýlacak olan davalar sonucunda alýnan kararlar acentelere uygulanamaz.

II - Özel ve yazýlý yetki gerektiren hâller

MADDE 106- (1) Müvekkilinin özel ve yazýlý izni veya vekâleti olmadan acente, bizzat teslim etmediði mallarýn bedelini kabule ve bedelini bizzat ödemediði mallarý teslim almaya yetkili olmadýðý gibi bu iþlemlerden doðan alacaðý yenileyemez veya miktarýný indiremez.

III - Sözleþme yapma yetkisi

MADDE 107- (1) Özel ve yazýlý bir yetki almadan acente, müvekkili adýna sözleþme yapmaya yetkili deðildir.

(2) Acentelere müvekkilleri adýna sözleþme yapma yetkisi veren belgelerin, acente tarafýndan tescil ve ilan ettirilmesi zorunludur.

IV - Yetkisizlik

MADDE 108- (1) Acente, yetkisi olmaksýzýn veya yetki sýnýrlarýný aþarak, müvekkili adýna bir sözleþme yaparsa müvekkili bunu haber alýr almaz icazet verebilir; vermediði takdirde acente sözleþmeden kendisi sorumlu olur.

11000

1. C) Acentenin borçlarý

I - Genel olarak

MADDE 109- (1) Acente, sözleþme uyarýnca kendisine býrakýlan bölge ve ticaret dalý içinde, müvekkilinin iþlerini görmekle ve menfaatlerini korumakla yükümlüdür.

(2) Acente, kusursuz olduðunu ispat etmediði takdirde özellikle, müvekkili hesabýna saklamakta olduðu malýn veya eþyanýn uðradýðý hasarlardan sorumludur.

II - Haber verme yükümlülüðü

MADDE 110- (1) Acente, üçüncü kiþilerin kabule yetkili olduðu beyanlarýný, bölgesindeki piyasanýn ve müþterilerin finansal durumunu, þartlarýný, bunlarda meydana gelen deðiþiklikleri ve yapýlan iþlemlere iliþkin olarak müvekkilini ilgilendiren bütün hususlarý ona zamanýnda bildirmek zorundadýr.

(2) Acente, müvekkilin açýk talimatý olmayan konularda, emir alýncaya kadar iþlemi geciktirebilir. Ancak, iþin acele nitelik taþýmasý nedeniyle durum müvekkilinden talimat almaya müsait olmazsa veya acente en yararlý þartlar çerçevesinde harekete yetkiliyse, basiretli bir tacir gibi kendi görüþüne göre iþlemi yapar.

III - Önlemler

MADDE 111- (1) Acente, müvekkili hesabýna teslim aldýðý eþyanýn taþýnma sýrasýnda hasara uðradýðýna dair belirtiler varsa, müvekkilinin taþýyýcýya karþý dava hakkýný teminat altýna almak üzere, hasarý belirlettirmek ve gereken diðer önlemleri almak, eþyayý mümkün olduðu kadar korumak veya tamamen telef olmasý tehlikesi varsa, Türk Borçlar Kanununun 108 inci maddesi gereðince yetkili mahkemenin izniyle sattýrmak ve gecikmeksizin durumu müvekkiline haber vermekle yükümlüdür. Aksi takdirde, ihmali yüzünden doðacak zararý tazmin eder.

(2) Satýlmak üzere acenteye gönderilen mallar çabuk bozulacak cinsten ise veya deðerini düþürecek deðiþikliklere uðrayacak nitelikteyse ve müvekkilden talimat almaya zaman uygun   deðilse veya müvekkil izin vermede gecikirse, acente yetkili mahkemenin izniyle Türk Borçlar Kanununun 108 inci maddesi gereðince eþyayý sattýrmaya yetkili ve müvekkilin menfaatleri bunu gerektiriyorsa zorunludur.

IV - Ödeme borcu

MADDE 112- (1) Acente, müvekkiline ait olan parayý göndermekle veya teslim etmekle yükümlü olup da bunu yapmazsa, yükümlülüðün doðduðu tarihten itibaren faiz ödemek ve gerekirse ayrýca tazminat vermek zorundadýr.

1. D) Acentenin haklarý

I - Ücret

1. Ücrete hak kazandýran iþlemler

MADDE 113- (1) Acente, acentelik iliþkisinin devamý süresince kendi çabasýyla veya ayný nitelikteki iþlemler için kazandýrdýðý üçüncü kiþilerle kurulan iþlemler için ücret isteyebilir. Bu ücret hakký, üçüncü fýkra uyarýnca önceki acenteye ait olduðu hâlde ve ölçüde doðmaz.

(2) Acenteye belli bir bölge veya müþteri çevresi býrakýlmýþsa, acente, acentelik iliþkisinin devamý süresince bu bölgedeki veya çevredeki müþterilerle kendi katkýsý olmadan kurulan iþlemler için de ücret isteyebilir. Birinci fýkranýn ikinci cümlesi burada da uygulanýr.

11001

(3) Acentelik iliþkisinin bitmesinden sonra kurulan iþlemler için acente;

1. a) Ýþleme aracýlýk etmiþse veya iþlemin yapýlmasýnýn kendi çabasýna baðlanabileceði ölçüde iþlemi hazýrlamýþ ve iþlem de acentelik iliþkisinin bitmesinden sonra uygun bir süre içinde kurulmuþsa,
2. b) Birinci veya ikinci fýkralarýn birinci cümleleri uyarýnca ücret istenebilecek bir iþleme iliþkin  olarak üçüncü kiþinin icabý,  acentelik iliþkisinin  sona ermesinden önce acenteye veya müvekkile ulaþmýþsa,

ücret isteyebilir. Bu ücretin, hâl ve þartlara göre paylaþýlmasý hakkaniyet gereði ise, sonraki acente de uygun bir pay alýr.

(4) Acente, ayrýca, müvekkilinin talimatýna uygun olarak tahsil ettiði paralar için de tahsil komisyonu isteyebilir.

2. Ücrete hak kazanma zamaný

MADDE 114- (1) Acente, kurulan iþlem yerine getirildiði anda ve ölçüde ücrete hak kazanýr. Taraflar bu kuralý acentelik sözleþmesiyle deðiþtirebilir; ancak müvekkil iþlemi yerine getirince, acente, izleyen ayýn son günü istenebilecek uygun bir avansa hak kazanýr. Her hâlde acente, üçüncü kiþi kurulan iþlemi yerine getirdiði anda ve ölçüde ücrete hak kazanýr.

(2) Üçüncü kiþinin iþlemi yerine getirmeyeceði kesinleþirse, acentenin ücret hakký düþer; ödenmiþ tutarlar geri verilir.

(3) Aracýlýk edilen sözleþmeyi müvekkilin kýsmen veya tamamen yahut öngörüldüðü þekliyle yerine getirmeyeceði kesinleþse bile, acente ücret isteyebilir. Müvekkile yüklenemeyen sebeplerle sözleþmenin yerine getirilemediði hâlde ve ölçüde acentenin ücret hakký düþer.

3. Ücretin miktarý

MADDE 115- (1) Sözleþmede hüküm yoksa ücretin miktarý, acentenin bulunduðu yerdeki ticari teamüle, teamül de mevcut deðilse hâlin gereðine göre o yerdeki asliye ticaret mahkemesince belirlenir.

4. Ücretin ödeme zamaný

MADDE 116- (1) Acentenin hak kazandýðý ücretin, doðumu tarihinden itibaren en geç üç ay içinde ve her hâlde sözleþmenin sona erdiði tarihte ödenmesi gerekir.

(2) Ücret istemi, muacceliyeti ve hesaplanmasý bakýmýndan önemli olan bütün  konular hakkýnda acente bilgi istediði takdirde müvekkil bu bilgileri vermek zorundadýr. Ayrýca acente, ücrete baðlý iþlemlere iliþkin defter kayýtlarýnýn suretlerinin de kendisine gönderilmesini müvekkilinden isteyebilir. Müvekkil, defter suretini vermekten kaçýnýrsa ya da defterlerin doðruluðu ve tamlýðý konusunda  kuþku duymayý gerektiren haklý nedenler varsa, acente,  ticari   defter ve  belgelerin   ilgili  kýsýmlarýný   ya  kendisi  inceler  ya  da  bir uzmana inceletebilir.  Müvekkil buna izin vermezse sorunu mahkeme duruma en uygun þekilde karara baðlar.

(3) Bu hükümlerin aksinin kararlaþtýrýlmasý acentenin aleyhine olduðu ölçüde geçersizdir.

II - Olaðanüstü giderlerin karþýlanmasý

MADDE 117- (1) Acente, yükümlülüklerini yerine getirmek için yaptýklarýndan ancak olaðanüstü giderlerin ödenmesini isteyebilir.

III - Faiz isteme hakký

MADDE 118- (1) Avans ve olaðanüstü giderler hakkýnda 20 nci maddenin birinci fýkrasýnýn ikinci cümlesi hükmü uygulanýr.

11002

IV - Hapis hakký

MADDE 119- (1) Acente, müvekkilindeki bütün alacaklarý ödeninceye kadar, acentelik sözleþmesi dolayýsýyla alýp da gerek kendi elinde gerek özel bir sebebe dayanarak zilyet olmakta devam eden bir üçüncü kiþinin elinde bulunan taþýnýrlar ve kýymetli evrak ile herhangi bir eþyayý temsil eden senet aracýlýðýyla kullanabildiði mallar üzerinde hapis hakkýna sahiptir.

(2) Müvekkile ait mallar acente tarafýndan sözleþme veya kanun gereði satýldýðý takdirde, acente bu mallarýn bedelini ödemekten kaçýnabilir.

(3) Müvekkil aciz hâlinde bulunduðu takdirde, acentenin henüz muaccel olmamýþ alacaklarý hakkýnda da birinci ve ikinci fýkra hükümleri uygulanýr.

(4) Türk Medenî Kanununun 950 nci maddesinin ikinci fýkrasýyla, 951 ilâ 953 üncü maddeleri hükümleri saklýdýr.

1. E) Müvekkilin borçlarý

MADDE 120- (1) Müvekkil, acenteye;

1. a) Mallarla ilgili belgeleri vermek,
2. b) Acentelik sözleþmesinin yerine getirilmesi için gerekli olan hususlarý ve özellikle iþ hacminin acentenin normalde bekleyebileceðinden önemli surette düþük olabileceðini bildirmek,
3. c) Acentenin yaptýðý iþleri kabul edip etmediðini ya da yerine getirilmediðini uygun bir süre içinde bildirmek,
4. d) Acentenin istemeye hak kazandýðý ücreti ödemek,
5. e) Ücret, avans ve olaðanüstü giderler hakkýnda 20 nci madde hükümlerine göre faiz ödemek,

zorundadýr.

(2) Bu maddeye aykýrý þartlar, acentenin aleyhine olduðu ölçüde, geçersizdir.

1. F) Acentelik sözleþmesinin sona ermesi

I - Sebepleri

MADDE 121- (1) Belirsiz bir süre için yapýlmýþ olan acentelik sözleþmesini, taraflardan her biri üç ay önceden ihbarda bulunmak þartýyla feshedebilir. Sözleþme belirli bir süre için yapýlmýþ olsa bile haklý sebeplerden dolayý her zaman fesih olunabilir.

(2) Belirli süre için yapýlan bir acentelik sözleþmesinin, süre dolduktan sonra uygulanmaya devam edilmesi hâlinde, sözleþme belirsiz süreli hâle gelir.

(3) Müvekkilin veya acentenin iflasý, ölümü veya kýsýtlanmasý hâlinde, Türk Borçlar Kanununun 513 üncü maddesi hükmü uygulanýr.

(4) Haklý bir sebep olmadan veya üç aylýk ihbar süresine uymaksýzýn sözleþmeyi fesheden taraf, baþlanmýþ iþlerin tamamlanmamasý sebebiyle diðer tarafýn uðradýðý zararý tazmin etmek zorundadýr.

(5) Müvekkilin veya acentenin ölümü, ehliyetini kaybetmesi veya iflasý sebebiyle acentelik sözleþmesi sona ererse, iþlerin tamamlanmasý hâlinde acenteye verilmesi gereken ücret miktarýna oranlanarak belirlenecek uygun bir tazminat acenteye ya da bu maddede yazýlý hâllere göre onun yerine geçenlere verilir.

II - Denkleþtirme istemi

MADDE 122- (1) Sözleþme iliþkisinin sona ermesinden sonra;

1. a) Müvekkil, acentenin bulduðu yeni müþteriler sayesinde, sözleþme iliþkisinin sona ermesinden sonra da önemli menfaatler elde ediyorsa,

11003

1. b) Acente, sözleþme iliþkisinin sona ermesinin sonucu olarak, onun tarafýndan iþletmeye kazandýrýlmýþ müþterilerle yapýlmýþ veya kýsa bir süre içinde yapýlacak olan iþler dolayýsýyla sözleþme iliþkisi devam etmiþ olsaydý elde edeceði ücret isteme hakkýný kaybediyorsa ve
2. c) Somut olayýn özellik ve þartlarý deðerlendirildiðinde, ödenmesi hakkaniyete uygun düþüyorsa,

acente müvekkilden uygun bir tazminat isteyebilir.

(2) Tazminat, acentenin son beþ yýllýk faaliyeti sonucu aldýðý yýllýk komisyon veya diðer ödemelerin ortalamasýný aþamaz. Sözleþme iliþkisi daha kýsa bir süre devam etmiþse, faaliyetin devamý sýrasýndaki ortalama esas alýnýr.

(3) Müvekkilin, feshi haklý gösterecek bir eylemi olmadan, acente sözleþmeyi feshetmiþse veya acentenin kusuru sebebiyle sözleþme müvekkil tarafýndan haklý sebeplerle feshedilmiþse, acente denkleþtirme isteminde bulunamaz.

(4) Denkleþtirme isteminden önceden vazgeçilemez. Denkleþtirme istem hakkýnýn sözleþme iliþkisinin sona ermesinden itibaren bir yýl içinde ileri sürülmesi gerekir.

(5) Bu hüküm, hakkaniyete aykýrý düþmedikçe, tek satýcýlýk ile benzeri diðer tekel hakký veren sürekli sözleþme iliþkilerinin sona ermesi hâlinde de uygulanýr.

III - Rekabet yasaðý anlaþmasý

MADDE 123- (1) Acentenin, iþletmesine iliþkin faaliyetlerini, sözleþme iliþkisinin sona ermesinden sonrasý için sýnýrlandýran anlaþmanýn yazýlý þekilde yapýlmasý ve anlaþma hükümlerini içeren ve müvekkil tarafýndan imzalanmýþ bulunan bir belgenin acenteye verilmesi gerekir. Anlaþma en çok, iliþkinin bitiminden itibaren iki yýllýk süre için yapýlabilir ve yalnýzca acenteye býrakýlmýþ olan bölgeye veya müþteri çevresine ve kurulmasýna aracýlýk ettiði sözleþmelerin taalluk ettiði konulara iliþkin olabilir. Müvekkilin, rekabet sýnýrlamasý dolayýsýyla, acenteye uygun bir tazminat ödemesi þarttýr.

(2) Müvekkil, sözleþme iliþkisinin sona ermesine kadar, rekabet sýnýrlamasýnýn uygulanmasýndan yazýlý olarak vazgeçebilir. Bu hâlde müvekkil, vazgeçme beyanýndan itibaren altý ayýn geçmesiyle tazminat ödeme borcundan kurtulur.

(3) Taraflardan biri, diðer tarafýn kusurlu davranýþý nedeniyle haklý sebeplerle sözleþme iliþkisini feshederse, fesihten itibaren bir ay içinde rekabet sözleþmesiyle baðlý olmadýðýný diðer tarafa yazýlý olarak bildirebilir.

(4) Bu maddeye aykýrý þartlar, acentenin aleyhine olduðu ölçüde geçersizdir.

ÝKÝNCÝ KÝTAP

Ticaret Þirketleri

BÝRÝNCÝ KISIM

Genel Hükümler

1. A) Türleri

MADDE 124- (1) Ticaret þirketleri; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif þirketlerden ibarettir.

(2) Bu Kanunda, kollektif ile komandit þirket þahýs; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirket sermaye þirketi sayýlýr.

11004

1. B) Tüzel kiþilik ve ehliyet

MADDE 125- (1) Ticaret þirketleri tüzel kiþiliði haizdir.

(2) Ticaret þirketleri, Türk Medenî Kanununun 48 inci maddesi çerçevesinde bütün haklardan yararlanabilir ve borçlarý üstlenebilirler. Bu husustaki kanuni istisnalar saklýdýr.

1. C) Uygulanacak kanun hükümleri

MADDE 126- (1) Her þirket türüne özgü hükümler saklý kalmak þartýyla, Türk Medenî Kanununun tüzel kiþilere iliþkin genel hükümleri ile bu Kýsýmda hüküm bulunmayan hususlarda Türk Borçlar Kanununun adi þirkete dair hükümleri her þirket türünün niteliðine uygun olduðu oranda, ticaret þirketleri hakkýnda da uygulanýr.

1. D) Sermaye koyma borcu

I - Konusu

MADDE 127- (1) Kanunda aksine hüküm olmadýkça ticaret þirketlerine sermaye olarak;

1. a) Para, alacak, kýymetli evrak ve sermaye þirketlerine ait paylar,
2. b) Fikrî mülkiyet haklarý,
3. c) Taþýnýrlar ve her çeþit taþýnmaz,
4. d) Taþýnýr ve taþýnmazlarýn faydalanma ve kullanma haklarý,
5. e) Kiþisel emek,
6. f) Ticari itibar,
7. g) Ticari iþletmeler,
8. h) Haklý olarak kullanýlan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve iþaretler gibi deðerler,
9. i) Maden ruhsatnameleri ve bunun gibi ekonomik deðeri olan diðer haklar,
10. j) Devrolunabilen ve nakden deðerlendirilebilen her türlü deðer,

konabilir.

(2) Kanunun 307 nci maddesinin ikinci, 342 nci maddesinin birinci ve 581 inci maddesinin birinci fýkra hükümleri saklýdýr.

II - Hükmü

1. Genel olarak

MADDE 128- (1) Her ortak, usulüne göre düzenlenmiþ ve imza edilmiþ þirket sözleþmesiyle koymayý taahhüt ettiði sermayeden dolayý þirkete karþý borçludur.

(2) Þirket sözleþmesinde veya esas sözleþmede bilirkiþi tarafýndan belirlenen deðerleriyle yer alan taþýnmazlar tapuya þerh verildiði, fikrî mülkiyet haklarý ile diðer deðerler, varsa özel sicillerine, bu hüküm uyarýnca kaydedildikleri ve taþýnýrlar güvenilir bir kiþiye tevdi edildikleri takdirde ayni sermaye kabul olunur. Özel sicile yapýlan kayýt iyiniyeti kaldýrýr.

(3) Sermaye olarak taþýnmaz mülkiyeti veya taþýnmaz üzerinde var olan veya kurulacak olan ayni bir hakkýn konulmasý borcunu içeren þirket sözleþmesi hükümleri, resmî þekil aranmaksýzýn geçerlidir.

(4) Paradan baþka ekonomik bir deðer veya bir taþýnýrýn sermaye olarak konulmasýnýn borçlanýlmasý hâlinde þirket, tüzel kiþilik kazandýðý andan itibaren bunlar üzerinde malik sýfatýyla doðrudan tasarruf edebilir.

(5) Taþýnmaz mülkiyetinin veya diðer ayni bir hakkýn sermaye olarak konulmasý hâlinde, þirketin bunlar üzerinde tasarruf edebilmesi için tapu siciline tescil gereklidir.

11005

(6) Mülkiyet ve diðer ayni haklarýn tapu siciline tescili istemi ile diðer sicillere yapýlacak tescillerle ilgili bildirimler, ticaret sicili müdürü tarafýndan, ilgili sicile resen ve hemen yapýlýr. Þirketin tek taraflý istemde bulunabilme hakký saklýdýr.

(7) Þirket, her ortaðýn sermaye koyma borcunu yerine getirmesini isteyebileceði ve dava edebileceði gibi, yerine getirmede gecikme sebebiyle uðradýðý zararýn tazminini de isteyebilir. Tazminat istemi için ihtar þarttýr. Þahýs þirketlerinde bu davayý ortaklar da açabilir.

(8) Ortaklarca, sermaye olarak konulmasý taahhüt edilen haklarýn korunmasý için, kurucular tarafýndan ortaklar aleyhine ihtiyati tedbir istenebilir. Tedbir üzerine açýlacak  davalar için, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda öngörülen süre ancak þirketin tescil ve ilaný tarihinden itibaren iþlemeye baþlar.

2. Temerrüt  faizi

MADDE 129- (1) Zamanýnda ifa edilmeyen sermaye para ise, 128 inci madde gereðince tazminat hakkýna halel gelmemek þartýyla, aksine þirket sözleþmesinde veya esas sözleþmede hüküm yoksa, þirketin tescili anýndan itibaren temerrüt faizi de ödenir.

3. Sorumlu olma

MADDE 130- (1) Sermaye olarak þirkete alacaklarýný devretmiþ olan bir ortak, alacaklar þirketçe tahsil edilmiþ olmadýkça sermaye koyma borcundan kurtulmaz.

(2) Alacak, vadesi gelmemiþ ise aksi kararlaþtýrýlmýþ olmadýkça, vade gününden, muaccel ise þirket sözleþmesi veya esas sözleþme tarihinden itibaren bir ay içinde þirketçe tahsil edilmelidir.

(3) Her ne sebeple olursa olsun, bu süre içinde tahsil edilemediði takdirde, gecikmeden dolayý þirketin tazminat hakkýna halel gelmemek þartýyla, ortak, sürenin bitiminden itibaren geçecek günlerin temerrüt faizini de öder.

(4) Alacak kýsmen tahsil edilmiþse, yukarýdaki hükümler tahsil edilmemiþ olan kýsým hakkýnda geçerlidir.

4. Karineler

MADDE 131- (1) Sermaye olarak konulan ayýnlara, bilirkiþi tarafýndan biçilecek deðerler, ilgililerce kabul edilmiþ sayýlýr.

(2) Þirket sözleþmesinde veya esas sözleþmede aksi kararlaþtýrýlmamýþsa, sermaye olarak konan ayýnlarýn mülkiyeti þirkete ait ve haklar þirkete devredilmiþ olur.

(3) Hizmet karþýlýðý olarak verilecek ücretin kýsmen veya tamamen kâra iþtirak suretiyle ifasý kararlaþtýrýldýðý takdirde bu kayýt çalýþanlara ortak sýfatýný vermez.

5. Faiz ve ücret alma hakký

MADDE 132- (1) Kanunlarda aksine hüküm yoksa, þirket sözleþmesiyle ortaklarýn, koyduklarý sermayeler için faiz ve þirketteki hizmetleri sebebiyle kendilerine ücret verilmesi kabul olunabilir.

1. E) Ortaklarýn kiþisel alacaklýlarý

MADDE 133- (1) Bir þahýs þirketi devam ettiði sürece ortaklardan birinin kiþisel alacaklýsý, hakkýný þirketin bilançosu gereðince o ortaða düþen kâr payýndan ve þirket fesholunmuþsa tasfiye payýndan alabilir. Henüz bilanço düzenlenmemiþse alacaklý bilançonun düzenlenmesi sonucunda borçluya düþecek kâr ve tasfiye payý üzerine haciz koydurabilir.

11006

(2) Sermaye þirketlerinde alacaklýlar, alacaklarýný, o ortaða düþen kâr veya tasfiye payýndan almak yanýnda, borçlularýna ait olan, senede baðlanmýþ veya baðlanmamýþ paylarýn, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayýlý Ýcra ve Ýflas Kanununun taþýnýrlara iliþkin hükümleri uyarýnca haczedilmesini ve paraya çevrilmesini isteyebilirler. Haciz, istek üzerine, pay defterine iþlenir.

(3) Bunun dýþýnda, alacaklýlar, tüm ticaret þirketlerinde alacaklarýný, ortaðýn þirketten olan diðer alacaklarýndan da alabilme ve bunun için haciz yaptýrabilme yetkisini de haizdir.

(4) Yukarýdaki hükümler borçlu ortaklarýn þirket dýþýndaki mallarýna alacaklýlarýn baþvurmalarýna engel olmaz.

1. F) Birleþme, bölünme ve tür deðiþtirme

I - Uygulama alaný ve kavramlar

1. Uygulama alaný

MADDE 134- (1) Ticaret þirketlerinin birleþmelerine, bölünmelerine ve tür deðiþtirmelerine 134 ilâ 194 üncü maddeler uygulanýr.

(2) Diðer kanunlarýn, bu Kanunun 135 ilâ 194 üncü maddelerine aykýrý olmayan hükümleri saklýdýr.

2. Kavramlar

MADDE 135- (1) 134 ilâ 194 üncü maddelerin uygulanmasýnda; “þirket”, ticaret þirketlerini; “ortak”, anonim þirketlerin pay sahiplerini, limited þirketler ile þahýs þirketlerinin ve kooperatiflerin ortaklarýný; “ortaklýk payý”, þahýs þirketlerindeki ortaklýk payýný, anonim þirketteki payý, limited þirketteki  esas sermaye payýný, sermayesi  paylara bölünmüþ komandit þirketteki ortaklýk payýný; “genel kurul”, anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirketlerle kooperatiflerdeki genel kurulu, þahýs þirketlerindeki ortaklar kurulunu ve gereðinde ortaklarýn tümünü; “yönetim organý”, anonim þirketler ve kooperatiflerde yönetim kurulunu, limited þirketlerde müdürü veya müdürleri, þahýs þirketleriyle sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirketlerde yöneticiyi; “þirket sözleþmesi”, anonim þirketlerde esas sözleþmeyi, þahýs þirketleriyle limited þirketlerde þirket sözleþmesini ve kooperatifte ana sözleþmeyi ifade eder.

(2) Küçük ve orta ölçekli þirketler belirlenirken, þahýs þirketleri için 1522, sermaye þirketleri hakkýnda ise 1523 üncü maddelerde öngörülen ölçütler uygulanýr.

II - Birleþme

1. Genel hükümler
2. a) Ýlke

MADDE 136- (1) Þirketler;

1. a) Bir þirketin diðerini devralmasý, teknik terimle “devralma þeklinde birleþme” veya
2. b) Yeni bir þirket içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle “yeni kuruluþ þeklinde birleþme”,

yoluyla birleþebilirler.

(2) 136 ilâ 158 inci maddelerin uygulamasýnda, kabul eden þirket “devralan”, katýlan þirket “devrolunan” diye adlandýrýlýr.

(3) Birleþme, devrolunan þirketin malvarlýðý karþýlýðýnda, bir deðiþim oranýna göre devralan þirketin paylarýnýn, devrolunan þirketin ortaklarýnca kendiliðinden iktisap edilmesiyle gerçekleþir. Birleþme sözleþmesi 141 inci maddenin ikinci fýkrasý anlamýnda ayrýlma akçesini de öngörebilir.

11007

(4) Birleþmeyle, devralan þirket devrolunan þirketin malvarlýðýný bir bütün hâlinde devralýr. Birleþmeyle devrolunan þirket sona erer ve ticaret sicilinden silinir.

1. b) Geçerli birleþmeler

MADDE 137- (1) Sermaye þirketleri;

1. a) Sermaye þirketleriyle,
2. b) Kooperatiflerle ve
3. c) Devralan þirket olmalarý þartýyla, kollektif ve komandit þirketlerle,

birleþebilirler.

(2) Þahýs þirketleri;

1. a) Þahýs þirketleriyle,
2. b) Devrolunan þirket olmalarý þartýyla, sermaye þirketleriyle,
3. c) Devrolunan þirket olmalarý þartýyla, kooperatiflerle,

birleþebilirler.

(3) Kooperatifler;

1. a) Kooperatiflerle,
2. b) Sermaye þirketleriyle ve
3. c) Devralan þirket olmalarý þartýyla, þahýs þirketleriyle,

birleþebilirler.

1. c) Tasfiye hâlindeki bir þirketin birleþmeye katýlmasý

MADDE 138- (1) Tasfiye hâlindeki bir þirket, malvarlýðýnýn daðýtýlmasýna baþlanmamýþsa ve devrolunan þirket olmasý þartýyla, birleþmeye katýlabilir.

(2) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/10 md.) Birinci fýkradaki þartlarýn varlýðý, devralan þirketin merkezinin bulunduðu yerin ticaret sicili müdürlüðüne sunulan belgelerle ispatlanýr.

1. d) Sermayenin kaybý veya borca batýklýk hâlinde birleþmeye katýlma

MADDE 139- (1) Sermayesiyle kanuni yedek akçeleri toplamýnýn yarýsý zararlarla kaybolan veya borca batýk durumda bulunan bir þirket, kaybolan sermayeyi veya gerekiyorsa borca batýklýk durumunu karþýlayabilecek tutarda serbestçe, tasarruf edilebilen özvarlýða sahip bulunan bir þirket ile birleþebilir.

(2) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/11 md.) Birinci fýkradaki þartýn gerçekleþmiþ olduðunu ispatlayan belgelerin, devralan þirketin merkezinin bulunduðu yerin ticaret sicili müdürlüðüne sunulmasý þarttýr.

2. Ortaklýk paylarý ve haklarý
3. a) Ortaklýk payýnýn ve haklarýnýn korunmasý

MADDE 140- (1) Devrolunan þirketin ortaklarýnýn, mevcut ortaklýk paylarýný ve haklarýný karþýlayacak deðerde, devralan þirketin paylarý ve haklarý üzerinde istemde bulunma haklarý vardýr. Bu istem hakký, birleþmeye katýlan þirketlerin malvarlýklarýnýn deðeri, oy haklarýnýn daðýlýmý ve önem taþýyan diðer hususlar dikkate alýnarak hesaplanýr.

(2) Ortaklýk paylarýnýn deðiþim oranlarý belirlenirken, devrolunan þirketin ortaklarýna tahsis olunan ortaklýk paylarýnýn gerçek deðerlerinin onda birini aþmamasý þartýyla, bir denkleþtirme ödenmesi öngörülebilir.

(3) Devrolunan þirketin oydan yoksun paylarýna sahip ortaklarýna ayný deðerde, oydan yoksun veya oy hakkýný haiz paylar verilir.

11008

(4) Devrolunan þirkette mevcut bulunan paylara baðlý imtiyaz haklarý karþýlýðýnda, devralan þirkette eþ deðerde haklar veya uygun bir karþýlýk verilir.

(5) Devralan þirket, devrolunan þirketin intifa senedi sahiplerine, eþ deðerli haklar tanýmak veya intifa senetlerini, birleþme sözleþmesinin yapýldýðý tarihteki gerçek deðeriyle satýn almak zorundadýr.

1. b) Ayrýlma akçesi

MADDE 141- (1) Birleþmeye katýlan þirketler, birleþme sözleþmesinde, ortaklara, devralan þirkette, pay ve ortaklýk haklarýnýn iktisabý ile iktisap olunacak þirket paylarýnýn gerçek deðerine denk gelen bir ayrýlma akçesi arasýnda seçim yapma hakký tanýyabilirler.

(2) Birleþmeye katýlan  þirketler birleþme sözleþmesinde, sadece ayrýlma akçesinin verilmesini öngörebilirler.

3. Sermaye artýrýmý, yeni kuruluþ ve ara bilanço
4. a) Sermaye artýrýmý

MADDE 142- (1) Devralma yoluyla birleþmede, devralan þirket, sermayesini, devrolunan þirketin ortaklarýnýn haklarýnýn korunabilmesi için gerekli olan düzeyde, artýrmak zorundadýr.

(2) Birleþmede, ayni sermaye konulmasýna iliþkin düzenlemelerle, halka açýk anonim þirketlerde, yeni paylarýn halka arzýna dair hükümler, Sermaye Piyasasý Kurulu kaydýna alýnmasýna iliþkin olanlar müstesna, uygulanmaz.

1. b) Yeni kuruluþ

MADDE 143- (1) Yeni kuruluþ yolu ile birleþmede, bu Kanun ile 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayýlý Kooperatifler Kanununun, ayni sermaye konulmasýna dair düzenlemeleri ve asgari ortak sayýsýna iliþkin hükümleri dýþýndaki maddeleri yeni þirketin kuruluþuna uygulanýr.

1. c) Ara bilanço

MADDE 144- (1) Birleþme sözleþmesinin imzalandýðý tarih ile bilanço günü arasýnda altý aydan fazla zaman geçmiþse veya son bilançonun çýkarýlmasýndan sonra, birleþmeye katýlan þirketlerin malvarlýklarýnda önemli deðiþiklikler meydana gelmiþse, birleþmeye katýlan  þirketler bir ara bilanço çýkarmak zorundadýr.

(2) Aþaðýdaki hükümler saklý olmak kaydý ile, ara bilançoya yýllýk bilançoya iliþkin hüküm ve ilkeler uygulanýr. Ara bilanço için;

1. a) Fizikî envanter çýkarýlmasý gerekli deðildir;
2. b) Son bilançoda kabul edilen deðerlemeler, sadece ticari defterdeki hareketler ölçüsünde deðiþtirilir; amortismanlar, deðer düzeltmeleri ve karþýlýklar ile ticari defterlerden anlaþýlmayan iþletme için önemli deðer deðiþiklikleri de dikkate alýnýr.
3. Birleþme sözleþmesi ve birleþme raporu ⁽¹⁾
4. a) Birleþme sözleþmesi
5. aa) Birleþme sözleþmesinin yapýlmasý

MADDE 145- (1) Birleþme sözleþmesi yazýlý þekilde yapýlýr. Sözleþme, birleþmeye katýlan þirketlerin, yönetim organlarýnca imzalanýr ve genel kurullarý tarafýndan onaylanýr.

1. bb) Birleþme sözleþmesinin içeriði

MADDE 146- (1) Birleþme sözleþmesinin;

1. a) Birleþmeye katýlan þirketlerin ticaret unvanlarýný, hukuki türlerini, merkezlerini; yeni kuruluþ yolu ile birleþme hâlinde, yeni þirketin türünü, ticaret unvanýný ve merkezini,

–––––––––––––––

(1) Bu üst baþlýk “4. Birleþme sözleþmesi, birleþme raporu ve denetleme” iken, 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle metne iþlendiði þekilde deðiþtirilmiþtir.

11009

1. b) Þirket paylarýnýn deðiþim oranýný, öngörülmüþse denkleþtirme tutarýný; devrolunan þirketin ortaklarýnýn, devralan þirketteki paylarýna ve haklarýna iliþkin açýklamalarý,
2. c) Devralan þirketin, imtiyazlý ve oydan yoksun paylarýn sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanýdýðý haklarý,
3. d) Þirket paylarýnýn deðiþtirilmesinin þeklini,
4. e) Birleþmeyle iktisap edilen paylarýn, devralan veya yeni kurulan þirketin bilanço kârýna hak kazandýðý tarihi ve bu isteme iliþkin bütün özellikleri,
5. f) Gereðinde 141 inci madde uyarýnca ayrýlma akçesini,
6. g) Devrolunan þirketin iþlem ve eylemlerinin devralan þirketin hesabýna yapýlmýþ sayýlacaðý tarihi,
7. h) Yönetim organlarýna ve yönetici ortaklara tanýnan özel yararlarý,
8. i) Gereðinde sýnýrsýz sorumlu ortaklarýn isimlerini,

içermesi zorunludur.

1. b) Birleþme raporu

MADDE 147- (1) Birleþmeye katýlan þirketlerin yönetim organlarý, ayrý ayrý veya birlikte, birleþme hakkýnda bir rapor hazýrlarlar.

(2) Raporda;

1. a) Birleþmenin amacý ve sonuçlarý,
2. b) Birleþme sözleþmesi,
3. c) Þirket paylarýnýn deðiþim oraný ve öngörülmüþse denkleþtirme akçesi; devrolunan þirketlerin ortaklarýna devralan þirket nezdinde tanýnan ortaklýk haklarý,
4. d) Gereðinde ayrýlma akçesinin tutarý ve þirket pay ve ortaklýk haklarý yerine ayrýlma akçesi verilmesinin sebepleri,
5. e) Deðiþim oranýnýn belirlenmesi yönünden paylarýn deðerlemesine iliþkin özellikler,
6. f) Gereðinde devralan þirket tarafýndan yapýlacak artýrýmýn miktarý,
7. g) Öngörülmüþse, devrolunan þirketin ortaklarýna, birleþme dolayýsýyla yüklenecek olan, ek ödeme ve diðer kiþisel edim yükümlülükleri ile kiþisel sorumluluklar hakkýnda bilgi,
8. h) Deðiþik türdeki þirketlerin birleþmelerinde, yeni tür dolayýsýyla ortaklara düþen yükümlülükler,
9. i) Birleþmenin, birleþmeye katýlan þirketlerin iþçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal planýn içeriði,
10. j) Birleþmenin, birleþmeye katýlan þirketlerin alacaklýlarý üzerindeki etkileri,
11. k) Gerekiyorsa, ilgili makamlardan alýnan onaylar,

hukuki ve ekonomik yönden açýklanýr ve gerekçeleri belirtilir.

(3) Yeni kuruluþ yoluyla birleþmede birleþme raporuna yeni þirketin sözleþmesinin de eklenmesi þarttýr.

(4) Tüm ortaklarýn onaylamasý hâlinde, küçük ve orta  ölçekli þirketler birleþme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler. ⁽¹⁾

1. c) Birleþme sözleþmesinin ve birleþme raporunun denetlenmesi

MADDE 148- (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)

–––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle, bu fýkrada yer alan  “küçük” ibaresi “küçük ve orta” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

11010

5. Ýnceleme hakký ve malvarlýðýnda deðiþiklikler
6. a) Ýnceleme hakký

MADDE 149- (1) Birleþmeye katýlan þirketlerden her biri, merkezleriyle þubelerinde ve halka açýk anonim þirketler ise Sermaye Piyasasý Kurulunun öngöreceði yerlerde, genel kurul kararýndan önceki otuz gün içinde;

1. a) Birleþme sözleþmesini,
2. b) Birleþme raporunu,
3. c) (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)
4. d) Son üç yýlýn yýlsonu finansal tablolarýyla yýllýk faaliyet raporlarýný, gereðinde ara bilançolarýný,

ortaklarýn, intifa senedi sahipleriyle þirket tarafýndan ihraç edilmiþ bulunan menkul kýymet hamillerinin, menfaati bulunan kiþilerin ve diðer ilgililerin incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bunlar ilgili sermaye þirketlerinin internet sitelerinde de yayýmlanýr.

(2) Ortaklar ile birinci fýkrada sayýlan kiþiler, ayný fýkrada anýlan belgelerin suretlerinin ve varsa basýlý þekillerinin kendilerine verilmesini isteyebilirler. Bunlar için, herhangi bir bedel veya gider karþýlýðý istenilemez.

(3) Birleþmeye katýlan þirketlerden her biri, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayýmlanan ve internet sitelerine de konulan ilanda, inceleme yapma hakkýna iþaret eder.

(4) Birleþmeye katýlan her þirket, birinci fýkrada anýlan belgelerin nereye tevdi edildiklerini ve nerelerde incelemeye hazýr tutulduklarýný, tevdiden en az üç iþ günü önce, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile þirket sözleþmesinde öngörülen gazetelerde ve sermaye þirketleri de internet sitelerinde ilan eder.

(5) Tüm ortaklarýn onaylamasý hâlinde, küçük ve orta ölçekli  þirketler inceleme hakkýnýn kullanýlmasýndan vazgeçebilirler. ⁽¹⁾

–––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle, bu fýkrada yer alan  “küçük” ibaresi “küçük ve orta” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

11011

1. b) Malvarlýðýndaki deðiþikliklerle ilgili bilgiler

MADDE 150- (1) Birleþmeye katýlan þirketlerden birinin aktif veya pasif varlýklarýnda, birleþme sözleþmesinin imzasý tarihiyle, bu sözleþmenin genel kurulda onaya sunulacaðý tarih arasýnda, önemli deðiþiklik meydana gelmiþse, yönetim organý, bu durumu kendi genel kuruluna ve birleþmeye katýlan diðer þirketlerin yönetim organlarýna yazýlý olarak bildirir.

(2) Birleþmeye katýlan tüm þirketlerin yönetim organlarý, bu durumda birleþme sözleþmesinin deðiþtirilmesine veya birleþmeden vazgeçmeye gerek olup olmadýðýný incelerler; böyle bir sonuca vardýklarý takdirde, onaya sunma önerisi geri çekilir. Diðer hâlde, yönetim organý genel kurulda, birleþme sözleþmesinde uyarlamaya gerek bulunmadýðýnýn gerekçesini açýklar.

1. c) Birleþme kararý

MADDE 151- (1) Yönetim organý, genel kurula birleþme sözleþmesini sunar. Birleþme sözleþmesi genel kurulda;

1. a) Bu Kanunun 421 inci maddesinin beþinci fýkrasýnýn (b) bendi saklý olmak üzere, anonim ve sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirketlerde, esas veya çýkarýlmýþ sermayenin çoðunluðunu temsil etmesi þartýyla, genel kurulda mevcut bulunan oylarýn dörtte üçüyle,
2. b) Bir kooperatif tarafýndan devralýnacak sermaye þirketlerinde, sermayenin çoðunluðunu temsil etmesi þartýyla, genel kurulda mevcut bulunan oylarýn dörtte üçüyle,
3. c) Limited þirketlerde, sermayenin en az dörtte üçünü temsil eden paylara sahip bulunmalarý þartýyla, tüm ortaklarýn dörtte üçünün oylarýyla,
4. d) Kooperatiflerde, verilen oylarýn üçte ikisinin çoðunluðuyla; ana sözleþmede ek ödeme ve baþka edim yükümlülükleri ya da sýnýrsýz sorumluluk kabul edilmiþ veya bunlar mevcut olup da geniþletilmiþse kooperatife kayýtlý tüm ortaklarýn dörtte üçünün kararýyla,

onaylanmalýdýr.

(2) Kollektif ve komandit þirketlerde birleþme sözleþmesinin oybirliðiyle onaylanmasý gerekir. Ancak, þirket sözleþmesinde birleþme sözleþmesinin bütün ortaklarýn dörtte üçünün kararýyla onaylanmasý öngörülebilir.

(3) Bir sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirketin, baþka bir þirketi devralmasý hâlinde, birinci fýkranýn (a) bendindeki nisaba ek olarak, komanditelerin tamamýnýn birleþmeyi yazýlý olarak onaylamalarý gereklidir.

(4) Bir limited þirket tarafýndan devralýnan anonim ve sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirkette, devralma ile ek yükümlülük ve kiþisel edim yükümlülükleri de öngörülüyorsa veya bunlar mevcut olup da geniþletiliyorsa, bütün ortaklarýn oybirliðine gerek vardýr.

(5) Birleþme sözleþmesi bir ayrýlma akçesini öngörüyorsa bunun, devreden þirket þahýs þirketiyse oy hakkýný haiz ortaklarýnýn, sermaye þirketiyse þirkette mevcut oy haklarýnýn  yüzde doksanýnýn olumlu oylarýyla onaylanmasý þarttýr.

(6) Birleþme sözleþmesinde devrolunan þirketin iþletme konusunda deðiþiklik öngörülmüþse, birleþme sözleþmesinin ayrýca, þirket sözleþmesinin deðiþtirilmesi için gerekli nisapla onaylanmýþ olmasý zorunludur.

11012

6. Kesinleþmeye iliþkin hükümler
7. a) Ticaret siciline tescil

MADDE 152- (1) Birleþmeye katýlan  þirketler tarafýndan birleþme kararý alýnýr alýnmaz, yönetim organlarý, birleþmenin tescili için ticaret siciline baþvurur.

(2) Devralan þirket, birleþmenin gereði olarak sermayesini artýrmýþsa, ek olarak esas sözleþme deðiþiklikleri de ticaret siciline sunulur.

(3) Devrolunan þirket, birleþmenin ticaret siciline tescili ile infisah eder.

1. b) Hukuki sonuçlar

MADDE 153- (1) Birleþme, birleþmenin ticaret siciline tescili ile geçerlilik kazanýr. Tescil anýnda, devrolunan þirketin bütün aktif ve pasifi kendiliðinden devralan þirkete geçer.

(2) Devrolunan þirketin ortaklarý devralan þirketin ortaðý olur. Ancak bu sonuç, devralan þirketin kendi adýna fakat bu þirket hesabýna hareket eden kiþinin elinde bulunan paylar ile devrolunan þirketin kendi adýna fakat bu þirket hesabýna hareket eden kiþinin elinde bulunan paylar için doðmaz.

(3) 7/12/1994 tarihli ve 4054 sayýlý Rekabetin Korunmasý Hakkýnda Kanun hükümleri saklýdýr.

1. c) Ýlan

MADDE 154- (1)  Birleþme kararý, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur.

7. Sermaye þirketlerinin kolaylaþtýrýlmýþ þekilde birleþmesi
8. a) Uygulama alaný

MADDE 155- (1) a) Devralan sermaye þirketi devrolunan sermaye þirketinin oy hakký veren bütün paylarýna veya

1. b) Bir þirket ya da bir gerçek kiþi veya kanun yahut sözleþme dolayýsýyla baðlý bulunan kiþi gruplarý, birleþmeye katýlan sermaye þirketlerinin oy hakký veren tüm paylarýna,

sahiplerse sermaye þirketleri kolaylaþtýrýlmýþ düzene göre birleþebilirler.

(2) Devralan sermaye þirketi, devrolunan sermaye þirketinin tüm paylarýna deðil de oy hakký veren paylarýnýn en az yüzde doksanýna sahipse, azýnlýkta kalan pay sahipleri için;

1. a) Devralan þirkette bu paylarýn denk karþýlýðý olan paylar verilmesi þirket paylarý yanýnda, 141 inci maddeye göre, þirket paylarýnýn gerçek deðerinin tam dengi olan nakdî bir karþýlýk verilmesinin önerilmiþ olmasý ve
2. b) Birleþme dolayýsýyla ek ödeme borcunun veya herhangi bir kiþisel edim yükümlülüðünün yahut  kiþisel sorumluluðun doðmamasý,

hâlinde birleþme kolaylaþtýrýlmýþ usulde gerçekleþebilir.

1. b) Kolaylýklar

MADDE 156- (1) Birleþmeye katýlan ve 155 inci maddenin birinci fýkrasýnda öngörülen þartlara uyan sermaye þirketleri, birleþme sözleþmesinde, 146 ncý maddenin birinci fýkrasýnýn (a) ve (f) ilâ (i) bentlerinde gösterilmiþ bulunan kayýtlara yer verirler. Bu sermaye þirketleri, 147 nci maddede öngörülen birleþme raporunu düzenlemeye ve 149 uncu maddede düzenlenen inceleme hakkýný saðlamakla yükümlü olmadýklarý gibi, birleþme sözleþmesini 151 inci madde uyarýnca genel kurulun onayýna da sunmayabilirler. ⁽¹⁾

–––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle, bu fýkrada yer alan “, 148 inci maddede yeralan birleþme sözleþmesini denetletme hakký ile” ibaresi “ve” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

11013

(2) Birleþmeye katýlan ve 155 inci maddenin ikinci fýkrasýnda öngörülen þartlara uyan sermaye þirketleri, birleþme sözleþmesinde, sadece, 147 nci maddenin ikinci fýkrasýnýn (a), (b) ve (f) ilâ (i) bentlerinde gösterilmiþ bulunan kayýtlara yer verirler. Bu þirketler 147 nci maddede öngörülen birleþme raporunu düzenlemeye ve birleþme sözleþmesini 151 inci madde gereðince genel kurula sunmaya da zorunlu deðildirler. 149 uncu maddede öngörülen inceleme hakkýnýn, birleþmenin tescili için ticaret siciline yapýlan baþvurudan otuz gün önce saðlanmýþ olmasý gerekir.

8. Alacaklýlarýn ve çalýþanlarýn korunmasý
9. a) Alacaklarýn teminat altýna alýnmasý

MADDE 157- (1) Birleþmeye katýlan þirketlerin alacaklýlarý birleþmenin hukuken geçerlilik kazanmasýndan itibaren üç ay içinde istemde bulunurlarsa, devralan þirket bunlarýn alacaklarýný teminat altýna alýr.

(2) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/12 md.) Birleþmeye katýlan þirketler; alacaklýlarýna, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, yediþer gün aralýklarla üç defa yapacaklarý ilanla ve ayrýca internet sitelerine konulacak ilanla haklarýný bildirirler.

(3) (Mülga: 26/6/2012-6335/12 md.)

(4) Diðer alacaklýlarýn zarara uðramayacaklarýnýn anlaþýlmasý hâlinde, yükümlü þirket teminat göstermek yerine borcu ödeyebilir.

1. b) Ortaklarýn kiþisel sorumluluklarý ve iþ iliþkilerinin geçmesi

MADDE 158- (1) Devrolunan þirketin borçlarýndan birleþmeden önce sorumlu olan ortaklarýn sorumluluklarý birleþmeden sonra da devam eder. Þu þartla ki, bu borçlar birleþme kararýnýn ilanýndan önce doðmuþ olmalý veya borçlarý doðuran sebepler bu tarihten önce oluþmuþ bulunmalýdýr.

(2) Devrolunan þirketin borçlarýndan doðan, ortaklarýn kiþisel sorumluluðuna iliþkin istemler, birleþme kararýnýn ilaný tarihinden itibaren üç yýl geçince zamanaþýmýna uðrar. Alacak ilan tarihinden sonra muaccel olursa, zamanaþýmý süresi muacceliyet tarihinden baþlar. Bu sýnýrlama, devralan þirketin borçlarý dolayýsýyla þahsen sorumlu olan ortaklarýn sorumluluklarýna uygulanmaz.

(3) Kamuya arz edilmiþ olan tahvil ve diðer borç senetlerinde sorumluluk itfa tarihine kadar devam eder; meðerki, izahname baþka bir düzenleme içersin. 

(4) Ýþ iliþkileri hakkýnda 178 inci madde hükmü uygulanýr.

III - Bölünme

1. Genel hükümler
2. a) Ýlke

MADDE 159- (1) Bir þirket tam veya kýsmi bölünebilir.

1. a) Tam bölünmede, þirketin tüm malvarlýðý bölümlere ayrýlýr ve diðer þirketlere devrolunur. Bölünen þirketin ortaklarý, devralan þirketlerin paylarýný ve haklarýný iktisap ederler. Tam bölünüp devrolunan þirket sona erer ve unvaný ticaret sicilinden silinir.

11014

1. b) Kýsmi bölünmede, bir þirketin malvarlýðýnýn bir veya birden fazla bölümü diðer þirketlere devrolunur. Bölünen þirketin ortaklarý, devralan þirketlerin paylarýný ve haklarýný iktisap ederler veya bölünen þirket, devredilen malvarlýðý bölümlerinin karþýlýðýnda devralan þirketlerdeki paylarý ve haklarý elde ederek yavru þirketini oluþturur.
2. b) Geçerli bölünmeler

MADDE 160- (1)  Sermaye þirketleri ve kooperatifler sermaye þirketlerine ve kooperatiflere bölünebilirler.

1. c) Þirket paylarýnýn ve haklarýnýn korunmasý

MADDE 161- (1) Tam ve kýsmi bölünmede þirket paylarý ve haklarý 140 ýncý madde uyarýnca korunur.

(2) Devreden þirketin ortaklarýna;

1. a) Bölünmeye katýlan tüm þirketlerde, mevcut paylarý oranýnda þirket paylarý veya
2. b) Bölünmeye katýlan bazý veya tüm þirketlerde, mevcut paylarýnýn oranýna göre deðiþik oranda þirket paylarý,

tahsis edilebilir. (a) bendindeki bölünme “oranlarýn korunduðu”, (b) bendindeki bölünme ise “oranlarýn korunmadýðý bölünme”dir.

2. Bölünmenin uygulanmasýna iliþkin hükümler
3. a) Sermayenin azaltýlmasý

MADDE 162- (1) Bölünme sebebiyle devreden þirketin sermayesinin azaltýlmasý hâlinde 473, 474 ve 592 nci maddeler ile kooperatiflerde Kooperatifler Kanununun 98 inci maddesine dayanýlarak bu Kanunun 473 ve 474 üncü maddeleri uygulanmaz.

1. b) Sermaye artýrýmý

MADDE 163- (1)  Devralan þirket sermayesini, devreden þirketin ortaklarýnýn haklarýný koruyacak miktarda artýrýr.

(2) Bölünmede, ayni sermaye konulmasýna iliþkin hükümler uygulanmaz. Bölünme sebebiyle, kayýtlý sermaye sisteminde müsait olmasa bile, tavan deðiþtirilmeden sermaye artýrýlabilir.

1. c) Yeni kuruluþ

MADDE 164- (1) Bölünme çerçevesinde yeni bir þirketin kurulmasýna bu Kanun ile Kooperatifler Kanununun kuruluþa iliþkin hükümleri uygulanýr. Sermaye þirketlerinin kurulmasýnda, kurucularýn asgari sayýsýna ve ayni sermaye konulmasýna iliþkin hükümler uygulanmaz.

1. d) Ara bilanço

MADDE 165- (1) Bilanço günüyle, bölünme sözleþmesinin imzasý veya bölünme planýnýn düzenlenmesi tarihi arasýnda, altý aydan fazla bir zaman bulunduðu veya son bilançonun çýkarýlmasýndan itibaren, bölünmeye katýlan þirketlerin malvarlýklarýnda önemli deðiþiklikler meydana gelmiþ olduðu takdirde, bir ara bilanço çýkarýlýr.

(2) Bu fýkranýn (a) ve (b) bentlerinde öngörülen hükümler saklý kalmak kaydýyla, ara bilançoya yýllýk bilançoya iliþkin hüküm ve standartlar uygulanýr. Ara bilanço için;

1. a) Fizikî envanter çýkarýlmasý gerekli deðildir.
2. b) Son bilançoda kabul edilmiþ bulunan deðerlemeler, sadece ticari defterlerdeki hareketler ölçüsünde deðiþtirilir; amortismanlar, deðer düzeltmeleri ve karþýlýklar ile ticari defterlerden anlaþýlmayan iþletme için önemli deðer deðiþiklikleri de dikkate alýnýr.

11015

3. Bölünme belgelerini inceleme hakký ⁽¹⁾
4. a) Bölünme sözleþmesi ve bölünme planý
5. aa) Genel olarak

MADDE 166- (1) Bir þirket, bölünme yoluyla, malvarlýðýnýn bölümlerini var olan þirketlere devredecekse, bölünmeye katýlan þirketlerin yönetim organlarý tarafýndan bir bölünme sözleþmesi yapýlýr.

(2) Bir þirket, bölünme yoluyla, malvarlýðýnýn bölümlerini yeni kurulacak þirketlere devredecekse, yönetim organý bir bölünme planý düzenler.

(3) Hem bölünme sözleþmesinin hem de bölünme planýnýn yazýlý þekilde yapýlmasý ve bunlarýn genel kurul tarafýndan 173 üncü madde hükümlerine göre onaylanmasý þarttýr.

1. bb) Bölünme sözleþmesinin ve bölünme planýnýn içeriði

MADDE 167- (1) Bölünme sözleþmesi ve bölünme planý özellikle;

1. a) Bölünmeye katýlan þirketlerin ticaret unvanlarýný, merkezlerini ve türlerini,
2. b) Aktif ve pasif malvarlýðý konularýnýn devir amacýyla bölümlere ayrýlmasýný ve tahsisini; açýk tanýmlamayla, bu bölümlere iliþkin envanteri; taþýnmazlarý, kýymetli evraký ve maddi olmayan malvarlýðýný teker teker gösteren listeyi,
3. c) Paylarýn deðiþim oranýný ve gereðinde ödenecek denkleþtirme tutarýný ve devreden þirketin ortaklarýnýn, devralan þirketteki ortaklýk haklarýna iliþkin açýklamalarý,
4. d) Devralan þirketin; intifa senedi, oydan yoksun pay ve özel hak sahiplerine tahsis ettiði haklarý,
5. e) Þirket paylarýnýn deðiþim tarzlarýný,
6. f) Þirket paylarýnýn bilanço kârýna hangi tarihten itibaren hak kazanacaklarýný ve bu istem hakkýnýn özelliklerini,
7. g) Devreden þirketin iþlemlerinin hangi tarihten itibaren devralan þirketin hesabýna yapýlmýþ kabul edildiðini,
8. h) Yönetim organlarýnýn üyelerine, müdürlere, yönetim hakkýna sahip kiþilere ve denetçilere tanýnan özel menfaatleri,
9. i) Bölünme sonucu devralan þirketlere geçen iþ iliþkilerinin listesini,

içerir.

1. b) Bölünmenin dýþýnda kalan malvarlýðý

MADDE 168- (1) Bölünme sözleþmesinde veya bölünme planýnda tahsisi yapýlmayan malvarlýðý konularý üzerinde;

1. a) Tam bölünmede, devralan tüm þirketlerin, bölünme sözleþmesi veya planýna göre kendilerine geçen net aktif malvarlýðýnýn oranýna göre, devralan tüm þirketlere paylý mülkiyet hakký düþer.
2. b) Kýsmi bölünmede söz konusu malvarlýðý, devreden þirkette kalýr.

(2) Birinci fýkra hükmü kýyas yoluyla alacaklara ve maddi olmayan malvarlýðý haklarýna da uygulanýr.

(3) Tam bölünmeye katýlan  þirketler, bölünme sözleþmesi veya bölünme planýna göre herhangi bir þirkete tahsis edilmeyen borçlardan müteselsilen sorumludurlar.

–––––––––––––

(1) Bu üst baþlýk “3. Bölünme belgelerini denetleme ve inceleme hakký” iken, 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle metne iþlendiði þekilde deðiþtirilmiþtir.

11016

1. c) Bölünme raporu
2. aa) Ýçerik

MADDE 169- (1) Bölünmeye katýlan þirketlerin yönetim organlarý, bölünme hakkýnda ayrý rapor hazýrlarlar; ortak rapor da geçerlidir.

(2) Rapor;

1. a) Bölünmenin amacýný ve sonuçlarýný,
2. b) Bölünme sözleþmesini veya bölünme planýný,
3. c) Paylarýn deðiþim oranlarýný ve gereðinde ödenecek denkleþtirme tutarýný, özellikle devreden þirketin ortaklarýnýn devralan þirketteki haklarýna iliþkin açýklamalarý,
4. d) Deðiþim oranýnýn saptanmasýnda, paylarýn deðerlemesine iliþkin özellikleri,
5. e) Gereðinde, bölünme dolayýsýyla ortaklar için doðacak olan ek ödeme yükümlülüklerini, diðer kiþisel edim yükümlülüklerini ve sýnýrsýz sorumluluðu,
6. f) Bölünmeye katýlan þirketlerin türlerinin farklý olmasý hâlinde, ortaklarýn yeni tür sebebiyle söz konusu olan yükümlülüklerini,
7. g) Bölünmenin iþçiler üzerindeki etkileri ile içeriðini; varsa sosyal planýn içeriðini,
8. h) Bölünmenin, bölünmeye katýlan þirketlerin alacaklýlarý üzerindeki etkilerini,

hukuki ve ekonomik yönleri ile açýklar ve gerekçelerini gösterir.

(3) Yeni kuruluþun varlýðý hâlinde, bölünme planýna yeni þirketin sözleþmesi de eklenir.

(4) Tüm ortaklarýn onaylamasý hâlinde küçük ve orta ölçekli þirketler bölünme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler. ⁽¹⁾

1. bb) Bölünme sözleþmesinin veya bölünme planýnýn ve bölünme raporunun denetlenmesi

MADDE 170- (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)

1. d) Ýnceleme hakký

MADDE 171- (1) Bölünmeye katýlan þirketlerden her biri, genel kurulun kararýndan iki ay önce, merkezlerinde, halka açýk anonim þirketler ayrýca Sermaye Piyasasý Kurulunun uygun gördüðü yerlerde;

1. a) Bölünme sözleþmesini veya bölünme planýný,
2. b) Bölünme raporunu,
3. c) (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)
4. d) Son üç yýlýn finansal tablolarý ile faaliyet raporlarýný ve varsa ara bilançolarý,

bölünmeye katýlan þirketlerin ortaklarýnýn incelemesine sunar.

(2) Tüm ortaklarýn onaylamasý hâlinde küçük ve orta ölçekli þirketler birinci fýkrada öngörülen inceleme hakkýndan vazgeçebilirler. ⁽¹⁾

(3) Ortaklar, bölünmeye katýlan þirketlerden, birinci fýkrada sayýlan belgelerin kopyalarýnýn kendilerine verilmesini isteyebilirler. Suretler için bedel veya herhangi bir gider karþýlýðý istenemez.

(4) Bölünmeye katýlan þirketlerden her biri, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, sermaye þirketleri ayrýca internet sitesinde, inceleme yapma haklarýna iþaret eden bir ilan yayýmlarlar.

1. e) Malvarlýðýndaki deðiþikliklerle ilgili bilgiler

MADDE 172- (1) Bölünmeye katýlan þirketlerin malvarlýklarýnda meydana gelen deðiþikliklere 150 nci madde kýyas yoluyla uygulanýr.

–––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle,  bu fýkrada yer alan “küçük” ibaresi “küçük ve orta”þeklinde  deðiþtirilmiþtir.

11017

4. Bölünme kararý

MADDE 173- (1) 175 inci maddede öngörülen teminatýn saðlanmasýndan sonra, bölünmeye katýlan þirketlerin yönetim organlarý, bölünme sözleþmesini veya bölünme planýný genel kurula sunar.

(2) Onama kararý 151 inci maddenin birinci, üçüncü, dördüncü ve altýncý fýkralarýnda öngörülen nisaplara uyularak alýnýr.

(3) Oranýn korunmadýðý bölünmede onama kararý, devreden þirkette oy hakkýný haiz ortaklarýn en az yüzde doksanýyla alýnýr.

5. Korunmaya iliþkin hükümler
6. a) Alacaklýlarýn korunmasý
7. aa) Çaðrý

MADDE 174- (1) Bölünmeye katýlan þirketlerin alacaklýlarý, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, (…) ⁽¹⁾ yediþer gün aralýklarla üç defa yapýlacak ilanla ve sermaye þirketlerinde ayrýca internet sitesine de konulacak ilanla, alacaklarýný bildirmeye ve teminat verilmesi için istemde bulunmaya çaðrýlýrlar. ⁽¹⁾

1. bb) Alacaklarýn teminat altýna alýnmasý

MADDE 175- (1) Bölünmeye katýlan  þirketler, 174 üncü maddede öngörülen ilanlarýn yayýmý tarihinden itibaren üç ay içinde, istemde bulunan alacaklýlarýn alacaklarýný teminat altýna almak zorundadýrlar.

(2) Bölünme ile, alacaklýlarýn alacaklarýnýn tehlikeye düþmediðinin, (…) ⁽²⁾ ispatý hâlinde, teminat altýna almak yükümü ortadan kalkar. ⁽²⁾

(3) Diðer alacaklýlarýn zarara uðramayacaklarýnýn anlaþýlmasý hâlinde, þirket, teminat göstermek yerine borcu ödeyebilir.

1. b) Sorumluluk
2. aa) Bölünmeye katýlan þirketlerin ikinci derecede sorumluluðu

MADDE 176- (1) Bölünme sözleþmesi veya bölünme planýyla kendisine borç tahsis edilen þirket, bu suretle birinci derecede sorumlu bulunan þirket, alacaklýlarýn alacaklarýný ifa etmezse, bölünmeye katýlan diðer  þirketler, ikinci derecede sorumlu  þirketler, müteselsilen sorumlu olurlar.

(2) Ýkinci derecede sorumlu olan þirketlerin takip edilebilmeleri için, alacaðýn teminat altýna alýnmamýþ ve birinci derecede sorumlu þirketin;

1. a) Ýflas etmiþ,
2. b) Konkordato süresi almýþ,
3. c) Aleyhinde yapýlan bir icra takibinde kesin aciz vesikasý alýnmasýnýn þartlarý doðmuþ,
4. d) Merkezi yurt dýþýna taþýnmýþ ve artýk Türkiye’de takip edilemez duruma gelmiþ veya
5. e) Yurt dýþýndaki merkezinin yeri deðiþtirilmiþ ve bu sebeple hukuken takibi önemli derecede güçleþmiþ,

olmasý gerekir.

1. bb) Ortaklarýn kiþisel sorumluluðu

MADDE 177- (1) Ortaklarýn kiþisel sorumluluklarý hakkýnda 158 inci madde hükmü uygulanýr.

––––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 41 inci maddesiyle, bu fýkrada yer alan “tirajý ellibinin üstünde olan ve yurt düzeyinde daðýtýmý yapýlan en az üç gazetede” ibaresi madde metninden çýkarýlmýþtýr.

(2) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 41 inci maddesiyle, bu fýkrada yer alan  “bir iþlem denetçisinin raporuyla” ibaresi madde metninden çýkarýlmýþtýr.

11018

6. Ýþ iliþkilerinin geçmesi

MADDE 178- (1) Tam veya kýsmi bölünmede, iþçilerle yapýlan hizmet sözleþmeleri, iþçi itiraz etmediði takdirde, devir gününe kadar bu sözleþmeden doðan bütün hak ve borçlarla devralana geçer.

(2) Ýþçi itiraz ederse, hizmet sözleþmesi kanuni iþten çýkarma süresinin sonunda sona erer; devralan ve iþçi o tarihe kadar sözleþmeyi yerine getirmekle yükümlüdür.

(3) Eski iþveren ile devralan, iþçinin bölünmeden evvel muaccel olmuþ alacaklarý ile hizmet sözleþmesinin normal olarak sona ereceði veya iþçinin itirazý sebebiyle sona erdiði tarihe kadar geçen sürede muaccel olacak alacaklarýndan müteselsilen sorumludur.

(4) Aksi kararlaþtýrýlmadýkça veya hâlin gereðinden anlaþýlmadýkça, iþveren hizmet sözleþmesinden doðan haklarý üçüncü bir kiþiye devredemez.

(5) Ýþçiler muaccel olan ve birinci fýkrada öngörüldüðü þekilde muaccel olacak alacaklarýnýn teminat altýna alýnmasýný isteyebilirler.

(6) Devreden þirketin bölünmeden önce þirket borçlarýndan dolayý sorumlu olan ortaklarý, hizmet sözleþmesinden doðan ve intikal gününe kadar muaccel olan borçlarla, hizmet sözleþmesi normal olarak sona ermiþ olsaydý muaccel hâle gelecek olan veya iþçinin itirazý sebebiyle hizmet sözleþmesinin sona erdiði ana kadar doðacak olan borçlardan müteselsilen sorumlu olmakta devam ederler.

7. Ticaret siciline tescil ve geçerlilik

MADDE 179- (1) Bölünme onaylanýnca, yönetim organý bölünmenin tescilini ister.

(2) Kýsmi bölünme sebebiyle devreden þirketin sermayesinin azaltýlmasý gerekiyorsa buna iliþkin esas sözleþme deðiþikliði de tescil ettirilir.

(3) Tam bölünme hâlinde devreden þirket ticaret siciline tescil ile birlikte infisah eder.

(4) Bölünme ticaret siciline tescille geçerlilik kazanýr. Tescil ile tescil anýnda envanterde yer alan bütün aktifler ve pasifler devralan þirketlere geçer.

IV - Tür deðiþtirme

1. Genel hükümler
2. a) Ýlke

MADDE 180- (1) Bir þirket hukuki þeklini deðiþtirebilir. Yeni türe dönüþtürülen þirket eskisinin devamýdýr.

1. b) Geçerli tür deðiþtirmeler

MADDE 181- (1) a) Bir sermaye þirketi;

1. Baþka türde bir sermaye þirketine;
2. Bir kooperatife;
3. b) Bir kollektif þirket;
4. Bir sermaye þirketine;
5. Bir kooperatife;
6. Bir komandit þirkete;
7. c) Bir komandit þirket;
8. Bir sermaye þirketine;
9. Bir kooperatife;
10. Bir kollektif þirkete;

11019

1. d) Bir kooperatif bir sermaye þirketine,

dönüþebilir.

1. c) Kollektif ve komandit þirketlerin tür deðiþtirmelerine iliþkin özel düzenleme

MADDE 182 - (1) Bir kollektif þirket bir komandit þirkete;

1. a) Kollektif þirkete bir komanditerin girmesi,
2. b) Bir ortaðýn komanditer olmasý,

hâlinde dönüþebilir.

(2) Bir komandit þirket kollektif þirkete;

1. a) Tüm komanditerlerin þirketten çýkmasý,
2. b) Tüm komanditerlerin komandite olmasý,

suretiyle dönüþebilir.

(3) Bir kollektif veya komandit þirketin tek kiþi iþletmesi olarak faaliyetine devam etmesine iliþkin 257 nci madde hükmü saklýdýr.

(4) Bu madde uyarýnca yapýlacak tür deðiþtirmelerine 180 ilâ 190 ýncý madde hükümleri uygulanmaz.

2. Þirket payýnýn ve haklarýnýn korunmasý

MADDE 183- (1) Tür deðiþtirmede ortaklarýn þirket paylarý ve haklarý korunur. Oydan yoksun paylar için sahiplerine eþit deðerde paylar veya oy hakkýný haiz paylar verilir.

(2) Ýmtiyazlý paylarýn karþýlýðýnda ayný deðerde paylar verilir veya uygun bir tazminat ödenir.

(3) Ýntifa senetleri karþýlýðýnda ayný deðerde haklar verilir veya tür deðiþtirme planýnýn düzenlendiði tarihte gerçek deðer ödenir.

3. Kuruluþ ve ara bilanço

MADDE 184- (1) Tür deðiþtirmede, yeni türün kuruluþuna iliþkin hükümler uygulanýr; ancak, sermaye þirketlerinde ortaklarýn asgari sayýsýna, ayni sermaye konulmasýna ve kurucularýn þirket sözleþmesini imzalamalarýna iliþkin hükümler uygulanmaz. ⁽¹⁾

(2) Bilanço günüyle tür deðiþtirme raporunun düzenlendiði tarih arasýnda altý aydan fazla zaman geçmiþse veya son bilançonun çýkarýldýðý tarihten itibaren þirketin malvarlýðýnda önemli deðiþiklikler meydana gelmiþse ara bilanço çýkarýlýr.

(3) Aþaðýdaki hükümler saklý olmak kaydý ile ara bilançoya yýllýk bilançoya iliþkin hüküm ve ilkeler uygulanýr. Ara bilanço için;

1. a) Fizikî envanter çýkarýlmasý gerekli deðildir;
2. b) Son bilançoda kabul edilen deðerlemeler, sadece ticari defterdeki hareketler ölçüsünde deðiþtirilir; amortismanlar, deðer düzeltmeleri ve karþýlýklar ile ticari defterlerden anlaþýlmayan iþletme için önemli deðer deðiþiklikleri de dikkate alýnýr.
3. Tür deðiþtirme planý

MADDE 185- (1) Yönetim organý bir tür deðiþtirme planý düzenler. Plan yazýlý þekle ve 189 uncu madde uyarýnca genel kurulun onayýna tabidir. Tür deðiþtirme planý;

1. a) Þirketin tür deðiþtirmeden önceki ve sonraki ticaret unvanýný, merkezini ve yeni türe iliþkin ibareyi,
2. b) Yeni türün þirket sözleþmesini,

________________

(1) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayýlý Kanunun 68 inci maddesi ile bu fýkrada yer alan “ve ayni sermaye konulmasýna” ibaresi “, ayni sermaye konulmasýna ve kurucularýn þirket sözleþmesini imzalamalarýna” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

11020

1. c) Ortaklarýn tür deðiþtirmeden sonra sahip olacaklarý paylarýn sayýsýný, cinsini ve tutarýný veya tür deðiþtirmeden sonra ortaklarýn paylarýna iliþkin açýklamalarý,

içerir.

5. Tür deðiþtirme raporu

MADDE 186- (1) Yönetim organý tür deðiþtirme hakkýnda yazýlý bir rapor hazýrlar.

(2) Raporda;

1. a) Tür deðiþtirmenin amacý ve sonuçlarý,
2. b) Yeni türe iliþkin kuruluþ hükümlerinin yerine getirilmiþ bulunduðu,
3. c) Yeni þirket sözleþmesi,
4. d) Tür deðiþtirmeden sonra ortaklarýn sahip olacaklarý paylara dair deðiþim oraný,
5. e) Varsa ortaklar ile ilgili olarak tür deðiþtirmeden kaynaklanan ek ödeme ile diðer kiþisel edim yükümlülükleri ve kiþisel sorumluluklar,
6. f) Ortaklar için yeni tür dolayýsýyla doðan yükümlülükler

hukuki ve ekonomik yönden açýklanýr ve gerekçeleri gösterilir.

(3) Tüm ortaklarýn onaylamasý hâlinde küçük  ve orta ölçekli þirketler tür deðiþtirme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilirler. ⁽¹⁾

6. Tür deðiþtirme planýnýn ve tür deðiþtirme raporunun denetlenmesi

MADDE 187- (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)

7. Ýnceleme hakký

MADDE 188 - (1) Þirket;

1. a) Tür deðiþtirme planýný,
2. b) Tür deðiþtirme raporunu,
3. c) (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)
4. d) Son üç yýlýn finansal tablolarýný, varsa ara bilançoyu,

genel kurulda karar alýnmasýndan otuz gün önce merkezinde ve halka açýk anonim þirketlerde Sermaye Piyasasý Kurulunun istediði yerlerde ortaklarýn incelemesine sunar.

(2) Ýsteyen ortaklara anýlan belgelerin kopyalarý bedelsiz verilir. Þirket, ortaklarý, uygun bir þekilde inceleme haklarýnýn bulunduðu hususunda bilgilendirir.

8. Tür deðiþtirme kararý ve tescil

MADDE 189- (1) Yönetim organý tür deðiþtirme planý ile yeni türün þirket sözleþmesini genel kurula sunar. Tür deðiþtirme kararý aþaðýdaki nisaplarla alýnýr: ⁽²⁾

1. a) Kanunun 421 inci maddesinin beþinci fýkrasýnýn (b) bendi hükmü saklý olmak þartýyla anonim ve sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirketlerde, esas veya çýkarýlmýþ sermayenin üçte ikisini karþýlamasý þartýyla, genel kurulda mevcut oylarýn üçte ikisiyle; limited þirkete dönüþtürme hâlinde, ek ödeme veya kiþisel edim yükümlülüðü doðacaksa tüm ortaklarýn onayýyla;

–––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle,  bu fýkrada yer alan “küçük” ibaresi “küçük ve orta”þeklinde  deðiþtirilmiþtir.

(2) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayýlý Kanunun 68 inci maddesi ile bu fýkrada yer alan “tür deðiþtirme planýný” ibaresi “tür deðiþtirme planý ile yeni türün þirket sözleþmesini”þeklinde deðiþtirilmiþtir.

11021

1. b) Bir sermaye þirketinin bir kooperatife dönüþmesi hâlinde tüm ortaklarýn onayýyla;
2. c) Limited þirketlerde, sermayenin en az dörtte üçüne sahip bulunmalarý þartýyla, ortaklarýn dörtte üçünün kararýyla;
3. d) Kooperatiflerde;
4. Ortaklarýn en az üçte ikisinin temsil edilmeleri þartý ile, genel kurulda mevcut oylarýn çoðunluðuyla,
5. Ek ödeme, diðer kiþisel edim yükümlülükleri veya kiþisel sorumluluk getiriliyorsa veya bu yükümlülükler veya sorumluluklar geniþletiliyorsa, kooperatifte kayýtlý ortaklarýnýn üçte ikisinin olumlu oyuyla,
6. e) Kollektif ve komandit þirketlerde tür deðiþtirme planý bütün ortaklarýn oybirliðiyle onanýr. Ancak, þirket sözleþmesinde ortaklarýn tümünün üçte ikisinin olumlu oyuyla bu kararýn alýnabileceði öngörülebilir.

(2) Yönetim organý tür deðiþtirmeyi ve yeni þirketin sözleþmesini tescil ettirir. Tür deðiþtirme tescil ile hukuki geçerlilik kazanýr. Tür deðiþtirme kararý Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir.

9. Alacaklýlarýn ve çalýþanlarýn korunmasý

MADDE 190- (1) Ortaklarýn kiþisel sorumluluklarý hakkýnda 158 inci ve iþ sözleþmelerinden doðan borçlar hakkýnda 178 inci madde uygulanýr.

V - Ortak hükümler

1. Ortaklýk paylarýnýn ve ortaklýk haklarýnýn incelenmesi

MADDE 191- (1) Birleþmede, bölünmede ve tür deðiþtirmede ortaklýk paylarýnýn ve ortaklýk haklarýnýn gereðince korunmamýþ veya ayrýlma karþýlýðýnýn uygun belirlenmemiþ olmasý hâlinde, her ortak, birleþme, bölünme veya tür deðiþtirme kararýnýn Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanýndan itibaren  iki ay içinde, söz konusu iþlemlere katýlan þirketlerden birinin merkezinin bulunduðu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden, uygun bir denkleþtirme akçesinin saptanmasýný isteyebilir. Denkleþtirme akçesinin belirlenmesinde 140 ýncý maddenin ikinci fýkrasý uygulanmaz.

(2) Davacý ile ayný hukuki durumda bulunmalarý hâlinde, mahkeme kararý, birleþmeye, bölünmeye veya tür deðiþtirmeye katýlan þirketlerin tüm ortaklarý hakkýnda da hüküm doðurur.

(3) Davanýn giderleri devralan þirkete aittir. Özel durumlarýn haklý göstermesi hâlinde, mahkeme giderleri kýsmen veya tamamen davacýya yükletilebilir.

(4) Ortaklýk paylarýnýn veya ortaklýk haklarýnýn korunmasýný inceleme davasý birleþme, bölünme veya tür deðiþtirme kararýnýn geçerliliðini etkilemez.

2. Birleþmenin, bölünmenin ve tür deðiþtirmenin iptali ve eksikliklerin sonuçlarý

MADDE 192- (1) 134 ilâ 190 ýncý maddelerin ihlali hâlinde, birleþme, bölünme ve tür deðiþtirme kararýna olumlu oy vermemiþ ve bunu tutanaða geçirmiþ bulunan birleþmeye, bölünmeye veya tür deðiþtirmeye katýlan þirketlerin ortaklarý; bu kararýn Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanýndan itibaren iki ay içinde iptal davasý açabilirler. Ýlanýn gerekmediði hâllerde süre tescil tarihinden baþlar.

(2) Kararýn bir yönetim organý tarafýndan verilmesi hâlinde de bu dava açýlabilir.

11022

(3) Birleþme, bölünme ve tür deðiþtirmeye iliþkin iþlemlerde herhangi bir eksikliðin varlýðý hâlinde, mahkeme taraflara bunun giderilmesi için süre verir. Hukuki sakatlýk, verilen süre içinde giderilemiyorsa veya giderilememiþse mahkeme kararý iptal eder ve gerekli önlemleri alýr.

3. Sorumluluk

MADDE 193- (1) Birleþme, bölünme veya tür deðiþtirme iþlemlerine herhangi bir þekilde katýlmýþ bulunan bütün kiþiler þirketlere, ortaklara ve alacaklýlara karþý kusurlarý ile verdikleri zararlardan sorumludurlar. Kurucularýn sorumluluklarý saklýdýr.

(2) (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)

(3) 202 ilâ 208, 555, 557, 560 ýncý madde hükümleri saklýdýr. Bir sermaye þirketinin veya kooperatifin iflasý hâlinde 556 ve 570 inci maddeler ile Kooperatifler Kanununun 98 inci maddesi kýyas yoluyla uygulanýr.

VI – Ticari iþletme ile ilgili birleþme ve tür deðiþtirme

MADDE 194- (1) Bir ticari iþletme, bir ticaret þirketiyle, onun tarafýndan devralýnmak suretiyle birleþebilir. Bu hâlde devralan ticaret þirketinin türüne göre 138 ilâ 140, 142 ilâ 158 ve ortak hükümlere iliþkin 191 ilâ 193 üncü madde hükümleri kýyas yoluyla uygulanýr.

(2) Bir ticari iþletmenin bir ticaret þirketine dönüþmesi hâlinde 182 ilâ 193 üncü maddeler kýyas yoluyla uygulanabilir.

(3) Bir ticaret þirketinin bir ticari iþletmeye dönüþtürülebilmesi için, söz konusu ticaret þirketinin paylarýnýn tümü, ticari iþletmeyi iþletecek kiþi veya kiþiler tarafýndan devralýnmalý ve ticari iþletme bu kiþi veya kiþiler adýna ticaret siciline tescil ve ilan edilmelidir. Bu hâlde, ticari iþletmeye dönüþtürülen ticaret þirketi, bir kollektif veya komandit þirket ise mezkûr ticaret þirketinin borçlarýndan, ticari iþletmeyi iþletecek kiþi ve kiþiler ile ticaret þirketinin eski ortaklarý da 264 üncü maddedeki zamanaþýmý süresince sýfatlarýna göre müteselsilen sorumlu olurlar. Dönüþtürmeye bu Kanunun 264 ilâ 266 ncý maddeleri de uygulanýr.

(4) 182 nci maddenin üçüncü fýkrasý hükmü saklýdýr.

1. G) Þirketler topluluðu

I - Hâkim ve baðlý þirket

MADDE 195- (1) a) Bir ticaret þirketi, diðer bir ticaret þirketinin, doðrudan veya dolaylý olarak;

1. Oy haklarýnýn çoðunluðuna sahipse veya
2. Þirket sözleþmesi uyarýnca, yönetim organýnda karar alabilecek çoðunluðu oluþturan sayýda üyenin seçimini saðlayabilmek hakkýný haizse veya
3. Kendi oy haklarý yanýnda, bir sözleþmeye dayanarak, tek baþýna veya diðer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarýnýn çoðunluðunu oluþturuyorsa,
4. b) Bir ticaret þirketi, diðer bir ticaret þirketini, bir sözleþme gereðince veya baþka bir yolla hâkimiyeti altýnda tutabiliyorsa,

birinci þirket hâkim, diðeri baðlý þirkettir. Bu þirketlerden en az birinin merkezi Türkiye’de ise, bu Kanundaki þirketler topluluðuna iliþkin hükümler uygulanýr.

(2) Birinci fýkrada öngörülen hâller dýþýnda, bir ticaret þirketinin baþka bir ticaret þirketinin paylarýnýn çoðunluðuna veya onu yönetebilecek kararlarý alabilecek miktarda paylarýna sahip bulunmasý, birinci þirketin hâkimiyetinin varlýðýna karinedir.

11023

(3) Bir hâkim þirketin, bir veya birkaç baðlý þirket aracýlýðýyla bir diðer þirkete hâkim olmasý, dolaylý hâkimiyettir.

(4) Hâkim þirkete doðrudan veya dolaylý olarak baðlý bulunan þirketler, onunla birlikte þirketler topluluðunu oluþturur. Hâkim þirketler ana, baðlý þirketler yavru þirket konumundadýr.

(5) Þirketler topluluðunun hâkiminin, merkezi veya yerleþim yeri yurt içinde veya dýþýnda bulunan, bir teþebbüs olmasý hâlinde de, 195 ilâ 209 uncu maddeler ile bu Kanundaki þirketler topluluðuna iliþkin hükümler uygulanýr. Hâkim teþebbüs tacir sayýlýr. Konsolide tablolar hakkýndaki hükümler saklýdýr.

(6) Þirketler topluluðuna iliþkin hükümlerin uygulanmasýnda “yönetim kurulu” terimi limited þirketlerde müdürleri, sermayesi paylara bölünmüþ komandit þirketler ile þahýs þirketlerinde yöneticileri, diðer tüzel kiþilerde yönetim organýný ve gerçek kiþilerde gerçek kiþinin kendisini ifade eder.

II - Pay ve oy oranlarýnýn hesaplanmasý

MADDE 196- (1) Bir ticaret þirketinin bir sermaye þirketindeki iþtirakinin yüzdesi, o sermaye þirketindeki payýnýn veya paylarýn itibarî deðerleri toplamýnýn, iþtirak olunan þirketin sermayesine oranlanmasýyla bulunur. Sermaye þirketinin hem kendi hem de onun hesabýna alýnmýþ olup da üçüncü kiþilerin elindeki kendi paylarý, hesaplamada o þirketin esas veya çýkarýlmýþ sermayesinden düþülür.

(2) Bir ticaret þirketinin bir sermaye þirketindeki oy hakkýnýn yüzdesi, ticaret þirketinin o sermaye þirketinde sahip bulunduðu paylardan doðan kullanýlabilen oy haklarýnýn toplamýnýn, sermaye þirketindeki kullanýlabilir tüm oy haklarýnýn toplamýna oranlanmasýyla bulunur. Hesaplamada, sermaye þirketinin hem kendi hem de onun hesabýna alýnmýþ olup da üçüncü kiþilerin elindeki paylarýndan doðan oy haklarý düþülür.

(3) Bir ticaret þirketinin bir sermaye þirketinde sahip olduðu paylar hesaplanýrken ona baðlý þirketlerin sahip olduklarý veya onun hesabýna alýnmýþ olup üçüncü kiþilerin elindeki paylar da hesaba katýlýr.

III - Karþýlýklý iþtirak

MADDE 197- (1) Birbirlerinin paylarýnýn en az dörtte birine sahip bulunan sermaye þirketleri karþýlýklý iþtirak durumundadýr. Bu paylarýn yüzdelerinin hesaplanmasýnda 196 ncý madde uygulanýr. Anýlan þirketlerden biri diðerine hâkimse, ikincisi ayný zamanda baðlý þirket sayýlýr. Karþýlýklý iþtirak durumundaki þirketlerin her biri diðerine hâkimse ikisi de baðlý ve hâkim þirket kabul olunur.

IV - Bildirim, tescil ve ilan yükümlülükleri

MADDE 198- (1) Bir teþebbüs, bir sermaye þirketinin sermayesinin, doðrudan veya dolaylý olarak, yüzde beþini, onunu, yirmisini, yirmibeþini, otuzüçünü, ellisini, altmýþyedisini veya yüzde yüzünü temsil eden miktarda paylarýna sahip olduðu veya paylarý bu yüzdelerin altýna düþtüðü takdirde; teþebbüs, durumu söz konusu iþlemlerin tamamlanmasýný izleyen on gün içinde, sermaye þirketine ve bu Kanun ile diðer kanunlarda gösterilen yetkili makamlara bildirir. Paylarýn yukarýda belirtilen oranlarda kazanýlmasý veya elden çýkarýlmasý, yýllýk faaliyet ve denetleme raporlarýnda ayrý  bir  baþlýk altýnda açýklanýr ve sermaye þirketinin internet sitesinde ilan edilir.

11024

Paylarýn yüzdelerinin hesaplanmasýnda 196 ncý madde uygulanýr. Teþebbüsün ve sermaye þirketinin yönetim kurulu üyeleriyle yöneticileri de, kendilerinin, eþlerinin, velayetleri altýndaki çocuklarýnýn ve bunlarýn, sermayelerinin en az yüzde yirmisine sahip bulunduklarý ticaret þirketlerinin o sermaye þirketindeki paylarý ile ilgili olarak bildirimde bulunurlar. Bildirimler yazýlý þekilde yapýlýr, ticaret siciline tescil ve ilan olunur.

(2) Birinci fýkrada öngörülen bildirim ile tescil ve ilan yükümlülüðü yerine getirilmediði sürece, ilgili paylara ait oy hakký dâhil, diðer haklar donar.  Bildirim yükümlülüðünün yerine getirilmemesine dair diðer hukuki sonuçlara iliþkin hükümler saklýdýr.

(3) Hâkimiyet sözleþmesinin geçerli olabilmesi için bu sözleþmenin ticaret siciline tescil ve ilaný þarttýr. Sözleþmenin geçersizliði, bu Kanun ile diðer kanunlardaki þirketler topluluðuna dair yükümlülüklere ve sorumluluklara iliþkin hükümlerinin uygulanmasýna engel olmaz.

V - Baðlý ve hâkim þirketlerin raporlarý

MADDE 199- (1) Baðlý þirketin yönetim kurulu, faaliyet yýlýnýn ilk üç ayý içinde, þirketin hâkim ve baðlý þirketlerle iliþkileri hakkýnda bir rapor düzenler. Raporda, þirketin geçmiþ faaliyet yýlýnda hâkim þirketle, hâkim þirkete baðlý bir þirketle, hâkim þirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona baðlý bir þirketin yararýna yaptýðý tüm hukuki iþlemlerin ve geçmiþ  faaliyet  yýlýnda  hâkim  þirketin  ya  da  ona  baðlý  bir  þirketin  yararýna  alýnan  veya alýnmasýndan kaçýnýlan tüm diðer önlemlerin açýklamasý yapýlýr. Hukuki iþlemlerde edimler ve karþý edimler, önlemlerde, önlemin sebebi ve þirket yönünden yarar ve zararlarý belirtilir. Zarar denkleþtirilmiþse, bunun faaliyet yýlý içinde fiilen nasýl gerçekleþtiði veya þirketin saðladýðý hangi menfaatlere iliþkin olarak bir istem hakký tanýndýðý ayrýca bildirilir.

(2) Rapor, doðru ve dürüst hesap verme ilkelerine uygun olmalýdýr.

(3) Yönetim kurulu raporun sonunda þirketin, hukuki iþlemin yapýldýðý veya önlemin alýndýðý veya  alýnmasýndan kaçýnýldýðý anda kendilerince bilinen hâl ve þartlara göre, her bir hukuki iþlemde uygun bir karþý edim saðlanýp saðlanmadýðýný ve alýnan veya alýnmasýndan kaçýnýlan önlemin þirketi zarara uðratýp uðratmadýðýný açýklar. Þirket zarara uðramýþsa, yönetim kurulu ayrýca zararýn denkleþtirilip denkleþtirilmediðini de belirtir. Bu açýklama sadece yýllýk faaliyet raporunda yer alýr.

(4) Hâkim þirketin her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu baþkanýndan; baðlý þirketlerin finansal ve malvarlýðýyla ilgili durumlarý ile üç aylýk hesap sonuçlarý, hâkim þirketin baðlý þirketlerle, baðlý þirketlerin birbirleriyle, hâkim ve baðlý þirketlerin pay sahipleri ve bunlarýn yakýnlarýyla iliþkileri; yaptýklarý iþlemler ve bunlarýn sonuç ve etkileri hakkýnda, özenli, gerçeði aynen ve dürüstçe yansýtan hesap verme ilkelerine göre düzenlenmiþ bir rapor hazýrlattýrýp yönetim kuruluna sunmasýný ve bunun sonuç kýsmýnýn yýllýk rapor ile denetleme raporuna eklenmesini isteyebilir. Baðlý þirketler, red için yoruma yer býrakmayacak açýklýkta bir haklý sebebin varlýðýný ispat edemedikleri takdirde, bu raporun hazýrlanmasý için gerekli olan bilgi ve belgeleri hâkim þirketin bu iþle görevlendirilen uzmanlarýna vermekle yükümlüdürler. Ýstemde bulunan yönetim kurulu üyesi, bunu bir üçüncü kiþinin yararlanmasý amacýyla yapmýþsa bunun sonuçlarýndan sorumlu olur.

11025

VI - Baðlý þirketler hakkýnda bilgi alma

MADDE 200- (1) Hâkim þirketin her pay sahibi genel kurulda, baðlý þirketlerin finansal ve malvarlýðýyla ilgili durumlarý ile hesap sonuçlarý, hâkim þirketin baðlý þirketlerle, baðlý þirketlerin birbirleriyle, hâkim ve baðlý þirketlerin pay sahipleri, yöneticileri ve bunlarýn yakýnlarýyla iliþkileri, yaptýklarý iþlemler ve bunlarýn sonuçlarý hakkýnda, özenli, gerçeði aynen ve dürüstçe yansýtan hesap verme ilkelerine uygun, doyurucu bilgi verilmesini isteyebilir.

VII - Haklarýn donmasý

MADDE 201- (1) Bir sermaye þirketinin paylarýný iktisap edip karþýlýklý iþtirak konumuna bilerek giren diðer bir sermaye þirketi, iþtirak konusu olan paylardan doðan toplam oylarýyla diðer pay sahipliði haklarýnýn sadece dörtte birini kullanabilir; bedelsiz paylarý edinme hakký hariç, diðer tüm pay sahipliði haklarý donar. Söz konusu paylar toplantý ve karar nisabýnýn hesaplanmasýnda dikkate alýnmaz. 389 ile 612 nci madde hükümleri saklýdýr.

(2) Birinci fýkrada öngörülen sýnýrlama, baðlý þirketin hâkim þirketin paylarýný iktisap etmesi veya her iki þirketin birbirlerine hâkim olmasý hâlinde uygulanmaz.

VIII - Sorumluluk

1. Hâkimiyetin hukuka aykýrý kullanýlmasý

MADDE 202- (1) a) Hâkim þirket, hâkimiyetini baðlý þirketi kayba uðratacak þekilde kullanamaz. Özellikle  baðlý þirketi, iþ, varlýk,  fon, personel,  alacak ve borç devri gibi hukuki iþlemler yapmaya; kârýný azaltmaya ya da aktarmaya; malvarlýðýný ayni veya kiþisel nitelikte haklarla sýnýrlandýrmaya; kefalet, garanti ve aval vermek gibi sorumluluklar yüklenmeye; ödemelerde bulunmaya; haklý bir sebep olmaksýzýn tesislerini yenilememek, yatýrýmlarýný kýsýtlamak, durdurmak gibi verimliliðini ya da faaliyetini olumsuz etkileyen kararlar veya önlemler almaya yahut geliþmesini saðlayacak önlemleri almaktan kaçýnmaya yöneltemez; meðerki, kayýp, o faaliyet yýlý içinde fiilen denkleþtirilsin veya kaybýn nasýl ve ne zaman denkleþtirileceði belirtilmek suretiyle en geç o faaliyet yýlý sonuna kadar, baðlý þirkete denk deðerde bir istem hakký tanýnsýn.

1. b) Denkleþtirme, faaliyet yýlý içinde fiilen yerine getirilmez veya süresi içinde denk bir istem hakký tanýnmazsa, baðlý þirketin her pay sahibi, hâkim þirketten ve onun, kayba sebep olan, yönetim kurulu üyelerinden, þirketin zararýný tazmin etmelerini isteyebilir. Hâkim istem üzerine veya resen somut olayda hakkaniyete uygun düþecekse, tazminat yerine bu maddenin ikinci fýkrasý hükümlerine göre, davacý pay sahiplerinin paylarýnýn hâkim þirket tarafýndan satýn alýnmasýna veya duruma uygun düþen ve kabul edilebilir baþka bir çözüme karar verebilir.
2. c) Alacaklýlar da, (b) bendi uyarýnca, þirket iflas etmemiþ olsa bile, þirketin zararýnýn þirkete ödenmesini isteyebilirler.
3. d) Kayba sebebiyet veren iþlemin, ayný veya benzer koþullar altýnda, þirket menfaatlerini dürüstlük kuralýna uygun olarak gözeten ve tedbirli bir yöneticinin özeniyle hareket eden, baðýmsýz bir þirketin yönetim kurulu üyeleri tarafýndan da yapýlabileceði veya yapýlmasýndan kaçýnýlabileceðinin ispatý hâlinde tazminata hükmedilemez.
4. e) Pay sahiplerinin ve alacaklýlarýn açacaðý davaya, kýyas yoluyla 553, 555 ilâ 557, 560 ve 561 inci maddeler uygulanýr. Hâkim teþebbüsün merkezinin yurt dýþýnda bulunmasý hâlinde tazminat davasý baðlý þirketin merkezinin bulunduðu yer asliye ticaret mahkemesinde açýlýr.

11026

(2) Hâkimiyetin uygulanmasý ile gerçekleþtirilen ve baðlý þirket bakýmýndan açýkça anlaþýlabilir haklý bir sebebi bulunmayan, birleþme, bölünme, tür deðiþtirme, fesih, menkul kýymet çýkarýlmasý ve önemli esas sözleþme deðiþikliði gibi iþlemlerde, genel kurul kararýna red oyu verip tutanaða geçirten veya yönetim kurulunun bu ve benzeri konulardaki kararlarýna yazýlý olarak itiraz eden pay sahipleri; hâkim teþebbüsten, zararlarýnýn tazminini veya paylarýnýn varsa en az borsa deðeriyle, böyle bir deðer bulunmuyorsa veya borsa deðeri hakkaniyete uygun düþmüyorsa, gerçek deðerle veya genel kabul gören bir yönteme göre belirlenecek bir deðerle satýn alýnmasýný mahkemeden isteyebilirler. Deðer belirlenirken mahkeme kararýna en yakýn tarihteki veriler esas alýnýr. Tazminat veya paylarýn satýn alýnmasýný istem davasý, genel kurul kararýnýn verildiði veya yönetim kurulu kararýnýn ilan edildiði tarihten baþlayarak iki yýlda zamanaþýmýna uðrar.

(3) Ýkinci fýkrada öngörülen dava açýlýnca, davacýlarýn muhtemel zararlarýný veya paylarýn satýn alma deðerini karþýlayan tutardaki paranýn teminat olarak, mahkemece belirlenecek bir bankaya mahkeme adýna yatýrýlmasýna karar verilir. Teminat yatýrýlmadýðý sürece genel kurul veya yönetim kurulu kararýna iliþkin hiçbir iþlem yapýlamaz. Bu maddenin birinci ve ikinci fýkralarýnda öngörülen davalarýn kötüniyetle açýlmasý hâlinde davalý, uðradýðý zararýn müteselsilen tazmin edilmesini ve mahkemeye teminat yatýrýlmasýný davacýlardan isteyebilir.

(4) Birleþme, bölünme ve tür deðiþtirmede, pay sahiplerine ve ortaklara tanýnmýþ bulunan diðer haklar saklýdýr.

(5) Baðlý þirketin yöneticileri, bu madde hükümleri dolayýsýyla pay sahiplerine ve alacaklýlara karþý doðabilecek sorumluluklarýnýn tüm hukuki sonuçlarýnýn, bir sözleþme ile üstlenmesini hâkim teþebbüsten isteyebilir.

2. Tam hâkimiyet hâlinde
3. a) Talimat

MADDE 203- (1) Bir ticaret þirketi bir sermaye þirketinin paylarýnýn ve oy haklarýnýn doðrudan veya dolaylý olarak yüzde yüzüne sahipse, hâkim þirketin yönetim kurulu, topluluðun belirlenmiþ ve somut politikalarýnýn gereði olmak þartýyla, kaybýna sebep verebilecek sonuçlar doðurabilecek nitelik taþýsalar bile, baðlý þirketin yönlendirilmesine ve yönetimine iliþkin talimat verebilir. Baðlý þirketin organlarý talimata uymak zorundadýr.

1. b) Ýstisna

MADDE 204- (1) Baðlý þirketin ödeme gücünü açýkça aþan, varlýðýný tehlikeye düþürebilecek olan veya önemli varlýklarýný kaybetmesine yol açabilecek nitelik taþýyan talimat verilemez.

1. c) Baðlý þirketin organlarýnýn þirkete ve pay sahiplerine karþý sorumsuzluðu

MADDE 205- (1) Baðlý þirketin yönetim kurulu üyeleri, yöneticileri ve sorumlu tutulabilecek ilgililer, 203 ve 204 üncü madde kapsamýndaki talimatlara uymalarý nedeniyle, þirkete ve pay sahiplerine karþý sorumlu tutulamazlar.

1. d) Þirket alacaklýlarýnýn dava hakký

MADDE 206- (1) Hâkim þirket ve yöneticilerinin, 203 üncü madde çerçevesinde verdikleri talimatlar dolayýsýyla baðlý þirkette oluþan kayýp, o hesap yýlý içinde, denkleþtirilmediði veya zamaný ve þekli de belirtilerek þirkete denk bir istem hakký tanýnmadýðý takdirde, zarara uðrayan alacaklýlar hâkim þirkete ve onun kayýptan sorumlu yönetim kurulu üyelerine karþý tazminat davasý açabilirler. Davalýlar 202 nci maddenin birinci fýkrasýnýn (d) bendine dayanabilir. Bu davaya 202 nci maddenin birinci fýkrasýnýn (e) bendi uygulanýr. 

11027

 (2) Davalýlar, krediden ve benzeri sebeplerden kaynaklanan alacaklarda, davacýnýn, denkleþtirmenin yapýlmadýðýný veya istem hakkýnýn tanýnmadýðýný bilerek söz konusu alacaðý doðuran iliþkiye girdiðini veya iþin niteliði gereði bu durumu bilmesi gerektiðini ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilirler.

IX - Çeþitli hükümler

1. Özel denetim

MADDE 207- (1) Denetçi, (…) ⁽¹⁾ özel denetçi, riskin erken saptanmasý ve yönetimi komitesi; baðlý þirketin, hâkim þirketle veya diðer baðlý bir þirketle iliþkilerinde hilenin veya dolanýn varlýðýný belirtir þekilde görüþ bildirmiþse, baðlý þirketin her pay sahibi, bu konunun açýklýða kavuþturulmasý amacýyla, þirket merkezinin bulunduðu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atanmasýný isteyebilir. ⁽¹⁾

2. Satýn alma hakký

MADDE 208- (1) Hâkim þirket, doðrudan veya dolaylý olarak bir sermaye þirketinin paylarýnýn ve oy haklarýnýn en az yüzde doksanýna sahipse, azlýk þirketin çalýþmasýný engelliyor, dürüstlük kuralýna aykýrý davranýyor, fark edilir sýkýntý yaratýyor veya pervasýzca hareket ediyorsa, hâkim þirket azlýðýn paylarýný varsa borsa deðeri, yoksa 202 nci maddenin ikinci fýkrasýnda öngörülen þekilde belirlenen deðer ile satýn alabilir.

3. Güvenden doðan sorumluluk

MADDE 209- (1) Hâkim þirket, topluluk itibarýnýn, topluma veya tüketiciye güven veren bir düzeye ulaþtýðý hâllerde, bu itibarýn kullanýlmasýnýn uyandýrdýðý güvenden sorumludur.

1. H) Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnýn düzenleme ve denetleme yetkisi ⁽²⁾

MADDE 210- (Deðiþik: 26/6/2012-6335/13 md.)

(1) Gümrük ve Ticaret Bakanlýðý bu Kanunun ticaret þirketlerine iliþkin hükümlerinin uygulamasýyla ilgili tebliðler yayýmlamaya yetkilidir. Ticaret sicili müdürlükleri ve þirketler bu tebliðlere uyarlar. Ticaret þirketlerinin, bu Kanun kapsamýndaki iþlemleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðý denetim elemanlarý tarafýndan denetlenir. Bu denetimin ilkeleri ve usulü ile denetime tabi iþlemler Bakanlýkça hazýrlanan yönetmelikle düzenlenir.

(2) Diðer bakanlýk, kurum, kurul ve kuruluþlar, ancak kendilerine kanunla tanýnan yetkinin sýnýrlarý içinde kalmak þartýyla ve öngörülen amaç, konu ve þekle tabi olarak þirketlere iliþkin düzenlemeler yapabilir.

(3) Kamu düzenine veya iþletme konusuna aykýrý iþlemlerde veya bu yönde hazýrlýklarda ya da muvazaalý iþ ve faaliyetlerde bulunduðu belirlenen ticaret þirketleri hakkýnda, özel kanunlardaki hükümler saklý kalmak kaydýyla, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnca, bu tür iþlem, hazýrlýk veya faaliyetlerin öðrenilmesinden itibaren bir yýl içinde fesih davasý açýlabilir.

–––––––––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 41 inci maddesiyle, bu fýkrada yer alan “iþlem denetçisi,” ibaresi madde metninden çýkarýlmýþtýr.

(2) Bu madde baþlýðý “H) Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýnýn düzenleme ve denetleme yetkisi” iken, 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 13 üncü maddesiyle metne iþlendiði þekilde deðiþtirilmiþtir.

11028

ÝKÝNCÝ KISIM

Kollektif  Þirket

BÝRÝNCÝ BÖLÜM

Þirketin Niteliði ve Kuruluþu

1. A) Taným

MADDE 211- (1) Kollektif þirket ticari bir iþletmeyi bir ticaret unvaný altýnda iþletmek amacýyla, gerçek kiþiler arasýnda kurulan ve ortaklarýndan hiçbirinin sorumluluðu þirket alacaklýlarýna karþý sýnýrlanmamýþ olan þirkettir.

1. B) Sözleþme

I - Þekil

MADDE 212- (1) Kollektif þirket sözleþmesi yazýlý þekle tabidir; ayrýca, sözleþmedeki imzalarýn noterce onaylanmasý veya þirket sözleþmesinin ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda imzalanmasý þarttýr. (Ek cümle: 15/7/2016-6728/67 md.)Þirketin kuruluþunda, þirket sözleþmesini ihtiva eden kâðýtlardan deðerli kâðýt bedeli alýnmaz. ⁽¹⁾

II - Zorunlu kayýtlar

MADDE 213- (1) Kollektif þirket sözleþmesine aþaðýdaki kayýtlarýn yazýlmasý zorunludur:

1. a) Ortaklarýn ad ve soyadlarýyla yerleþim yerleri ve vatandaþlýklarý.
2. b) Þirketin kollektif olduðu.
3. c) Þirketin ticaret unvaný ve merkezi.
4. d) Esaslý noktalarý belirtilmiþ ve tanýmlanmýþ bir þekilde þirketin iþletme konusu.
5. e) Her ortaðýn sermaye olarak koymayý taahhüt ettiði para miktarý; para niteliðinde olmayan sermayenin deðeri ve bu deðerin ne suretle biçilmiþ olduðu; sermaye olarak kiþisel emek konulmuþsa bu emeðin niteliði, kapsamý ve deðeri.
6. f) Þirketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadlarý, bunlarýn yalnýz baþýna mý, yoksa birlikte mi imza koymaya yetkili olduklarý.

(2) Ortaklar, emredici hükümlere aykýrý olmamak þartýyla, þirket sözleþmesine diledikleri kayýtlarý koyabilirler.

III - Noksanlýklar

MADDE 214- (1) Sözleþmesi kanuni þekilde yapýlmamýþ veya sözleþmeye konmasý zorunlu olan kayýtlardan biri veya bazýlarý eksik yahut geçersiz olan bir kollektif þirket, adi þirket hükmünde olup, hakkýnda 216 ncý madde hükmü saklý kalmak þartýyla, Türk Borçlar Kanununun adi þirketlere iliþkin hükümleri uygulanýr.

(2) 12 nci madde hükmü saklýdýr.

___________________

(1) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayýlý Kanunun 67 nci maddesi ile bu fýkraya  “onaylanmasý” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya þirket sözleþmesinin ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda imzalanmasý” ibaresi eklenmiþtir.

11028-1

1. C) Tescil

I - Yükümlülük

MADDE 215- (1) Kollektif þirketi kuranlar, þirket sözleþmesinin noterlikçe onaylý bir suretini onay tarihinden itibaren onbeþ gün içinde þirket merkezinin bulunduðu yerdeki ticaret siciline vererek þirketin tescilini istemek zorundadýr. Suret, sicil müdürlüðünce saklanýr ve 213 üncü madde gereðince sözleþmeye konmasý zorunlu olan kayýtlar ile kanunun emreylediði diðer hususlar tescil ve ilan olunur. (Ek cümle: 15/7/2016-6728/67 md.) Þirket sözleþmesinin ticaret sicili müdürü veya yardýmcýsý huzurunda imzalanmasý hâlinde de sureti ticaret sicili müdürlüðü tarafýndan saklanarak yukarýda öngörülen tescil ve ilan saðlanýr.

II - Yükümlülüðün yerine getirilmemesi

MADDE 216- (1) Tescil yükümlülüðü yerine getirilmeksizin þirket adýna iþlere baþlanmýþsa, ortaklar giriþtikleri iþlerden dolayý üçüncü kiþilere karþý müteselsilen sorumludur.

11029

(2) Bir kollektif þirket sözleþmesi yapýlmaksýzýn, þirketin türünü gösterir bir kaydý içermese bile, ortak bir unvan altýnda, üçüncü kiþilerle iþlem yapýlmasý veya onlara karþý haksýz bir fiil iþlenmesi hâlinde de ayný hüküm geçerlidir.

ÝKÝNCÝ BÖLÜM

Ortaklar Arasýndaki Ýliþkiler

1. A) Sözleþme serbestisi

MADDE 217- (1) Ortaklarýn birbirleriyle olan iliþkilerinin düzenlenmesinde sözleþme serbestisi geçerlidir.

1. B) Þirketin yönetimi

I - Yönetimin kime ait olduðu

1. Genel olarak

MADDE 218- (1)  Ortaklardan her biri, ayrý ayrý þirketi yönetme hakkýný ve görevini haizdir. Ancak, þirket sözleþmesiyle veya ortaklarýn çoðunluðunun kararýyla yönetim iþleri ortaklardan birine, birkaçýna veya tümüne verilebilir.

(2) Ticari mümessillere ve diðer ticari vekillere iliþkin hükümler saklýdýr.

2. Görevden alma
3. a) Þirket sözleþmesiyle atama

MADDE 219- (1) Yönetim iþleri þirket sözleþmesiyle bir ortaða verilmiþ ise, onun yönetim hak ve görevi diðer ortaklar tarafýndan sýnýrlandýrýlamayacaðý gibi kendisi görevden de alýnamaz. Ancak, haklý sebeplerin varlýðýnda, ortaklardan birinin istemi üzerine, mahkeme kararý ile yönetim hak ve görevi sýnýrlandýrýlabilir veya geri alýnabilir. Görevin yerine getirilmesinde basiretsizlik, aðýr ihmal veya yönetimde iktidarsýzlýk gibi hâller, haklý sebep sayýlýr.

1. b) Ortaklar kararýyla atama

MADDE 220- (1) Yönetim iþleri, þirket sözleþmesi yapýldýktan sonra alýnan bir kararla bir ortaða verilmiþse o ortak, ortaklarýn çoðunluðunun kararýyla görevden alýnabilir. Çoðunluk elde edilemediði takdirde, yönetim iþlerine bakan ortaðýn þirket sözleþmesini ihlal ettiði veya olayda haklý sebep bulunduðu iddiasýyla, her ortak ilgili yönetici ortaðýn görevden alýnmasý için mahkemeye baþvurabilir.

3. Yönetim iþlerinde yalnýz baþýna veya birlikte hareket

MADDE 221- (1) Þirket iþlerinin yönetimi, ortaklarýn tümüne veya birkaçýna verilmiþ ise, bunlarýn her biri yalnýz baþýna yönetim hak ve görevini haizdir. Bununla beraber, þirketi yönetmekle yükümlü olan ortaklardan bazýsý, yapýlacak bir iþin, þirketin menfaatlerine uygun olmadýðýný ileri sürerlerse, yönetim hak ve görevini haiz diðer ortaklar, çoðunluk kararýyla o iþi yapabilirler.

(2) Þirket sözleþmesinde þirket iþlerinin yönetimi kendilerine verilmiþ ortaklarýn birlikte hareket etmeleri yazýlý ise, ortaklarýn, gecikmesinde tehlike görülen hâller istisna olmak üzere, her iþte anlaþmalarý gerekir. Anlaþamadýklarý takdirde durum ortaklar kuruluna götürülür ve bu kurulca verilecek karara göre hareket edilir.

4. Diðer ortaklarýn itirazý

MADDE 222- (1) Yönetim þirket sözleþmesiyle bir ortaða verilmiþse, bu ortak, diðer ortaklar itiraz etseler ve karþý çýksalar bile, hileye dayalý olmamak þartýyla, þirketin yönetimi için gereken iþlemleri yapabilir.

11030

II - Yönetimin kapsamý

MADDE 223- (1) Þirketin yönetimi kapsamýndaki hususlar, þirketin amacýný ve konusunu elde etmek için yapýlmasý gereken olaðan iþlem ve iþler ile sýnýrlýdýr. Þirketi yönetenler, þirket menfaatine uygun gördükleri iþlerde, olaðan iþlem ve iþlerle sýnýrlý olmak þartýyla, sulh, feragat ve kabul ile tahkime de yetkilidirler. Þu kadar ki, baðýþta bulunmak, kefil olmak, üçüncü kiþi lehine garanti vermek, ticari mümessil tayin etmek ve þirket konusuna girmiyorsa taþýnmazlarý satmak, satýn almak, teminat göstermek, þirketin özüne iliþkin üretim araçlarýný elden çýkarmak, rehnetmek veya ticari iþletme rehni kurmak gibi olaðan iþ ve iþlemler dýþýnda kalan hususlarda ortaklarýn oybirliði þarttýr.

III - Faiz verme borcu

MADDE 224- (1) Ortak, yetkisiz olarak þirketten çektiði ve þirket hesabýna bir yerden tahsil ettiði parayý, derhâl; þirketten aldýðý ödüncü, aldýðý tarihten itibaren faiziyle þirkete vermek zorundadýr.

1. C) Denetim

MADDE 225- (1) Bir ortak yönetim hakkýný ve görevini haiz olmasa da þirket iþlerinin gidiþi hakkýnda bizzat bilgi edinmek, þirketin belgelerini ve defterlerini incelemek, bunlara göre kendisi için þirketin finansal durumunu gösterecek bir hesap tablosu düzenlemek hakkýný haizdir. Buna aykýrý sözleþme geçersizdir.

1. D) Oy hakký ve kararlar

MADDE 226- (1) Her ortak bir oy hakkýný haizdir. Buna aykýrý sözleþme geçersizdir.

(2) Þirket sözleþmesinin her ne þekilde olursa olsun deðiþtirilmesine iliþkin kararlar oybirliðiyle, diðer kararlar ise, kanunda veya þirket sözleþmesinde aksine hüküm yoksa, ortaklarýn çoðunluðunun oylarýyla verilir.

(3) “Oybirliði” þirketteki ortaklarýn tümünün, “çoðunluk” þirketteki ortaklarýn salt çoðunluðunun olumlu oylarýyla alýnmasý gereken kararlarý ifade eder.

1. E) Kâr payý hakký ve zarara katýlma

I - Finansal tablolarýnýn çýkarýlmasý

MADDE 227- (1) Yönetici ortaklar, þirketin faaliyet dönemi sonunda, bu Kanunun ticari defterlere iliþkin 64 ilâ 88 inci maddeleri hükümlerine uygun finansal tablolarýný hazýrlayýp imzalar ve ortaklar kurulunun onayýna sunarlar. Finansal tablolar ortaklarýn çoðunluðunun onayý ile kesinleþir. Ýkinci fýkra hükmü saklý kalmak þartýyla, ayný toplantýda kârýn daðýtýmý da karara baðlanýr. Ortaklar, bu kararýn kanuna, þirket sözleþmesine, þirket kararlarýna veya dürüstlük kuralýna aykýrý olmasý hâlinde, kârýn kullanýlmasý hakkýndaki karar tarihinden itibaren üç ay içinde iptal davasý açabilirler.

(2) Ortaklar, kâr ve zarardan kendilerine düþen payýn belirlenmesini, þirket sözleþmesiyle veya sonradan alacaklarý bir kararla, içlerinden birine veya bir üçüncü kiþiye býrakabilirler. Bu ortaðýn veya üçüncü kiþinin vereceði kararýn hakkaniyete aykýrý olmamasý þarttýr. Söz konusu kararýn öðrenilmesinden itibaren üç ayýn geçmesi, belirlenen kâr payýnýn ortak tarafýndan tamamen veya kýsmen alýnmasý veya baþka bir kimseye devredilmesi, zararýn ödenmesine baþlanmasý gibi açýk veya zýmni kabulü gösteren durumlarda dava hakký düþer.

11031

(3) Kâr ve zararýn paylaþýlmasýna iliþkin karar hakkaniyet kurallarýna aykýrý olduðu takdirde mahkemece iptal olunur. Bu hâlde kâr ve zarar adi þirket hükümlerine göre paylaþtýrýlýr.

(4) Þirket sözleþmesinde öngörüldüðü takdirde, faiz ve ücretler faaliyet dönemi içinde ödenir.

II - Ortaðýn istemleri

MADDE 228- (1) Her ortak, þirketten faaliyet dönemi sonunda gerçekleþen kârdan kendisine düþen payý, þirkete ödünç olarak verdiði paranýn ve kararlaþtýrýlmýþsa koyduðu sermayenin faizlerini, þirket sözleþmesi gereðince hak ettiði ücreti; kanuna veya þirket sözleþmesine göre yýlsonu bilançosu çýkarýlmamýþsa çýkarýlmasýný, bilançoda kâr payý saptanmamýþsa saptanmasýný ve alacaklarýný istemek hakkýna sahiptir.

(2) Bu madde ile ortaða tanýnmýþ olan haklarý kaldýrma veya daraltma sonucunu doðuran sözleþme þartlarý geçersizdir.

III- Zarar payý

MADDE 229- (1) Ortaklar oybirliði ile karar almadýkça hiçbir ortak, sermayesinden eksilen kýsmý tamamlamaya zorlanamaz.

(2) Sermayenin zararla eksilen kýsmý, aksine karar yoksa, gerçekleþecek kâr ile kapatýlýr.

1. F) Rekabet yasaðý

I - Kural

MADDE 230- (1) Bir ortak, ortaðý olduðu þirketin yaptýðý ticari iþler türünden bir iþi, diðer ortaklarýn izni olmaksýzýn kendi veya baþkasý hesabýna yapamayacaðý gibi ayný tür ticari iþlerle uðraþan bir þirkete sorumluluðu sýnýrlandýrýlmamýþ ortak olarak giremez.

(2) Yeni kurulan bir þirkete giren ortaðýn, daha önce kurulmuþ diðer bir þirketin de sorumluluðu sýnýrlandýrýlmamýþ ortaklarýndan olduðunu diðer ortaklar bildikleri hâlde önceki þirketten iliþiðinin kesilmesini aralarýnda açýkça kararlaþtýrmamýþlarsa, bu durumu kabul ettikleri varsayýlýr.

II - Aykýrý hareket

MADDE 231- (1) Bir ortak 230 uncu maddeye aykýrý hareket ederse, þirket, bu ortaktan tazminat istemekte veya tazminat yerine bu ortaðýn kendi adýna yaptýðý iþleri þirket adýna yapýlmýþ saymakta, üçüncü kiþilerin hesabýna yapmýþ olduðu iþlerden doðan menfaatlerin þirkete býrakýlmasýný istemekte serbesttir. 

(2) Bu seçeneklerden birine diðer ortaklar çoðunlukla karar verir. Bu hak, bir iþlemin yapýldýðýnýn veya ortaðýn diðer bir þirkete girdiðinin öðrenildiði tarihten baþlayarak üç ay ve her hâlde iþlemin yapýldýðý tarihten itibaren bir yýl sonra zamanaþýmýna uðrar.

(3) Yukarýdaki hükümler, haklarý ihlal edilen ortaklarýn, þirketin feshini istemek haklarýný etkilemez.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Þirketin ve Ortaklarýn Üçüncü Kiþilerle Ýliþkileri

1. A) Tüzel kiþiliðin kazanýlmasý

MADDE 232- (1) Kollektif þirket ticaret siciline tescil ile tüzel kiþilik kazanýr. Aksine sözleþme üçüncü kiþilere karþý geçersizdir.

11032

1. B) Temsil

I - Kapsam

MADDE 233- (1) Þirketi temsile yetkili olan kimse, þirketin iþletme konusuna giren her türlü iþi ve hukuki iþlemleri þirket adýna yapmak ve þirketin unvanýný kullanmak yetkisine sahiptir. Bu yetkiyi sýnýrlayan her þart, iyiniyetli üçüncü kiþilere karþý ileri sürülemez.

(2) Ancak, þirket sözleþmesinin tescil ve ilaný gerekli hükümlerine göre þirketin baðlanabilmesi için birlikte imza þart kýlýnmýþsa, bu þart, üçüncü kiþilere karþý da geçerlidir.

II - Hükümleri

MADDE 234- (1) Þirketi temsil yetkisini haiz olan kimseler tarafýndan, açýk veya zýmni olarak þirket adýna yapýlmýþ olan iþlemlerden dolayý, þirket alacaklý ve borçlu olur.

(2) Bir ortaðýn þirkete ait görevlerini yerine getirirken iþlediði haksýz fiillerden þirket de doðrudan doðruya sorumludur.

III - Temsil yetkisinin kaldýrýlmasý

MADDE 235- (1) Haklý sebeplerin varlýðý hâlinde temsil yetkisi, bir ortaðýn baþvurusu üzerine, mahkemece  kaldýrýlabilir.  Gecikmesinde  tehlike bulunan hâllerde  mahkeme temsil yetkisini ihtiyati tedbir olarak kaldýrýp bu yetkiyi bir kayyýma verebilir. Kayyýmýn atanmasýný, görevlerini, mahkemece verilen temsil yetkisini ve bunlarýn sýnýrlarýný, mahkeme resen tescil ve ilan ettirir.

(2) Ticari mümessil, temsil yetkisini haiz ortaklarýn tümü tarafýndan üçüncü kiþilere karþý geçerli olacak þekilde görevden alýnabilir.

1. C) Þirket alacaklýlarýnýn durumu

I - Ortaklarýn kiþisel sorumluluðu

MADDE 236- (1) Ortaklar, þirketin borç ve taahhütlerinden dolayý müteselsilen ve bütün malvarlýðý ile sorumludur.

(2) Þirkete yeni giren kiþi, girme tarihinden evvel doðmuþ olsa bile, þirketin borçlarýndan ve taahhütlerinden diðer ortaklarla birlikte müteselsilen ve bütün malvarlýðý ile sorumludur.

(3) Birinci ve ikinci fýkralara aykýrý olarak sözleþmeye konan þartlar, üçüncü kiþiler hakkýnda geçerli olmaz.

II- Sorumluluðun derecesi

MADDE 237- (1) Þirketin borç ve taahhütlerinden dolayý birinci derecede þirket sorumludur. Ancak, þirkete karþý yapýlan icra takibi semeresiz kalmýþ veya þirket herhangi bir sebeple sona ermiþ ise, yalnýz ortak veya ortakla birlikte þirket aleyhine dava açýlabilir ve takip yapýlabilir.

(2) Yukarýdaki hükümler, ortaklarýn kiþisel mallarýna ihtiyati haciz koymaya mani deðildir. Bu fýkra hükmünce konulmuþ bulunan ihtiyati hacizler hakkýnda Ýcra ve Ýflas Kanununun 264 üncü maddesinin birinci fýkrasýnda öngörülen süre, birinci fýkranýn ikinci cümlesi hükmünce ortaða karþý dava veya takibe baþlama yetkisinin doðduðu tarihten itibaren iþlemeye baþlar. Bununla beraber, ihtiyati haciz tutanaðýnýn tebliðinden itibaren kanuni süre içinde þirkete karþý takibe veya davaya baþlanmadýðý takdirde ihtiyati haciz düþer.

III - Mahkeme kararý

MADDE 238- (1) Yalnýz þirket aleyhine alýnmýþ olan mahkeme kararý, þirket hakkýndaki takip semeresiz kalmadýkça veya þirket herhangi bir sebeple sona ermiþ olmadýkça ortaklar hakkýnda icra edilemez.

11033

(2) Ýcra emrinin þirkete tebliðine raðmen borç ödenmediði takdirde, alacaklý, þirketle birlikte ortaklarýn veya bazýlarýnýn da doðrudan iflasýný isteyebilir.

IV- Ýflas

1. Þirketin iflasý

MADDE 239- (1) Þirketin iflasý hâlinde, þirket alacaklýlarý alacaklarýný almadýkça, ortaklarýn kiþisel alacaklýlarý þirket mallarýna baþvuramazlar.

2. Þirketin ve ortaklarýn iflasý

MADDE 240- (1) Þirketin iflasý, ortaklarýn iflasýný gerektirmez. Ancak, depo kararýna raðmen para yatýrýlmadýðý takdirde alacaklý, depo kararýnýn ortaklara veya içlerinden bazýlarýna da tebliðini ve gereðini yerine getirmedikleri takdirde þirketle birlikte iflaslarýna karar verilmesini  mahkemeden  isteyebilir. Bu  hakkýný  kullanmamýþ  olan  alacaklýnýn, þirket masasýndan alacaðýný tamamen alamamasý hâlinde ortaklarý iflas yoluyla da ayrýca takip hakký saklýdýr.

(2) Ortaklarýn mallarýna adi takip veya iflas yolu ile baþvurulursa bunlarýn kiþisel alacaklýlarý ile þirket alacaklýlarý arasýnda bir öncelik ve imtiyaz hakký yoktur. Ancak, kiþisel alacaklýlar arasýnda kanunen rüçhan hakký bulunanlarýn bu haklarý saklýdýr.

3. Ortaklarýn haklarý

MADDE 241- (1) Þirketin iflasý hâlinde ortaklar, koyduklarý sermaye ve iþlemekte olan faizler için masaya giremezler; ancak, iþlemiþ faizlerle ücretler ve þirket lehine yaptýklarý giderler için herhangi bir alacaklý gibi masaya girebilirler.

V - Takas

MADDE 242- (1) Þirkete borçlu olan kimse bu borcunu ortaklardan birinden olan alacaðý ile takas edemez.

(2) Bir ortak da kiþisel alacaklýsýna olan borcunu þirketin ayný kiþideki bir alacaðý ile takas edemez.

(3) Buna karþýlýk þirketin bir alacaklýsý ayný zamanda ortaklardan birinin kiþisel borçlusu ise 237 ve 240 ýncý maddeler gereðince ortaðýn þirket borcundan dolayý þahsen takip edilebildiði andan itibaren hem þirket alacaklýsý hem de ortak takas hakkýný haizdirler.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Þirketin Sona Ermesi ve Ortaðýn Ayrýlmasý

1. A) Sona erme

I - Sebepleri

1. Genel olarak

MADDE 243 - (1) Kollektif þirketler, 253 üncü madde hükmü saklý kalmak kaydýyla Türk Borçlar Kanununun 639 ve 640 ýncý maddelerinde öngörülen ve aþaðýda yazýlý sebeplerden birinin gerçekleþmesiyle sona erer:

1. a) Konkordato ile sonuçlanmýþ olsa bile þirketin iflasý.
2. b) Þirket sermayesinin tamamýnýn veya üçte ikisinin kaybedilmesine raðmen, sermayenin tamamlanmasýna veya geri kalan sermaye ile yetinmeye karar verilmemiþ olmasý.
3. c) Þirketin diðer bir þirket ile birleþmesi.
4. d) Kanunun 215 inci maddesinde gösterilen süre içinde veya sonra tescil ve ilan yapýlmamýþsa, aradan ne kadar süre geçmiþ olursa olsun, ortaklardan herhangi birinin istemi üzerine ve bu ortaðýn noter aracýlýðýyla diðer ortaklara uygun bir süreyi içeren ihtar göndermiþ olmasý þartýyla mahkemece feshe karar verilmesi.

11034

1. e) 254 üncü madde hükmü saklý kalmak üzere ortaklardan birinin iflasý.
2. Ýstisnalar

MADDE 244 - (1) Þirket sözleþmesinde belirli bir veya birkaç sebep göstermeksizin hükümde infisah sebeplerinden herhangi birinin varlýðý hâlinde þirketin sona ermeyeceðinin ifade edildiði genel nitelikteki hüküm geçerli olmaz. Ancak, kanunun emredici hükümlerine aykýrý olmamak kaydýyla, bazý belirli fesih sebeplerinin þirketin sona ermesi sonucu doðurmayacaðý þirket sözleþmesinde kabul olunabilir.

3. Haklý sebepler

MADDE 245- (1) Haklý sebep, þirketin kuruluþuna yol açan fiili veya kiþisel sebeplerin þirketin iþletme konusunun elde edilmesini imkânsýz kýlacak veya güçleþtirecek þekilde ortadan kalkmýþ olmasýdýr; özellikle;

1. a) Bir ortaðýn, þirketin yönetim iþlerinde veya hesaplarýnýn çýkarýlmasýnda þirkete ihanet etmiþ olmasý,
2. b) Bir ortaðýn kendisine düþen asli görevleri ve borçlarý yerine getirmemesi,
3. c) Bir ortaðýn kiþisel menfaatleri uðruna þirketin ticaret unvanýný veya mallarýný kötüye kullanmasý,
4. d) Bir ortaðýn, uðradýðý sürekli bir hastalýk veya diðer bir sebepten dolayý, üstüne aldýðý þirketin iþlerini yapmak için gerekli olan yeteneði ve ehliyetini kaybetmesi,

gibi hâller haklý sebeplerdendir.

(2) (a), (b) ve (c) bentleri gereðince kendisinde fesih sebebi doðmuþ olan ortaðýn dava hakký yoktur.

4. Özel durumlar
5. a) Sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesi

MADDE 246- (1) Sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesinden dolayý fesih davasý açabilmek için önce ortaða noter aracýlýðýyla uygun süreyi içeren bir ihbar gönderilir. Ýhbar, verilen süre içinde borcun yerine getirilmesi ihtarýný da içerir.

1. b) Karine

MADDE 247- (1) Þirket sözleþmesinde öngörülen þirket süresinin sona ermesinden sonra iþlere devam etmek suretiyle zýmni biçimde uzatýlmýþ bulunan veya süresi bir ortaðýn hayatýna baðlanmýþ olan þirketler, belirsiz süreli þirket sayýlýrlar.

5. Kiþisel alacaklýlarýn durumu
6. a) Þirket süresinin uzatýlmasý hâlinde itiraz hakký

MADDE 248- (1) Ortaklarca alýnan þirketin süresinin uzatýlmasýna iliþkin karara, ortaklardan herhangi birinin kiþisel alacaklýsý itiraz edebilir.

(2) Ýtiraz edebilmek için alacaklýnýn, mahkeme kararý veya o nitelikte belgeye ya da kesinleþmiþ icra takibine dayanmasý ve uzatma kararýnýn ilaný tarihinden itibaren onbeþ gün içinde itirazýn noter aracýlýðýyla tebliði için notere baþvurmasý þarttýr. Süresinde yapýlmamýþsa itiraz hakký düþer.

(3) Sürenin uzatýlmasýna iliþkin karar tescil ve ilan edilmemiþ ise, alacaklý her zaman bu karara itiraz edebilir.

11035

1. b) Haciz ve þirketin feshini isteme hakký

MADDE 249- (1) Bir ortaðýn kiþisel alacaklýsý, borçlunun kiþisel mallarýndan ve 133 üncü madde gereðince þirketteki kâr payýndan alacaðýný alamazsa, tasfiye sonunda borçlu ortaða düþecek paya haciz koydurmaya ve altý ay önce ihbarda bulunmak ve hesap yýlý sonu için hüküm ifade etmek üzere, þirketin feshini istemeye yetkilidir.

 (2) Mahkemece feshe karar verilmezden önce, þirket veya diðer ortaklar borcu öderlerse, fesih davasý düþer.

II - Hükümleri

1. Tescil ve ilan

MADDE 250- (1) Þirketin sona ermesi hâlinde ortaklar sona ermeyi tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdür. Ýflas sebebiyle þirketin infisahý hâlinde bu yükümlülük iflas memuruna aittir.

(2) Þirketin feshi bir ortaðýn ölümünden ileri gelmiþse tescil ve ilan dilekçesi, ölen ortaðýn mirasçýlarýyla birlikte diðer tüm ortaklar; mirasçýlarýn katýlmasý mümkün bulunmayan veya güç olan hâllerde, sað kalan ortaklar tarafýndan verilir.

2. Ortaklarýn yönetim haklarýnýn sona ermesi

MADDE 251- (1) Þirketi yönetmeye yetkili olanlar, sona ermiþ þirket adýna ve hesabýna iþlem yapamazlar; aksi takdirde bu iþlemlerinden müteselsilen ve sýnýrsýz sorumlu olurlar. 252 nci madde hükümleri saklýdýr.

(2) Fesih, kanuna uygun bir þekilde tescil ve ilan edilmedikçe bütün ortaklarýn üçüncü kiþilere karþý sorumluluðu devam eder.

3. Geçici yönetim

MADDE 252- (1) Bir ortaðýn kýsýtlanmasý veya iflasýna karar verilmesi hâlinde, Türk Borçlar Kanununun 641 inci maddesi uygulanýr.

1. B) Ortaklarýn þirketten ayrýlmasý

I - Özel durumlar

1. Ortaðýn ölümü

MADDE 253- (1) Þirket sözleþmesinde þirketin ölen ortaðýn mirasçýlarýyla devam edeceðine iliþkin düzenleme yoksa, mirasçýlarla diðer ortaklarýn oybirliði ile verecekleri karar üzerine þirket bunlarýn arasýnda devam edebilir. Mirasçýlar veya içlerinden biri þirkette kalmaya razý olmazlarsa, diðer ortaklar, ölen ortaðýn razý olmayan mirasçýlarýna düþen paylarý ödeyerek onlarý þirketten çýkarýr ve aralarýnda þirkete devam edebilirler. Bu durumda sað kalan ortaklardan birinin þirketin devamýna onay vermemesi sebebiyle oybirliði saðlanamadýðý takdirde þirket sona erer.

(2) Þirketin, ölen ortaðýn mirasçýlarýyla diðer ortaklar arasýnda kollektif þirket olarak devam edeceði hakkýnda þirket sözleþmesinde hüküm varsa, mirasçýlar kollektif sýfatýyla þirkete devam edip etmemekte serbesttirler. Mirasçýlar þirketin devam etmesini isterlerse, diðer ortaklar bu isteði kabul etmek zorundadýr. Ancak, kollektif sýfatýyla þirkette kalmak istemeyen mirasçý varsa, ölen ortaðýn  payýndan  kendisine düþen tutar ile komanditer olarak þirkete kabul edilmesini önerebilir. Diðer ortaklar bu öneriyi kabul etmek zorunda deðildir. Mirasçýlar þirkete kollektif

11036

ortak veya komanditer olarak girip girmeyeceklerini ortaðýn ölüm tarihinden itibaren üç ay içinde þirkete ihbar etmelidir. Durumun þirkete ihbarýna kadar, mirasçýlar þirkette komanditer olarak kalmýþ sayýlýrlar. Bu süre içinde ihbarda bulunmamýþ olan mirasçýlar, sürenin sona ermesinden itibaren kollektif ortak sýfatýný alýrlar.

2. Ortaðýn iflasý

MADDE 254- (1) Ortaklardan birinin iflasý hâlinde, müflis ortak þirketten çýkarýlabilir. Bu takdirde þirket diðer ortaklar arasýnda devam eder ve müflisin payý, masaya ödenir. Þu kadar ki, sözleþme ile ortaklarýn bu hakký kaldýrýlabilir.

3. Haklý sebepler

MADDE 255- (1) Bir ortaðýn kendisinden kaynaklanan sebeplerden dolayý þirketin feshinin istenebileceði durumlarda, diðer ortaklarýn tümü o ortaðýn þirketten çýkarýlmasýna ve þirketin devamýna karar verebilir. Þirket sözleþmesinde bu kararýn çoðunlukla alýnmasý öngörülebilir.

(2) Çýkarýlan ortak, bu kararýn noter aracýlýðýyla tebliðinden itibaren üç aylýk hak düþürücü süre içinde þirkete karþý çýkarýlmanýn iptali davasýný açabilir.

(3) Birinci fýkra uyarýnca çýkarma kararý alýnamadýðý takdirde, her ortak, þirket merkezinin bulunduðu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden söz konusu ortaðýn þirketten çýkarýlmasýný ve ayrýlma payýnýn belirlenmesini isteyebilir.

4. Fesih ihbarý

MADDE 256- (1) Süresiz þirketlerde ortaklardan biri þirketin feshi ihbarýnda bulunduðu takdirde, diðer ortaklar feshi kabul etmeyerek, o ortaðý þirketten çýkarýp þirketin kendi aralarýnda devam etmesine karar verebilirler.

(2) Birinci fýkra hükmü, bir ortaðýn kiþisel alacaklýsýnýn 248 veya 249 uncu maddeler gereðince itiraz veya fesih hakkýný kullanmasý hâllerinde de geçerlidir.

(3) Bu takdirde þirketin devam edeceðine iliþkin karar, alacaklýya teblið edilir ve borçlu ortak faaliyet dönemi sonunda þirketten çýkarýlýr.

5. Ýki kiþilik þirkette
6. a) Haklý sebeplerin varlýðýnda

MADDE 257- (1) Yalnýz iki kiþiden oluþan bir kollektif þirkette, ortaklardan birinin þirketten çýkarýlmasýný gerektiren haklý sebepler varsa, diðer ortaðýn istemi üzerine mahkeme fesih ve tasfiyeye karar vermeksizin þirketin bütün iþ ve iþlemleri, varlýklarý, alacak ve borçlarýyla davacý ortaða býrakýlmasýna ve diðer ortaðýn þirketten çýkarýlmasýna karar verebilir. Bu hâlde, çýkarýlan ortak hakkýnda 262 nci madde hükmü uygulanýr.

1. b) Diðer sebeplerin varlýðýnda

MADDE 258- (1) Ýki kiþiden oluþan bir þirkette, ortaklardan birinin kiþisel alacaklýsý, 248, 249 ve 256 ncý maddelere göre sahip olduðu itiraz veya fesih hakkýný kullanýr veya ortaklardan biri iflas ederse, diðer ortak, 257 nci maddeden yararlanabilir.

II - Hükümler

1. Tescil

MADDE 259- (1) Bir ortaðýn þirketten çýkmasý veya çýkarýlmasý hâlinde, diðer ortaklar bunu tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdür.

11037

(2) Bir ortaðýn ölümü hâlinde 250 nci maddenin ikinci fýkrasý uygulanýr.

(3) Bir ortaðýn þirketten çýkmasý veya çýkarýlmasý üçüncü kiþilere karþý ancak tescil ve ilan tarihinden itibaren geçerli olur.

(4) Çýkan veya çýkarýlan ortak, bu durumun tescil ve ilan edildiði tarihe kadar yapýlan þirket iþlemlerinden üçüncü kiþilere karþý sorumludur.

2. Ayrýlan ortaðýn payý
3. a) Hesaplama þekli

MADDE 260- (1) Þirketten çýkan veya çýkarýlan ortaðýn payý, þirket sözleþmesinde aksine hüküm yoksa, çýkmanýn istendiði veya ortaðýn çýkarýldýðý, uyuþmazlýk hâlinde karar tarihine en yakýn tarihteki þirket varlýðý esas alýnarak hesaplanýr.

1. b) Ödeme þekli

MADDE 261- (1) Çýkarýlan veya çýkan ortak, 260 ýncý madde uyarýnca hesaplanan payýný þirketten ancak nakden alabilir.

1. c) Ödeme zamaný

MADDE 262- (1) Çýkan veya çýkarýlan ortaðýn 260 ýncý maddede yazýlý kurallara göre hesaplanacak payý, þirket sözleþmesinde gösterilen tarihte ve þirket sözleþmesinde hüküm yoksa ayrýlmadan sonra çýkarýlacak ilk bilanço tarihinde ödenir.

(2) Çýkarýlan veya çýkan ortak ayrýlma tarihinden önce giriþilen iþler tasfiye edilmedikçe þirketteki sermaye payýný alamaz.

1. d) Tamamlanmamýþ iþler

MADDE 263- (1) Çýkarýlan veya çýkan ortak, ayrýlmadan önce baþlamýþ olan iþlerin doðrudan doðruya sonuçlarý olan hak ve borçlara katýlýr.

(2) Çýkarýlan veya çýkan ortak, evvelce baþlanmýþ iþlerin kalan ortaklar tarafýndan faydalý sayýlacak þekilde tamamlanmasýna ve bir sonuca baðlanmasýna engel olamaz. Ancak, söz konusu iþlerin hemen tasfiyesi mümkün olamadýðý takdirde çýkan veya çýkarýlan ortak, her faaliyet dönemi sonunda, o yýl içinde bitirilen iþlerin hesaplarýný ve devam etmekte olan iþlemlerin o tarihteki durumu hakkýnda bilgi verilmesini isteyebilir.

1. e) Zamanaþýmý

MADDE 264- (1) Þirketin borçlarý için, þirket alacaklýlarýnýn ortaklara ileri sürebilecekleri istem haklarý, ortaðýn þirketten ayrýlmasýnýn, þirketin sona erdiðinin veya iflasýnýn ilan edildiðinin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayýmlanmasýndan itibaren üç yýl geçmesiyle zamanaþýmýna uðrar; ancak, niteliði nedeniyle, alacaðýn daha kýsa bir zamanaþýmýna baðlandýðý durumlarda o zamanaþýmý süresi uygulanýr.

(2) Alacak ilandan sonra muaccel olursa, zamanaþýmý muacceliyet anýndan itibaren iþlemeye baþlar.

(3) Bu maddede öngörülen zamanaþýmý ortaklarýn birbirlerine karþý olan alacaklarýna uygulanmaz.

1. f) Özel durumlar

MADDE 265- (1) Hakkýný elde etmek için sadece paylaþýlmamýþ þirket malvarlýðýna baþvuran alacaklýya karþý, 264 üncü maddede yer alan üç yýllýk zamanaþýmý ileri sürülemez.

11038

 (2) Bir ortak, þirketin ticari iþletmesini devralýrsa, alacaklýlara karþý üç yýllýk zamanaþýmýný ileri süremez. Buna karþýlýk, devralma sebebiyle ayrýlan ortaklar hakkýnda borcun nakli hükümlerine göre iki yýllýk zamanaþýmý uygulanýr. Üçüncü kiþinin ticari iþletmeyi alacak ve borçlarýyla devralmasý hâlinde iki yýllýk zamanaþýmý geçerli olur.

1. g) Zamanaþýmýnýn kesilmesi

MADDE 266- (1) Varlýðýný sürdüren þirkete veya diðer bir ortaða karþý zamanaþýmýnýn kesilmesi þirketten ayrýlan ortaða karþý zamanaþýmýnýn kesilmesi sonucunu doðurmaz.

BEÞÝNCÝ BÖLÜM

Tasfiye

1. A) Genel hükümler

I - Sözleþme serbestisi

1. Kural

MADDE 267- (1) Þirket sözleþmesinde farklý bir düzenleme bulunmayan durumlarda tasfiye, bu Bölümdeki hükümlere göre yapýlýr.

2. Ortaklarýn kararlarýna uyma zorunluluðu

MADDE 268- (1) Tasfiye memurlarý tasfiye süresince ortaklarýn tasfiyeye iliþkin oybirliðiyle verdikleri kararlara göre hareket ederler.

(2) Tasfiye memurlarýnýn atanmalarý ve görevden alýnmalarý veya onlara verilecek talimatla ilgili kararlara katýlma hakký, bir ortaðýn iflasýnda iflas idaresine, ölümünde mirasçýlara ve kýsýtlanmasý durumunda kanuni temsilcisine aittir. Mirasçýlar kendilerini, oybirliðiyle atayacaklarý bir temsilci ile temsil ettirirler. Oybirliðine ulaþýlmadýðý takdirde temsilcinin atanmasý mahkemeye aittir.

(3) Ortaklarla tasfiye memurlarý arasýnda çýkan uyuþmazlýklar, basit yargýlama usulüne göre karara baðlanýr. Yargýlamada tasfiye memurlarý ve ortaklar dinlenir. Kararýn en kýsa zamanda verilmesi gerekir. Bu husustaki kararlar kesindir.

II - Tüzel kiþiliðin devamý

MADDE 269- (1) Tasfiye hâline giren þirket, ortaklarla iliþkilerinde de, 293 üncü madde hükmü saklý kalmak kaydýyla, ehliyeti tasfiye sonuna kadar bu amaçla sýnýrlý olarak tüzel kiþiliðini korur ve ticaret unvanýný buna “tasfiye hâlinde” ibaresini ekleyerek kullanmakta devam eder.

III - Ýflas

MADDE 270- (1) Bir kollektif þirketin tasfiye hâlinde bulunmasý, iflasýna engel oluþturmaz.

IV - Þirket alacaklýlarýnýn rüçhan hakký

MADDE 271- (1) Kollektif þirket alacaklýlarýnýn þirket mallarý üzerinde ortaklarýn kiþisel alacaklarýna karþý haiz olduklarý rüçhan haklarý, þirketin sona ermesinden sonra da devam eder.

1. B) Tasfiye memurlarý

I - Genel olarak

MADDE 272- (1) Kollektif þirketin tasfiyesi, iflas dýþýndaki sona erme hâllerinde tasfiye memurlarýna aittir.

II - Seçim ve atama

MADDE 273- (1) Tasfiye memurlarý þirket sözleþmesiyle, þirketin devamý sýrasýnda veya sona ermesinden sonra ortaklarýn oybirliðiyle seçilir.

11039

(2) Birinci fýkra hükümlerine uygun olarak bir tasfiye memuru seçilmemiþse, tüm ortaklar veya bunlarýn kanuni temsilcileri tasfiyeye memur sayýlýr. Bununla beraber ortaklardan birinin istemi üzerine þirketin merkezinin bulunduðu yerdeki ticaret mahkemesi, tasfiye hâlindeki þirket için bir veya birkaç tasfiye memuru atar. Mahkeme gerek görürse dilekçeyi teblið ederek diðer ortaklarý dinleyebilir.

(3) Gerek ortaklarýn seçecekleri gerek mahkemenin atayacaðý tasfiye memurlarý ortaklardan veya üçüncü kiþilerden olabilir.

III - Görevden alma

1. Tasfiye memuru olan ortaklar
2. a) Sona ermeden önce atanma

MADDE 274- (1) Tasfiye memurlarý, þirket sözleþmesiyle veya þirketin sona ermesinden önce bir ortaklar kararýyla, ortaklar arasýndan seçilmiþlerse, diðer ortaklarýn oybirliðiyle verebilecekleri bir kararla görevden alýnabilirler. Oybirliðine ulaþýlamadýðý takdirde, ortaklardan herhangi birinin istemi üzerine, haklý sebepler varsa, mahkemece görevden alýnabilirler.

(2) Görevden alma davasý þirketin sona ermesinden önce de açýlabilir.

1. b) Sona ermeden sonra atama

MADDE 275- (1) Þirketin sona ermesinden sonra, ortaklar arasýndan seçilen tasfiye memurlarý, diðer ortaklarýn oybirliðiyle verecekleri bir kararla görevden alýnabilirler. Oybirliðine ulaþýlamadýðý takdirde ortaklardan herhangi birinin istemi üzerine, haklý sebepler varsa, mahkemece görevden alýnabilirler.

2. Ortak olmayan tasfiye memurlarý

MADDE 276- (1) Ortak olmayan tasfiye memurlarý, þirket sözleþmesi veya sonradan verilen bir kararla ya da þirketin sona ermesinden sonra seçilmiþ olsalar bile, ancak ortaklarýn oybirliðiyle verecekleri bir kararla görevden alýnabilirler. Oybirliðine ulaþýlamadýðý takdirde, ortaklardan herhangi birinin istemi üzerine haklý sebeplerden dolayý mahkemece görevden alýnabilirler.

(2) Görevden alýnma davasý þirketin sona ermesinden önce de açýlabilir.

3. Mahkemece atanan tasfiye memurlarý

MADDE 277- (1) 276 ncý madde, mahkeme tarafýndan atanan tasfiye memurlarýnýn görevden alýnmalarýna da uygulanýr.

IV - Ýþlem biçimine iliþkin hükümler

1. Birlikte hareket

MADDE 278- (1) Þirket sözleþmesi veya sonradan verilen bir kararla tasfiye iþlerini yalnýz baþýna görmeye yetkili kýlýnmamýþ olan tasfiye memurlarý birlikte hareket ederler.

(2) Tasfiye memuru tasfiyeye yalnýz baþýna yetkiliyse, bu durum kanunda öngörüldüðü þekilde tescil ve ilan olunur.

2. Devir yasaðý ve vekil etme

MADDE 279- (1) Bir tasfiye memuru görevini diðer bir tasfiye memuruna veya üçüncü kiþilere devredemez. Ancak, bazý belirli iþ ve iþlemlerin yürütülebilmesi için tasfiye memurlarý içlerinden birini veya bazýlarýný ya da üçüncü kiþiyi vekil edebilirler.

3. Temsil

MADDE 280- (1) Tasfiye hâlinde bulunan þirketi mahkemelerde ve dýþarýda tasfiye memurlarý temsil eder.

11040

(2) Tasfiye memurlarý þirket için yararlý gördükleri takdirde, olaðan iþlem ve iþlerle sýnýrlý olmak koþuluyla, sulhe, feragata, kabule, tahkime ve özellikle hakem seçmeye de yetkilidirler; gereklilik hâlinde yeni iþlemler de yapabilirler.

(3) Tasfiye hâlinde bulunan kollektif þirket adýna düzenlenen bütün belgeler ve senetlerin “tasfiye hâlinde bulunan filan þirketin tasfiye memurlarý” ibaresi eklenerek tasfiye memurlarý tarafýndan imzalanmasý þarttýr.

(4) Bir tasfiye memurunun görevini yaparken iþlediði haksýz fiillerden þirket de sorumludur.

4. Yalnýz baþýna hareket

MADDE 281- (1) Üçüncü kiþiler tarafýndan yapýlacak teklif, icap, ihbar, ihtar ve teblið gibi beyanlarýn tasfiye memurlarýndan yalnýz birine karþý yapýlmasý yeterlidir.

(2) Þirketin menfaatleri için tehlike umulan durumlarda özellikle kanun yollarýna baþvurulmasýnda tasfiye memurlarý tek baþlarýna hareket edebilirler.

5. Yetkilerin geniþletilmesi veya daraltýlmasý

MADDE 282- (1) Tasfiye memurlarýnýn kanunen haiz olduklarý yetkiler, ortaklar tarafýndan oybirliðiyle veya haklý sebeplerin bulunmasý durumunda mahkeme kararý ile daraltýlýp geniþletilebilir.

(2) Tescil ve ilan olunmadýkça yetkilerin daraltýlmasý, iyiniyetli üçüncü kiþilere ileri sürülemez.

V - Tescil ve ilan

MADDE 283- (1) Tasfiye memurlarýnýn atanmalarýna, deðiþtirilmelerine, görevden alýnmalarýna ve yetkilerine iliþkin þirket sözleþmesinin hükümleri ile ortaklar veya mahkeme tarafýndan verilen tasfiyeye iliþkin kararlarýn tescil ve ilaný þarttýr.

VI- Ücret

MADDE 284- (1) Ortaklar arasýndan seçilen tasfiye memurlarý, sözleþmede veya sonradan verilmiþ bir kararda belirtilmediði takdirde ücret alamazlar.

(2) Ortak olmayanlardan atanan tasfiye memurlarý, ücret kararlaþtýrýlmasa bile, hâlin gereðine göre takdir edilecek uygun bir ücret isteyebilirler, anlaþmazlýk durumunda taraflar yargý yoluna baþvurabilir.

VII – Sorumluluk

MADDE 285- (1) Kanuna, þirket sözleþmesine veya iþ görme þartlarýný gösteren diðer hükümlere aykýrý hareket ederek, üçüncü kiþileri veya ortaklarý zarara uðratan tasfiye memurlarý, kusursuz olduklarýný ispat etmedikçe, müteselsil olarak sorumlu tutulurlar.

(2) Tasfiye memurlarý, atadýklarý ve hizmete aldýklarý kimselerin kanuna, þirket sözleþmesine veya diðer iþ görme þartlarýný gösteren hükümlere aykýrý hareketlerinden dolayý da Türk Borçlar Kanununun 116 ncý maddesi hükmünce, gerek üçüncü kiþilere gerek ortaklara karþý müteselsil olarak sorumludurlar.

(3) Bu davalar, davacýnýn, zararý ve faili öðrendiði tarihten itibaren iki yýlda ve her hâlde zararý doðuran fiilden itibaren beþ yýlda zamanaþýmýna uðrar. Ancak, zararý doðuran fiil bir suç oluþturduðu ve Türk Ceza Kanununa göre süresi daha uzun bir dava zamanaþýmýna baðlý olduðu takdirde tazminat davasýna da o zamanaþýmý uygulanýr.

11041

1. C) Tasfiye iþleri

I - Koruma önlemleri

MADDE 286- (1) Tasfiye memurlarý, tasfiye hâlinde bulunan þirketin bütün mal ve haklarýnýn korunmasý için basiretli bir iþ adamý gibi gerekli önlemleri almakla ve tasfiyeyi olabildiðince en kýsa zamanda bitirmekle yükümlüdür.

II - Defter tutma yükümlülüðü

1. Baþlangýç envanteri ve bilançosu

MADDE 287- (1) Tasfiye memurlarý, önceden seçilmiþlerse þirketin sona ermesini hemen izleyen günlerde ve þirketin sona ermesinden sonra ortaklarca seçilmiþ veya mahkemece atanmýþlarsa seçimlerinden ve atanmalarýndan hemen sonra þirket iþlerini gören kiþileri çaðýrarak onlarla birlikte, gelmedikleri takdirde yalnýz baþlarýna, þirketin finansal durumunu gösteren bir envanter ile bilanço düzenlerler. Tasfiye memurlarý gerek görürlerse þirket mallarýna deðer biçmek için uzmanlara baþvurabilirler. Düzenlenen envanter ile bilanço, tasfiye memurlarýnýn önünde þirket iþlerini yönetenler tarafýndan imzalanýr.

(2) Envanter ve bilançonun imzasýndan sonra, tasfiye memurlarý sona ermiþ bulunan þirketin envanterde yazýlý bütün mallarý ile belgelerine ve defterlerine el koyarlar.

2. Defterler

MADDE 288- (1) Tasfiye memurlarý tasfiye iþlemlerinin güvenliðini saðlamak için gereken defterleri tutmakla yükümlüdür.

3. Son bilanço

MADDE 289- (1) Tasfiye sonunda, tasfiye memurlarý þirket sözleþmesi veya kanun hükümlerine göre ortaklarýn sermaye ile kâr ve zarardaki paylarýný ve diðer haklarýný gösteren bir bilanço düzenleyerek ortaklara teblið ile yükümlüdürler. Ortaklar bir ay içinde mahkemeye baþvurarak itiraz etmezlerse, bilanço kesinleþir.

(2) Bundan sonra ortaklar, kendilerine düþen paylarý almaktan kaçýndýklarý takdirde tasfiye memurlarý, bu paylarý her ortaðýn ayrý ayrý adlarýna 296 ncý maddede gösterilen bankalardan birine yatýrýrlar.

4. Saklama zorunluluðu

MADDE 290- (1) Tasfiyenin sonunda belgelerin ve defterlerin saklanmasý hakkýnda 82 nci madde hükmü uygulanýr.

III - Tasfiyenin amacý

MADDE 291- (1) Tasfiye memurlarý, þirketin faaliyette bulunduðu dönemde baþlanmýþ olup da henüz sonuçlandýrýlmamýþ olan iþ ve iþlemleri tamamlamaya, þirketin borç ve taahhütlerini yerine getirmeye, þirketin alacaklarýný toplamaya, gereðinde yargý yolu ile almaya ve varlýklarý paraya çevirmeye, net varlýðý elde etmeye yönelik ve yarayan bütün iþ ve iþlemleri yapmaya yetkili ve zorunludurlar.

IV - Yeni iþler

1. Kural

MADDE 292- (1) Tasfiye memurlarý tasfiyenin gereklerinden olmayan yeni bir iþlem yapamazlar. Aksi takdirde, bu tür iþlemlerden dolayý ortaklara karþý müteselsilen sorumlu olurlar.

11042

2. Ýstisna

MADDE 293- (1) Tasfiye memurlarý, þirketin iþletme konusu kapsamýndaki iþlemlere, ancak, ortaklarýn oybirliðiyle; feshe mahkemece karar verilmiþ olan durumlarda, ortaklar oybirliðini saðlayamazlarsa, mahkemenin onay kararýyla devam edebilirler.

V - Varlýklarýn paraya çevrilmesi

1. Ayrý ayrý satýþ

MADDE 294- (1) Tasfiye memurlarý þirketin sona ermesi durumunda þirkete ait taþýnýrlarý, durumun gereklerine göre ya artýrma yoluyla veya pazarlýkla satabilirler. Oybirliðiyle verilen bir kararla ortaklar baþka bir satýþ þeklini belirlemedikleri takdirde, taþýnmazlar ancak Ýcra ve Ýflas Kanunu hükümleri uyarýnca açýk artýrma yoluyla satýlabilir.

(2) Ýlgililer arasýnda küçük veya kýsýtlanmýþ bir kiþinin bulunmasý bu hükmün uygulanmasýna engel olmaz.

2. Toptan satýþ

MADDE 295- (1) Ortaklar oybirliðiyle karar vermedikçe, tasfiye memurlarý önemli miktardaki þirket varlýklarýný toptan satamazlar; ancak oybirliðinin saðlanamadýðý hâllerde mahkeme toptan satýþa karar verebilir.

3. Paranýn yatýrýlmasý

MADDE 296- (1) Tasfiye memurlarý, tasfiye sýrasýnda elde edilen paralarýn bin Türk lirasýndan fazlasýný, mahkemece belirlenecek bir bankaya, þirket adýna yatýrýrlar.

VI - Borçlarýn ödenmesi

MADDE 297- (1) Tasfiye hâlinde bulunan bir kollektif þirketin vadesi henüz gelmemiþ olan borçlarýný tasfiye memurlarý iskonto uygulayarak derhâl ödemeye ve alacaklýlar da bu ödeme tarzýný kabule zorunludurlar.

VII - Ortaklarýn ek ödemeleri

MADDE 298- (1) Bir kollektif þirketin varlýðý, borçlarýnýn tamamýna yetmediði takdirde, kalan þirket borçlarýnýn ödenmesini saðlamak için tasfiye memurlarý ortaklara baþvururlar.

VIII - Tasfiyeden arta kalanýn daðýtýlmasý

1. Geçici ödemeler

MADDE 299- (1) Tasfiye memurlarý, alacaklýlarýn ve ortaklarýn ilerde doðmasý muhtemel hak ve alacaklarýna yetecek tutarý alýkoymak þartýyla, mevcut parayý geçici olarak ortaklar arasýnda daðýtabilirler.

2. Son daðýtma

MADDE 300- (1) Þirketin net varlýðý, þirket sözleþmesine veya sonradan verilecek karara göre, tasfiye memurlarý tarafýndan daðýtýlýr. Sözleþmede aksine hüküm veya ortaklarýn kararý bulunmadýðý takdirde daðýtma para olarak yapýlýr.

IX - Ortaklarýn denetleme hakký

1. Bilgi isteme hakký

MADDE 301- (1) Tasfiye memurlarý, ortaklara, her zaman tasfiye iþlerinin durumu hakkýnda bilgi ve ortaklar istedikleri takdirde bu hususta imzalý bir belge vermekle yükümlüdürler.

(2) Tasfiye memurlarý tasfiyenin sonunda tasfiye iþ ve iþlemlerine dair ortaklara hesap verirler.

11043

2. Defterleri inceleme hakký

MADDE 302- (1) Tasfiye memurlarý, istem üzerine þirkete ve tasfiyeye iliþkin bütün defterleri ve belgeleri tasfiye iþleminin yapýldýðý yerde ortaklara göstermekle yükümlüdürler. Ortaklarýn bu defter ve belgelerden suret almalarýna tasfiye memurlarý engel olamazlar.

X - Tasfiyenin sonu

MADDE 303- (1) Tasfiyenin sona ermesi üzerine, þirketin ticaret unvanýnýn sicilden silinmesi ve bunun tescil ve ilaný için durum, tasfiye memurlarý tarafýndan ticaret sicili müdürlüðüne bildirilir.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Komandit Þirket

BÝRÝNCÝ BÖLÜM

Þirketin Niteliði ve Kuruluþu

1. A) Tanýmý

MADDE 304- (1) Ticari bir iþletmeyi bir ticaret unvaný altýnda iþletmek amacýyla kurulan, þirket alacaklýlarýna karþý ortaklardan bir veya birkaçýnýn sorumluluðu sýnýrlandýrýlmamýþ ve diðer ortak veya ortaklarýn sorumluluðu belirli bir sermaye ile sýnýrlandýrýlmýþ olan þirket komandit þirkettir.

(2) Sorumluluðu sýnýrlý olmayan ortaklara komandite, sorumluluðu sýnýrlý olanlara komanditer denir.

(3) Komandite ortaklarýn gerçek kiþi olmalarý gerekir. Tüzel kiþiler ancak komanditer ortak olabilirler.

1. B) Uygulanacak hükümler

MADDE 305- (1) Bu Bölümdeki özel hükümler saklý kalmak þartýyla, kollektif þirkete dair 212 ilâ 216 ncý maddeler komandit þirketler hakkýnda da uygulanýr.

(2) Þirket sözleþmesinde, her komanditer ortaðýn sermayesinin miktarý, cinsi ve ortak sýfatýndan kaynaklanan ve bir yönetim hakký niteliðinde olmamasý gereken, komanditer ortaklara verilen yönetim görevleri açýkça belirtilir.

1. C) Sözleþme

I - Yorum

MADDE 306- (1) Þirketin komandit olup olmadýðý sözleþme hükümlerine göre belirlenir. Ortaklar tarafýndan þirkete verilen ad ve nitelik o þirketin türünün belirlenmesinde yalnýz baþýna yeterli olmaz.

(2) Bir þirketin komandit olduðu açýkça saptanamýyorsa o þirket kollektif sayýlýr.

II- Komanditerlerin sermaye koyma borcu

MADDE 307- (1) Bir komandit þirket sözleþmesine 213 üncü maddede gösterilen kayýtlardan baþka komanditerlerin adlarý ve her birinin koyduklarý veya koymayý taahhüt ettikleri sermayenin cins ve miktarlarý yazýlarak tescil ve ilan ettirilir.

(2) Bir komanditer kiþisel emeðini ve ticari itibarýný sermaye olarak koyamaz.

11044

ÝKÝNCÝ BÖLÜM

Ortaklar Arasýndaki Ýliþkiler

1. A) Sözleþme serbestisi

MADDE 308- (1) Komandit þirkette ortaklarýn birbirleriyle olan iliþkileri þirket sözleþmesi ile düzenlenir. Þirket sözleþmesinde hüküm bulunmayan durumlarda, bu Bölümde yazýlý hükümler saklý kalmak þartýyla, kollektif þirketlere iliþkin 217 ilâ 231 inci maddeler uygulanýr.

1. B) Komanditerlerin hukuki durumu

I - Yönetim

MADDE 309- (1) Ýster komandite ister komanditer olsun her ortaðýn bir oy hakký vardýr. Bu kurala aykýrý düzenlemeler geçersizdir.

(2) Þirket, komanditeler tarafýndan yönetilir.

(3) Komanditerler, þirket iþlerini görmeye görevli ve yetkili olmadýklarý gibi, yönetim hakkýný haiz kiþilerin yetkileri içinde yaptýklarý iþlere itiraz da edemezler. Ancak, olaðanüstü iþ ve iþlemlerde, þirket sözleþmesinin deðiþtirilmesi, tür deðiþtirme, birleþme ve bölünme gibi yapýsal deðiþikliklerde; þirkete ortak alýnmasý, çýkarýlmasý ve payýn devri türünden temel iþlemlerde komanditerler de oy hakkýný haizdirler.

II - Denetleme

MADDE 310- (1) Her komanditer, iþ yýlý sonunda ve iþ saatleri içinde, þirketin envanterleriyle bilançosunun içeriðini, diðer finansal tablolarýný, bunlarýn doðruluðunu ve geçerliliðini incelemeye yetkilidir.

(2) Komanditer, bu incelemeyi bizzat yapabileceði gibi bir uzmana da yaptýrabilir. Uzmanýn þahsý hakkýnda bir itiraz ileri sürülürse komanditerin istemi üzerine mahkeme tarafýndan bilirkiþi atanmasýna karar verilir. Bu karar kesindir. ⁽¹⁾

(3) Haklý sebeplerin bulunmasý hâlinde, mahkeme, komanditerin istemi üzerine þirketin iþlerinin ve varlýðýnýn bizzat veya bilirkiþi tarafýndan incelenmesine her zaman izin verebilir. ⁽¹⁾

(4) Bu madde hükümlerine aykýrý þirket sözleþmesi hükümleri geçersizdir.

III - Rekabet yasaðý

MADDE 311- (1) Kollektif ortaklarýn, þirket konusunu oluþturan iþlemlerin aynýný yapamayacaklarýna iliþkin 230 uncu madde komanditerler hakkýnda uygulanmaz. Ancak, komanditer, þirketin iþletme konusunun kapsamýna giren iþlerle uðraþacak bir ticari iþletme açar veya böyle bir iþletme açan bir kiþiyle ortak olur ya da bu nitelikte bir þirkete girerse, komandit þirketin belgelerini ve defterlerini incelemek hakkýný kaybeder.

IV - Kâr ve zarar

1. Genel olarak

MADDE 312- (1) Komanditer, iþ yýlý sonunda gerçekleþen kâr payýný ve þirket sözleþmesinde kararlaþtýrýlmýþ olan faizleri nakden alýr. Ancak, koyduðu sermaye herhangi bir sebeple azalmýþ ise noksaný tamamlanýncaya kadar kâr ve faizi isteyemez. Þu kadar ki, gelecek yýllarda elde edilecek kâr paylarýndan, sermayenin noksaný tamamlandýktan sonra artan kýsýmdan önce geçmiþ yýllara ait birikmiþ faizler ödenir.

–––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle,  bu fýkrada yer alan “bir iþlem denetçisi” ibareleri “bilirkiþi” þeklinde  deðiþtirilmiþtir.

11045

2. Geri verilmesi zorunlu olmayan faizler ve kâr paylarý
3. a) Usulüne göre tahakkuk ettirilmiþ olanlar

MADDE 313- (1) Komanditerler, önce aldýklarý ve usulüne göre tahakkuk ettirilmiþ faizi ve kâr paylarýný, þirketin sonradan meydana gelen zararýný kapatmak için geri vermeye zorunlu tutulamazlar.

1. b) Usulsüz tahakkuk ettirilmiþ olanlar

MADDE 314- (1) Komanditerler, kanuna ve þirket sözleþmesine göre düzenlenen ve kâr gösteren bir bilançoya göre, iyiniyetle aldýklarý ancak usulsüz tahakkuk etirilmiþ kâr paylarýný veya þirket sözleþmesi ile kabul edilmiþ olan faizleri geri vermeye zorunlu tutulamazlar.

V - Ortaklýðýn geçiþi

1. Devir hâlinde

MADDE 315- (1) Komanditer, þirketteki payýný baþkasýna devredebilir. Ancak, devre diðer ortaklar onay vermemiþlerse Türk Borçlar Kanununun 632 nci maddesi hükmü uygulanýr.

2. Ölüm hâlinde

MADDE 316- (1) Ölen bir komanditerin yerine mirasçýlarý geçer.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Þirketin ve Ortaklarýn Üçüncü Kiþilerle Olan Ýliþkileri

1. A) Uygulanacak hükümler

MADDE 317- (1) Þirket ve ortaklarýn üçüncü kiþilerle olan iliþkilerinde, bu Bölümdeki özel hükümler saklý kalmak þartýyla, kollektif þirkete iliþkin 232 ilâ 242 nci maddeler uygulanýr.

1. B) Þirketin temsili

MADDE 318- (1) Komandit þirketler, kural olarak, komandite ortaklar tarafýndan temsil edilir. Kollektif þirketin temsil yetkisinin kapsamý ve sýnýrlandýrýlmasýna iliþkin hükümleri komandit þirkete de uygulanýr.

(2) Komanditer ortaklar, ortak sýfatýyla þirketi temsile yetkili olamazlar. Ancak, þirket sözleþmesinde aksine hüküm bulunmamak þartýyla, komanditer ortak ticari mümessil, ticari vekil veya seyyar tacir memuru olarak atanabilir.

1. C) Komanditer ortaðýn sorumluluðu

I - Genel olarak

MADDE 319- (1) Bir komanditerin sorumluluðu koyduðu veya taahhüt ettiði sermaye miktarýný aþamaz.

II - Ýstisnalar

1. Adý þirketin unvanýnda bulunan komanditer

MADDE 320- (1) Adý þirketin unvanýnda bulunan komanditer, üçüncü kiþilere karþý komandite bir ortak gibi sorumlu sayýlýr.

2. Þirket adýna iþlemde bulunan komanditer

MADDE 321- (1) Ticari mümessil, ticari vekil veya seyyar tacir memuru olarak hareket ettiðini açýkça bildirmeksizin, þirket adýna iþlemlerde bulunan komanditer ortak, bu iþlemler nedeniyle iyiniyetli üçüncü kiþilere karþý komandite ortak gibi sorumlu olur.

(2) Þirket, ticaret siciline tescil edilmeden önce iþlemler yapýlmýþsa, komanditer, bu tür þirket borçlarý için, üçüncü kiþilere karþý, sorumluluðunun sýnýrlý olduðunun onlar tarafýndan bilindiðini ispat etmediði takdirde, komandite ortak gibi sorumlu tutulur.

11046

(3) Alacaklý, komanditerin koyduðu sermayeye biçilen deðerin, bu sermayenin konulduðu andaki deðerinin altýnda olduðunu ispat edebilir. Aradaki fark tutarýnca komanditer sorumludur.

(4) Komanditer ortak, koymayý taahhüt ettiði sermaye tutarýnca, kendisinin þirkete girmesinden önce doðan borçlardan da sorumludur.

(5) Komanditerin, þirket yönetimine karýþmasý sonucunu doðurmayacak þekilde öðüt vermesi, görüþ açýklamasý, olaðanüstü iþ ve iþlemler ile þirketin iþ ve iþlemleri üzerinde haiz olduðu denetleme haklarýný kullanmasý, kanunda yazýlý hâllerde yönetim iþlerini gören kimselerin atanmalarýna, görevden alýnmalarýna katýlmasý, þirket içinde ikinci derecedeki hizmetlerde ve görevlerde çalýþtýrýlmasý, komanditer sýfatýyla sorumluluðunu etkilemez.

III - Alacaklýlarýn durumu

1. Takip imkâný

MADDE 322- (1) Komanditer, koymayý taahhüt ettiði sermaye borcunun henüz ödemediði tutarýna kadar þirket alacaklýlarýna karþý sorumludur. Bu suretle kendisine baþvurulan komanditer ortak, þirket alacaklýsýna ödemede bulunduðu tutarda sermaye borcundan kurtulur. Þirket alacaklýlarý, þirket sona ermiþ olmadýkça veya þirket aleyhine yapýlan icra takibi semeresiz kalmadýkça, komanditere baþvuramazlar.

(2) Þirketin iflasý hâlinde alacaklýlarýn haiz olduklarý haklar iflas masasýna geçer.

(3) Komanditer, þirkete koymayý taahhüt ettiði sermayeyi aþan bir tutar ile sorumluluðu üzerine aldýðýný yazý ile bildirmiþ veya ilan etmiþse üçüncü kiþilere veya bildirimin muhatabýna karþý bu tutar kadar sorumlu olur.

2. Sermayenin azaltýlmasý

MADDE 323- (1) Bir komanditer sermayesini, 313 ve 314 üncü madde hükümleri saklý kalmak þartýyla, gerek doðrudan doðruya gerek faiz veya kâr payýna sayýlmak üzere dolayýsýyla tamamen veya kýsmen geri alamayacaðý gibi, sermayesi herhangi bir sebeple azalmýþsa noksan tamamlanýncaya kadar, faiz veya kâr payý da isteyemez. Aksi hâlde, komanditer aldýðý para kadar þirket alacaklýlarýna karþý 322 nci maddenin birinci fýkrasý gereðince sorumlu olur.

3. Ýflas
4. a) Þirketin iflasý

MADDE 324- (1) Bir komandit þirketin iflasý hâlinde, þirket alacaklýlarý alacaklarýný almadýkça, ortaklarýn kiþisel alacaklýlarý þirket mallarýna baþvuramaz.

(2) Komanditerlerin koyduklarý sermaye de þirket alacaklýlarýnýn birinci fýkrada yazýlý olduðu gibi öncelikle haklarýný elde edecekleri mallardan sayýlýr.

1. b) Komanditelerin sorumluluðu

MADDE 325- (1) Þirketin varlýðý þirket alacaklýlarýna yetmeyecek olursa, bu alacaklýlar geri kalan alacaklarýndan dolayý komanditelerin kiþisel mallarýna baþvurabilirler.

(2) Ortaklarýn kiþisel mallarýna baþvurulmasý hâlinde þirket alacaklýlarýnýn, ortaklarýn kiþisel alacaklýlarýna karþý rüçhan hakký yoktur.

1. c) Komanditerin iflasý

MADDE 326- (1) Þirket ve iflas hâlinde masasý veya þirket alacaklýlarý, iflas etmiþ bir komanditerin masasýna baþvururlarsa, bunlarýn, müflis komanditerin kiþisel alacaklýlarýna karþý rüçhan hakký yoktur.

11047

4. Takas

MADDE 327- (1) Þirketten alacaðý olan bir kiþinin, sermaye borcunu henüz yerine getirmemiþ veya koyduðu sermayeyi geri almýþ bir komanditere borcu varsa, bu kiþi þirketteki alacaðýný komanditere olan borcu ile takas edebilir. 242 nci madde hükmü saklýdýr.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Þirketin Sona Ermesi ve Tasfiyesi

1. A) Uygulanacak hükümler

MADDE 328- (1) Kollektif þirketlerin sona ermesine, tasfiyesine ve ortaklarýn þirketten çýkma ve çýkarýlmasýna iliþkin 243 ilâ 303 üncü madde hükümleri komandit þirketlerde de uygulanýr. Ancak, þirket sözleþmesinde aksine bir hüküm bulunmadýkça komanditerin ölümü veya kýsýtlanmasý þirketin sona ermesi sonucunu doðurmaz.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Anonim Þirket

BÝRÝNCÝ BÖLÜM

Genel Hükümler, Kuruluþ ve Temel Ýlkeler

1. A) Genel Hükümler

I - Taným

MADDE 329- (1) Anonim þirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüþ olan, borçlarýndan dolayý yalnýz malvarlýðýyla sorumlu bulunan þirkettir.

(2) Pay sahipleri, sadece taahhüt etmiþ olduklarý sermaye paylarý ile ve þirkete karþý sorumludur.

II - Özel kanunlara baðlý anonim þirketler

MADDE 330- (1) Özel kanunlara tabi anonim þirketlere, özel hükümler dýþýnda bu kýsým hükümleri uygulanýr.

III - Amaç ve konu

MADDE 331- (1) Anonim þirketler, kanunen yasaklanmamýþ her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir.

IV - En az sermaye tutarý

MADDE 332- (1) Tamamý esas sözleþmede taahhüt edilmiþ bulunan sermayeyi ifade eden esas sermaye ellibin Türk Lirasýndan ve sermayenin artýrýlmasýnda yönetim kuruluna tanýnmýþ yetki tavanýný gösteren kayýtlý sermaye sistemini kabul etmiþ bulunan halka açýk olmayan anonim þirketlerde baþlangýç sermayesi yüzbin Türk Lirasýndan aþaðý olamaz. Bu en az sermaye tutarý Bakanlar Kurulunca artýrýlabilir.

(2) Bu Kanun anlamýnda kayýtlý sermayeli anonim þirketlerde baþlangýç sermayesi, kuruluþta ve sisteme ilk geçildiðinde haiz olunmasý zorunlu sermayedir; çýkarýlmýþ sermaye ise, çýkarýlmýþ paylarýn tümünün itibarî deðerlerinin toplamýný temsil eder.

(3) Halka açýk olmayan anonim þirketler gerekli þartlarý artýk haiz olmadýklarý takdirde, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýndan izin alarak kayýtlý sermaye sisteminden çýkabilecekleri gibi, bu sisteme alýnýrken aranan nitelikleri kaybettiklerinde, istemleri bulunmasa bile ayný Bakanlýk tarafýndan sistemden çýkartýlýrlar.

(4) 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayýlý Sermaye Piyasasý Kanununun 12 nci maddesi hükmü saklýdýr.

11048

V - Devletin gözetimi

1. Ýzin

MADDE 333- (1) Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnca yayýmlanacak tebliðle, faaliyet alanlarý belirlenip, ilan edilecek anonim þirketler Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnýn izni ile kurulur. Bu þirketlerin esas sözleþme deðiþiklikleri de ayný Bakanlýðýn iznine baðlýdýr. Bakanlýk incelemesi  sadece kanunun  emredici  hükümlerine  aykýrýlýk bulunup bulunmadýðý yönünden yapýlabilir. Bunun dýþýnda hukuki konumu, niteliði ve iþletme konusu ne olursa olsun anonim þirketin kuruluþu ve esas sözleþme deðiþiklikleri herhangi bir makamýn iznine baðlanamaz.

2. Kamu tüzel kiþilerinin yönetim kurulunda temsili

MADDE 334- (1) Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diðer kamu tüzel kiþilerinden birine, esas sözleþmede öngörülecek bir hükümle, pay sahibi olmasalar da, iþletme konusu kamu hizmeti olan anonim þirketlerin yönetim kurullarýnda temsilci bulundurmak hakký verilebilir.

(2) Birinci fýkrada yazýlý þirketlerde pay sahibi olan kamu tüzel kiþilerinin yönetim kurulundaki temsilcileri, ancak bunlar tarafýndan görevden alýnabilir.

(3) Kamu tüzel kiþilerinin yönetim kurulundaki temsilcileri, genel kurul tarafýndan seçilen üyelerin hak ve görevlerini haizdir. Kamu tüzel kiþileri, þirket yönetim kurulundaki temsilcilerinin bu sýfatla iþledikleri fiillerden ve yaptýklarý iþlemlerden dolayý þirkete ve onun alacaklýlarýyla pay sahiplerine karþý sorumludur. Tüzel kiþinin rücû hakký saklýdýr.

1. B) Kuruluþ

I - Kurucu iþlem

MADDE 335- (1) Þirket, kurucularýn, kanuna uygun olarak düzenlenmiþ bulunan, sermayenin tamamýný ödemeyi, þartsýz taahhüt ettikleri, imzalarýnýn noterce onaylandýðý veya ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda imzaladýðý esas sözleþmede, anonim þirket kurma iradelerini açýklamalarýyla kurulur. (Ek cümle: 15/7/2016-6728/67 md.) Þirketin kuruluþunda, esas sözleþmeyi ihtiva eden kâðýtlardan deðerli kâðýt bedeli alýnmaz. ⁽¹⁾

(2) 355 inci maddenin birinci fýkrasý hükmü saklýdýr.

II - Kuruluþ belgeleri

MADDE 336- (1) Esas sözleþme, (…) ⁽³⁾ deðerleme raporlarý, ayýn ve iþletme devralýnmasýna iliþkin olanlar da dâhil olmak üzere, kurulmakta olan þirketle, kurucular ve diðer kiþilerle yapýlan ve kuruluþla ilgili olan sözleþmeler (…) ⁽²⁾ kuruluþ belgeleridir. Bunlar, sicil dosyasýna konulur ve birer nüshalarý þirket tarafýndan beþ yýl süreyle saklanýr. ⁽²⁾⁽³⁾

III - Kurucular

1. Taným

MADDE 337- (1) Pay taahhüt edip esas sözleþmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kiþiler kurucudur.

(2) Kurucular, birinci fýkrada yazýlý iþlemi, üçüncü bir kiþinin hesabýna yaptýklarý takdirde, bu kiþi de kuruluþtan doðan sorumluluk bakýmýndan kurucu sayýlýr. Söz konusu üçüncü kiþi, kendisi hesabýna iþ gören kimsenin bildiði veya bilmesi gereken bir hususu kendisinin bilmediðini ileri süremez.

2. Asgari sayý

MADDE 338- (1) Anonim þirketin kurulabilmesi için pay sahibi olan bir veya daha fazla kurucunun varlýðý þarttýr. 330 uncu madde hükmü saklýdýr.

––––––––––––––

(1) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayýlý Kanunun 67 nci maddesi ile bu fýkraya  “onaylandýðý” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda imzaladýðý” ibaresi eklenmiþtir.

(2) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 41 inci maddesiyle, bu fýkrada yer alan “ile iþlem denetçisi raporu,” ibaresi madde metninden çýkarýlmýþtýr.

(3) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayýlý Kanunun 73 üncü maddesiyle, bu fýkrada yer alan “kurucular beyaný” ibaresi yürürlükten kaldýrýlmýþtýr.

11049

(2) Pay sahibi sayýsý bire düþerse, durum, bu sonucu doðuran iþlem tarihinden itibaren yedi gün içinde yönetim kuruluna yazýlý olarak bildirilir. Yönetim kurulu bildirimi aldýðý tarihten itibaren  yedi  gün içinde, þirketin  tek pay  sahipli bir  anonim  þirket  olduðunu  tescil  ve ilan ettirir. Ayrýca, hem þirketin tek pay sahipli olarak kurulmasý hem de paylarýn tek kiþide toplanmasý hâlinde tek pay sahibinin adý, yerleþim yeri ve vatandaþlýðý da tescil ve ilan edilir. Aksi hâlde doðacak zarardan, bildirimde bulunmayan pay sahibi ve tescil ve ilaný yaptýrmayan yönetim kurulu sorumludur.

(3) Þirket, tek pay sahibi olacak þekilde kendi payýný iktisap edemez; ettiremez.

IV - Esas sözleþme

1. Ýçerik

MADDE 339- (1) Esas sözleþmenin yazýlý þekilde yapýlmasý ve bütün kurucularýn imzalarýnýn noterce onaylanmasý veya esas sözleþmenin ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda imzalanmasý þarttýr. ⁽¹⁾

(2) Esas sözleþmeye aþaðýdaki hususlar yazýlýr:

1. a) Þirketin ticaret unvaný ve merkezinin bulunacaðý yer.
2. b) Esaslý noktalarý belirtilmiþ ve tanýmlanmýþ bir þekilde þirketin iþletme konusu.
3. c) Þirketin sermayesi ile her payýn itibarî deðeri, bunlarýn ödenmesinin þekil ve þartlarý.
4. d) Pay senetlerinin nama veya hamiline yazýlý olacaklarý; belirli paylara tanýnan imtiyazlar; devir sýnýrlamalarý.
5. e) Paradan baþka sermaye olarak konan haklar ve ayýnlar; bunlarýn deðerleri; bunlara karþýlýk verilecek paylarýn miktarý, bir iþletme ve ayýn devir alýnmasý söz konusu olduðu takdirde, bunlarýn bedeli ve þirketin kurulmasý için kurucular tarafýndan þirket hesabýna satýn alýnan mallarýn ve haklarýn bedelleriyle, þirketin kurulmasýnda hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarý.
6. f) Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diðer kimselere þirket kârýndan saðlanacak menfaatler.
7. g) Yönetim kurulu üyelerinin sayýlarý, bunlardan þirket adýna imza koymaya yetkili olanlar.
8. h) Genel kurullarýn toplantýya nasýl çaðrýlacaklarý; oy haklarý.

ý) Þirket bir süre ile sýnýrlandýrýlmýþsa, bu süre.

1. i) Þirkete ait ilanlarýn nasýl yapýlacaðý.
2. j) Pay sahiplerinin taahhüt ettiði sermaye paylarýnýn türleri ve miktarlarý.
3. k) Þirketin hesap dönemi.

(3) Ýlk yönetim kurulu üyeleri esas sözleþme ile atanýr.

2. Emredici hükümler

MADDE 340- (1) Esas sözleþme, bu Kanunun anonim þirketlere iliþkin hükümlerinden ancak Kanunda buna açýkça izin verilmiþse sapabilir. Diðer kanunlarýn, öngörülmesine izin verdiði tamamlayýcý esas sözleþme hükümleri o kanuna özgülenmiþ olarak hüküm doðururlar.

V - Taahhüdün onaylanmasý

MADDE 341- (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)

_________________

(1) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayýlý Kanunun 67 nci maddesi ile bu fýkraya  “onaylanmasý” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya esas sözleþmenin ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda imzalanmasý” ibaresi eklenmiþtir.

11050

VI - Ayni sermaye

1. Ayni sermaye konulabilecek malvarlýðý unsurlarý

MADDE 342- (1) Üzerlerinde sýnýrlý ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden deðerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet haklarý ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlýðý unsurlarý ayni sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kiþisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiþ  alacaklar sermaye olamaz.

(2) 128 inci madde hükmü saklýdýr.

2. Deðer biçme

MADDE 343- (1) Konulan ayni sermaye ile kuruluþ sýrasýnda devralýnacak iþletmelere ve ayýnlara,   þirket   merkezinin   bulunacaðý   yerdeki   asliye   ticaret   mahkemesince  atanan bilirkiþilerce deðer biçilir. Deðerleme raporunda, uygulanan deðerleme yönteminin somut olayýn özellikleri bakýmýndan herkes için en adil ve uygun seçim olduðu; sermaye olarak konulan alacaklarýn gerçekliðinin, geçerliðinin ve 342 nci maddeye uygunluðunun belirlendiði, tahsil edilebilirlikleri ile tam deðerleri; ayni olarak konulan her varlýk karþýlýðýnda tahsis edilmesi gereken pay miktarý ile Türk Lirasý karþýlýðý, tatmin edici gerekçelerle ve hesap verme ilkesinin icaplarýna göre açýklanýr. Bu rapora kurucular (…)⁽¹⁾ ve menfaat sahipleri itiraz edebilir. Mahkemenin onayladýðý bilirkiþi kararý kesindir. ⁽¹⁾

VII - Pay bedellerinin ödenmesi

1. Nakdî sermaye

MADDE 344- (1) Nakden taahhüt edilen paylarýn itibarî deðerlerinin en az yüzde yirmibeþi tescilden önce, gerisi de þirketin tescilini izleyen yirmidört ay içinde ödenir. Paylarýn çýkarma primlerinin tamamý tescilden önce ödenir.

(2) Sermaye Piyasasý Kanununun pay bedellerinin ödenmelerine iliþkin hükümleri saklýdýr.

2. Ödeme yeri

MADDE 345- (1) Nakdî ödemeler, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayýlý Bankacýlýk Kanununa baðlý bir bankada, kurulmakta olan þirket adýna açýlacak özel bir hesaba, sadece þirketin kullanabileceði þekilde yatýrýlýr. Taahhüt edilen paylarýn, kanunda veya esas sözleþmede öngörülmüþ bulunan ve kanunda yazýlý olandan daha yüksek olan tutarlarýnýn ödendiði, ticaret siciline yöneltilecek bir banka mektubu ile ispatlanýr. Banka, bu tutarý, þirketin tüzel kiþilik kazandýðýný bildiren bir sicil müdürlüðü yazýsýnýn sunulmasý üzerine, sadece þirkete öder.

(2) Þirket, 335 inci maddenin birinci fýkrasýnda öngörülen noter onayý veya þirket sözleþmesinin ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda imzalanma tarihinden itibaren, üç ay içinde tüzel kiþilik kazanamadýðý takdirde, bu hususu doðrulayan bir sicil müdürlüðü yazýsýnýn sunulmasý üzerine, bedeller banka tarafýndan sahiplerine geri verilir. ⁽²⁾

3. Halka arzedilecek paylar

MADDE 346- (1) Esas sözleþmede taahhüt edilmiþ olup da taahhüt sahiplerince, þirketin tescilinden itibaren en geç iki ay içinde halka arzedileceði esas sözleþmede belirtilmiþ ve ayrýca garanti edilmiþ bulunan nakdî paylarýn karþýlýklarý satýþtan elde edilen gelirden ödenir. Pay senetlerinin halka  arzedilmesi sermaye  piyasasý  mevzuatýna göre  yapýlýr. Satýþ süresinin sonunda, paylarýn itibarî deðerlerinin, varsa çýkarma priminin karþýlýðý þirkete, giderler düþtükten sonra kalan tutar ise, pay senetlerini halka arzeden pay sahiplerine ödenir.

––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 41 inci maddesiyle, bu fýkrada yer alan “,iþlem denetçisi” ibaresi madde metninden çýkarýlmýþtýr.

(2) 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayýlý Kanunun 67 nci maddesi ile bu fýkraya  “noter onayý” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya þirket sözleþmesinin ticaret sicili müdürü yahut yardýmcýsý huzurunda imzalanma” ibaresi eklenmiþtir.

11051

(2) Halka arzedilip de süresinde satýlmayan paylarýn bedellerinin tamamý, süresinde halka arzedilmeyen paylarýn bedellerinin ise, yüzde yirmibeþi iki aylýk süreyi izleyen üç gün içinde ödenir.

VIII - Primli paylar

MADDE 347- (1) Ýtibarî deðerinden aþaðý bedelle pay çýkarýlamaz. Paylarýn itibarî deðerinden yüksek bir bedelle çýkarýlabilmeleri için esas sözleþmede hüküm veya genel kurul kararý bulunmalýdýr.

IX - Kurucu menfaatleri

MADDE 348- (1) Þirketi kurduklarý sýrada harcadýklarý emeðe karþýlýk olarak kuruculara, para ve bedelsiz pay senedi vermek gibi þirket sermayesinin azalmasý sonucunu doðurabilecek bir menfaat tanýnamaz. Bu hükme aykýrý esas sözleþme hükümleri geçersizdir. Ancak, daðýtýlabilir kârdan 519 uncu maddenin birinci fýkrasýnda yazýlý yedek akçe ile pay sahipleri için yüzde beþ kâr payý ayrýldýktan sonra kalanýn en çok onda biri  intifa senetleri baðlamýnda kuruculara ödenir.

(2) Bu Kanunun yürürlüðe girmesinden sonra kurulan anonim þirketler, pay senetlerini halka arz etmeden önce kurucu intifa senetlerini, herhangi bir bedel ödemeden iptal ederler; aksi hâlde intifa senetleri kendiliðinden geçersiz sayýlýr.

(3) Daðýtýlabilecek kâr mevcut ise þirket kârýn daðýtýlmamasýný kararlaþtýrmýþ olsa bile kurucu intifa sahipleri esas sözleþmede öngörülen kâr paylarýný alýrlar.

X - Kurucular beyaný

MADDE 349- (Mülga: 15/7/2016-6728/73 md.)

XI - Halka arz taahhüdü

MADDE 350- (1) 346 ncý madde uyarýnca, halka arzedilmek üzere pay taahhüdünde bulunulduðu takdirde, halka arz, kurucular, yönetim kurulu veya yetkili herhangi bir organ tarafýndan onaylanmýþ kabul edilir.

11052

XII - Ýþlem denetçisi raporu

MADDE 351- (Mülga: 26/6/2012-6335/42 md.)

XIII - Kuruluþtan önce pay taahhüdünün devri

MADDE 352- (1) Pay taahhüdünün, þirketin tescilinden önce devri, þirkete karþý geçersizdir.

XIV - Fesih davasý

MADDE 353- (1) Anonim þirketin butlanýna veya yokluðuna karar verilemez. Ancak, þirketin kurulmasýnda kanun hükümlerine aykýrý hareket edilmek suretiyle, alacaklýlarýn, pay sahiplerinin veya kamunun menfaatleri önemli bir þekilde tehlikeye düþürülmüþ veya ihlal edilmiþ olursa, yönetim kurulunun, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnýn, ilgili alacaklýnýn veya pay sahibinin istemi üzerine þirketin merkezinin bulunduðu yerdeki asliye ticaret mahkemesince þirketin feshine karar verilir. Mahkeme davanýn açýldýðý tarihte gerekli önlemleri alýr.

(2) Eksikliklerin giderilebilmesi, esas sözleþmeye veya kanuna aykýrý hususlarýn düzeltilebilmesi için mahkeme süre verebilir.

(3) Dava dilekçesine deliller ile gerekli bütün bilgiler eklenir. Yargýlama aþamasýnda delil sunulamayacaðý gibi bir davanýn beklenilmesi ve bilgi getirtmesi de mahkemeden istenemez. Ancak, somut olayýn haklý göstermesi hâlinde, mahkeme, kesin süreye baðlayarak, davacýnýn delil sunma ve bilgi getirtme istemini kabul edebilir. Dava, acele iþlere iliþkin usule tâbîdir.

(4) Davanýn, þirketin tescil ve ilanýndan itibaren üç aylýk hak düþürücü süre içinde açýlmasý þarttýr.

(5) Davanýn açýldýðý ve kesinleþmiþ olan mahkeme kararý, mahkemenin bildirimi üzerine, derhâl ve resen ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur. Ayrýca, yönetim kurulu, tescil ve ilaný yapýlan hususu, (…) ⁽¹⁾ internet sitesine koyar. ⁽¹⁾

XV - Þirketin tescili ve ilaný

MADDE 354- (1) Þirket esas sözleþmesinin tamamý, Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnýn izniyle kurulacak olan anonim þirketlerde izin alýnmasýný, diðer þirketlerde 335 inci maddenin birinci   fýkrasý  uyarýnca   þirketin  kuruluþunu  izleyen  otuz  gün  içinde  þirketin  merkezinin bulunduðu yer ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur. Tescil ve ilan olunan esas sözleþmeye, aþaðýda sayýlanlar dýþýnda, 36 ncý maddenin birinci fýkrasý hükmü uygulanmaz. Bu hususlar þunlardýr:

––––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 41 inci maddesiyle, bu fýkrada yer alan “tirajý ellibinin üzerinde olan ve yurt düzeyinde daðýtýmý yapýlan en az bir gazetede ilan eder;” ibaresi madde metninden çýkarýlmýþtýr.

11053

1. a) Esas sözleþmenin tarihi.
2. b) Þirketin ticaret unvaný ve merkezi.
3. c) Þirketin, varsa süresi.
4. d) Þirketin sermayesi, ödenmesinin þekil ve þartlarý ile paylarýn itibarî deðerleri, varsa imtiyazlar.
5. e) Pay senetlerinin türleri, hamiline veya nama yazýlý olduklarý.
6. f) Þirketin nasýl temsil olunacaðý.
7. g) Yönetim kurulu üyeleriyle þirketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadlarý, unvanlarý, yerleþme yerleri ve vatandaþlýklarý.
8. h) Þirketin yapacaðý ilanlarýn þekli; esas sözleþmede buna iliþkin hüküm bulunduðu takdirde, yönetim kurulu kararlarýnýn pay sahiplerine nasýl bildirileceði.

(2) Þubeler, merkezin sicil kaydýna gönderme yapýlarak bulunduklarý yer ticaret siciline tescil olunurlar.

(3) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/14 md.) 343 üncü madde uyarýnca verilen bilirkiþi raporu ticaret sicili müdürlüðüne tevdi edilir.

XVI - Tüzel kiþiliðin kazanýlmasý

MADDE 355- (1) Þirket ticaret siciline tescil ile tüzel kiþilik kazanýr.

(2) Tescilden önce þirket adýna iþlem yapanlar ve taahhütlere giriþenler, bu iþlem ve taahhütlerden  þahsen ve müteselsilen  sorumludurlar.  Ancak,  iþlem ve  taahhütlerin,  ileride kurulacak þirket adýna yapýldýðý açýkça bildirilmiþ ve þirketin ticaret siciline tescilinden sonra üç aylýk süre içinde bu taahhütler þirket tarafýndan kabul olunmuþsa, yalnýz þirket sorumlu olur.

(3) Þirketçe kabul olunmadýðý takdirde kuruluþ giderleri kurucular tarafýndan karþýlanýr. Bunlarýn pay sahiplerine rücu haklarý yoktur.

1. C) Kanuna karþý hile

MADDE 356- (1) Þirketin tescilinden itibaren iki yýl içinde bir iþletme veya aynýn, sermayenin onda birini aþan bir bedel karþýlýðýnda devralýnmasýna veya kiralanmasýna iliþkin sözleþmeler, genel kurulca onaylanýp ticaret siciline tescil edilmedikçe geçerli olmaz. Bu sözleþmelerin onaylanmasýndan ve tescilinden önce, bunlarýn ifasý amacýyla yapýlmýþ olan ödemeler dâhil, her türlü tasarruf geçersizdir.

(2) Genel kurul kararýný vermeden önce, yönetim kurulunun istemi üzerine þirketin bulunduðu yer asliye ticaret mahkemesince atanacak bilirkiþi, þirket tarafýndan devralýnacak ya da kiralanacak iþletme ve ayýnlara deðer biçer. Rapor resmî nitelik taþýr.

(3) Toplantý ve karar nisabýna 421 inci maddenin üçüncü ve dördüncü fýkralarý uygulanýr.

(4) Sözleþme genel kurulun onay kararýyla birlikte tescil ve ilan olunur.

(5) Þirketin iþletme konusunu oluþturan veya cebrî icra yoluyla iktisap edilen ayýn ve iþletmeler hakkýnda bu madde hükmü uygulanmaz.

1. D) Temel ilkeler

I - Eþit iþlem ilkesi

MADDE 357- (1) Pay sahipleri eþit þartlarda eþit iþleme tabi tutulur.

II - Pay sahiplerinin þirkete borçlanma yasaðý

MADDE 358- (Deðiþik: 26/6/2012-6335/15 md.)

(1) Pay sahipleri, sermaye taahhüdünden doðan vadesi gelmiþ borçlarýný ifa etmedikçe ve þirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârý geçmiþ yýl zararlarýný karþýlayacak düzeyde olmadýkça þirkete borçlanamaz.

11054

ÝKÝNCÝ BÖLÜM

Yönetim Kurulu

1. A) Genel olarak

I - Atama ve seçim

1. Üyelerin sayýsý ve nitelikleri

MADDE 359- (1) Anonim þirketin, esas sözleþmeyle atanmýþ veya genel kurul tarafýndan seçilmiþ, bir veya daha fazla kiþiden oluþan bir yönetim kurulu bulunur. (Mülga son cümle: 26/6/2012-6335/42 md.) (…)

 (2) Bir tüzel kiþi yönetim kuruluna üye seçildiði takdirde, tüzel kiþiyle birlikte, tüzel kiþi adýna, tüzel kiþi tarafýndan  belirlenen, sadece bir gerçek  kiþi de tescil ve ilan olunur;  ayrýca, tescil ve ilanýn yapýlmýþ olduðu, þirketin internet sitesinde hemen açýklanýr. Tüzel kiþi adýna sadece, bu tescil edilmiþ kiþi toplantýlara katýlýp oy kullanabilir.

(3) Yönetim kurulu üyelerinin ve tüzel kiþi adýna tescil edilecek gerçek kiþinin tam ehliyetli olmalarý þarttýr. (Mülga ikinci ve üçüncü cümle: 26/6/2012-6335/42 md.)

(4) Üyeliði sona erdiren sebepler seçilmeye de engeldir.

(5) (Ek: 28/3/2013-6455/79 md.) Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diðer kamu tüzel kiþilerinin pay sahibi olduðu þirketlerde, sayýlan tüzel kiþiler veya bunlarýn gerçek kiþi temsilcileri yönetim kuruluna seçilebilir. Yönetim kurulu üye sayýsý ikiden fazla olan þirketlerde üyelerin tamamýnýn ayný kamu tüzel kiþisinin temsilcisi olmamasý þartýyla kamu tüzel kiþisini temsilen birden fazla gerçek kiþi yönetim kuruluna seçilebilir.

2. Belirli gruplarýn yönetim kurulunda temsil edilmesi

MADDE 360- (1) Esas sözleþmede öngörülmek þartý ile, belirli pay gruplarýna, özellik ve nitelikleriyle belirli bir grup oluþturan pay sahiplerine ve azlýða yönetim kurulunda temsil edilme hakký tanýnabilir. Bu amaçla, yönetim kurulu üyelerinin, belirli bir grup oluþturan pay sahipleri, belirli  pay gruplarý ve azlýk  arasýndan seçileceði  esas sözleþmede öngörülebileceði gibi, esas sözleþmede yönetim kurulu üyeliði için aday önerme hakký da tanýnabilir. Genel kurul tarafýndan yönetim kurulu üyeliðine önerilen adayýn veya hakkýn tanýndýðý gruba ve azlýða mensup adayýn haklý bir sebep bulunmadýðý takdirde üye seçilmesi zorunludur. Bu þekilde tanýnacak temsil edilme hakký, halka açýk anonim þirketlerde yönetim kurulu üye sayýsýnýn yarýsýný aþamaz. Baðýmsýz yönetim kurulu üyelerine iliþkin düzenlemeler saklýdýr.

(2) Bu maddeye göre yönetim kurulunda temsil edilme hakký tanýnan paylar imtiyazlý sayýlýr.

3. Sigorta

MADDE 361- (1) Yönetim kurulu üyelerinin, görevlerini yaparken kusurlarýyla þirkete verebilecekleri zarar, þirket sermayesinin yüzde yirmibeþini aþan bir bedelle sigorta ettirilmiþ ve bu suretle þirket teminat altýna alýnmýþsa, bu husus halka açýk þirketlerde Sermaye Piyasasý Kurulunun ve ayrýca pay senetleri borsada iþlem görüyorsa borsanýn bülteninde duyurulur ve kurumsal yönetim ilkelerine uygunluk deðerlendirmesinde dikkate alýnýr.

4. Görev süresi

MADDE 362- (1) Yönetim kurulu üyeleri en çok üç yýl süreyle görev yapmak üzere seçilir. Esas sözleþmede aksine hüküm yoksa, ayný kiþi yeniden seçilebilir.

(2) 334 üncü madde hükmü saklýdýr.

II - Üyeliðin boþalmasý

MADDE 363- (1) 334 üncü madde hükmü saklý kalmak üzere, herhangi bir sebeple bir üyelik boþalýrsa, yönetim kurulu, kanuni þartlarý haiz birini, geçici olarak yönetim kurulu üyeliðine seçip ilk genel kurulun onayýna sunar. Bu yolla seçilen üye, onaya sunulduðu genel kurul toplantýsýna kadar görev yapar ve onaylanmasý hâlinde selefinin süresini tamamlar.

11055

(2) Yönetim kurulu üyelerinden birinin iflasýna karar verilir veya ehliyeti kýsýtlanýr ya da bir üye üyelik için gerekli kanuni þartlarý yahut esas sözleþmede öngörülen nitelikleri kaybederse, bu kiþinin üyeliði, herhangi bir iþleme gerek olmaksýzýn kendiliðinden sona erer.

III - Görevden alma

MADDE 364- (1) Yönetim kurulu üyeleri, esas sözleþmeyle atanmýþ olsalar dahi, gündemde ilgili bir maddenin bulunmasý veya gündemde madde bulunmasa bile haklý bir sebebin varlýðý hâlinde, genel kurul kararýyla her zaman görevden alýnabilirler. Yönetim kurulu üyesi olan tüzel kiþi, kendi adýna tescil edilmiþ bulunan kiþiyi her an deðiþtirebilir.

(2) 334 üncü madde hükmü ve görevden alýnan üyenin tazminat hakký saklýdýr.

1. B) Yönetim ve temsil

I - Genel olarak

1. Esas

MADDE 365- (1) Anonim þirket, yönetim kurulu tarafýndan yönetilir ve temsil olunur. Kanundaki istisnai hükümler saklýdýr.

2. Görev daðýlýmý

MADDE 366- (1) Yönetim kurulu her yýl üyeleri arasýndan bir baþkan ve bulunmadýðý zamanlarda ona vekâlet etmek üzere, en az bir baþkan vekili seçer. Esas sözleþmede, baþkanýn ve baþkan vekilinin veya bunlardan birinin, genel kurul tarafýndan seçilmesi öngörülebilir.

(2) Yönetim kurulu, iþlerin gidiþini izlemek, kendisine sunulacak konularda rapor hazýrlamak, kararlarýný uygulatmak veya iç denetim  amacýyla içlerinde yönetim kurulu üyelerinin de bulunabileceði komiteler ve komisyonlar kurabilir.

3. Yönetimin devri

MADDE 367- (1) Yönetim kurulu esas sözleþmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceði bir iç yönergeye göre, yönetimi, kýsmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kiþiye devretmeye yetkili kýlýnabilir. Bu iç yönerge þirketin yönetimini düzenler; bunun için gerekli olan görevleri, tanýmlar, yerlerini gösterir, özellikle kimin kime baðlý ve bilgi sunmakla yükümlü olduðunu belirler. Yönetim kurulu, istem üzerine pay sahiplerini ve korunmaya deðer menfaatlerini ikna edici bir biçimde ortaya koyan alacaklýlarý, bu iç yönerge hakkýnda, yazýlý olarak bilgilendirir.

(2) Yönetim, devredilmediði takdirde, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir.

4. Ticari mümessil ve vekiller

MADDE 368- (1) Yönetim kurulu, ticari mümessil ve ticari vekiller atayabilir.

5. Özen ve baðlýlýk yükümlülüðü

MADDE 369- (1) Yönetim kurulu üyeleri ve yönetimle görevli üçüncü kiþiler, görevlerini tedbirli bir yöneticinin özeniyle yerine getirmek ve þirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarýna uyarak gözetmek yükümlülüðü altýndadýrlar.

(2) 203 ilâ 205 inci madde hükümleri saklýdýr.

1. Temsil yetkisi
2. Genel olarak

MADDE 370- (1) Esas sözleþmede aksi öngörülmemiþ veya yönetim kurulu tek kiþiden oluþmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanýlmak üzere yönetim kuruluna aittir.

11056

(2) Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kiþilere devredebilir. En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olmasý þarttýr.

2. Kapsam ve sýnýrlar

MADDE 371- (1) Temsile yetkili olanlar þirketin amacýna ve iþletme konusuna giren her tür iþleri ve hukuki iþlemleri, þirket adýna yapabilir ve bunun için þirket unvanýný kullanabilirler. Kanuna ve esas sözleþmeye aykýrý iþlemler dolayýsýyla þirketin rücû hakký saklýdýr.

(2) Temsile yetkili olanlarýn, üçüncü kiþilerle, iþletme konusu dýþýnda yaptýðý iþlemler de þirketi baðlar; meðerki, üçüncü  kiþinin, iþlemin iþletme  konusu dýþýnda  bulunduðunu  bildiði veya durumun gereðinden, bilebilecek durumda bulunduðu ispat edilsin. Þirket esas sözleþmesinin ilan edilmiþ olmasý, bu hususun ispatý açýsýndan, tek baþýna yeterli delil deðildir.

(3) Temsil yetkisinin sýnýrlandýrýlmasý, iyiniyet sahibi üçüncü kiþilere karþý hüküm ifade etmez; ancak, temsil yetkisinin sadece merkezin veya bir þubenin iþlerine özgülendiðine veya birlikte kullanýlmasýna iliþkin tescil ve ilan edilen sýnýrlamalar geçerlidir.

(4) Temsile yetkili kiþiler tarafýndan yapýlan iþlemin esas sözleþmeye veya genel kurul kararýna aykýrý olmasý, iyiniyet sahibi üçüncü kiþilerin o iþlemden dolayý þirkete baþvurmalarýna engel deðildir.

(5) Temsile veya yönetime yetkili olanlarýn, görevlerini yaptýklarý sýrada iþledikleri haksýz fiillerden þirket sorumludur. Þirketin rücû hakký saklýdýr.

(6)  Sözleþmenin yapýlmasý sýrasýnda, þirket tek pay sahibi tarafýndan ister temsil edilsin ister edilmesin, tek pay sahipli anonim þirketlerde, bu pay sahibi ile þirket arasýndaki sözleþmenin geçerli olmasý sözleþmenin yazýlý þekilde yapýlmasýna baðlýdýr. Bu þart piyasa þartlarýna göre günlük, önemsiz ve sýradan iþlemlere iliþkin sözleþmelerde uygulanmaz.  

(7) (Ek: 10/9/2014 - 6552/131 md.) Yönetim kurulu, yukarýda belirtilen temsilciler dýþýnda, temsile yetkili olmayan yönetim kurulu üyelerini veya þirkete hizmet akdi ile baðlý olanlarý sýnýrlý yetkiye sahip ticari vekil veya diðer tacir yardýmcýlarý olarak atayabilir. Bu þekilde atanacak olanlarýn görev ve yetkileri, 367 nci maddeye göre hazýrlanacak iç yönergede açýkça belirlenir. Bu durumda iç yönergenin tescil ve ilaný zorunludur. Ýç yönerge ile ticari vekil ve diðer tacir yardýmcýlarý atanamaz. Bu fýkra uyarýnca yetkilendirilen ticari vekil veya diðer tacir yardýmcýlarý da ticaret siciline tescil ve ilan edilir. Bu kiþilerin, þirkete ve üçüncü kiþilere verecekleri her tür zarardan dolayý yönetim kurulu müteselsilen sorumludur.

3. Ýmza þekli

MADDE 372- (1) Þirket adýna imza yetkisini haiz kiþiler þirketin unvaný altýnda imza atarlar. 40 ýncý maddenin ikinci fýkrasý hükmü saklýdýr.

(2) Þirket tarafýndan düzenlenecek belgelerde þirketin merkezi, sicile kayýtlý olduðu yer ve sicil numarasý gösterilir.

4. Tescil ve ilan

MADDE 373- (1) Yönetim kurulu, temsile yetkili kiþileri ve bunlarýn temsil þekillerini gösterir kararýnýn noterce onaylanmýþ suretini, tescil ve ilan edilmek üzere ticaret siciline verir.

(2) Temsil yetkisinin ticaret sicilinde tescilinden sonra, ilgili kiþilerin seçimine veya atanmalarýna iliþkin herhangi bir hukuki sakatlýk, þirket tarafýndan üçüncü kiþilere, ancak sakatlýðýn bunlar tarafýndan bilindiðinin ispat edilmesi þartýyla ileri sürülebilir.

III - Görevler ve yetkiler

1. Genel olarak

MADDE 374- (1) Yönetim kurulu ve kendisine býrakýlan alanda yönetim, kanun ve esas sözleþme uyarýnca genel kurulun yetkisinde býrakýlmýþ bulunanlar dýþýnda, þirketin iþletme konusunun gerçekleþtirilmesi için gerekli olan her çeþit iþ ve iþlemler hakkýnda karar almaya yetkilidir.

11057

2. Devredilemez görev ve yetkiler

MADDE 375- (1) Yönetim kurulunun devredilemez ve vazgeçilemez görev ve yetkileri þunlardýr:

1. a) Þirketin üst düzeyde yönetimi ve bunlarla ilgili talimatlarýn verilmesi.
2. b) Þirket yönetim teþkilatýnýn belirlenmesi.
3. c) Muhasebe, finans denetimi ve þirketin yönetiminin gerektirdiði ölçüde, finansal planlama için gerekli düzenin kurulmasý.
4. d) Müdürlerin ve ayný iþleve sahip kiþiler ile imza yetkisini haiz bulunanlarýn atanmalarý ve görevden alýnmalarý.
5. e) Yönetimle görevli kiþilerin, özellikle kanunlara, esas sözleþmeye, iç yönergelere ve yönetim kurulunun yazýlý talimatlarýna uygun hareket edip etmediklerinin üst gözetimi.
6. f) Pay, yönetim kurulu karar ve genel kurul toplantý ve müzakere defterlerinin tutulmasý, yýllýk faaliyet raporunun ve kurumsal yönetim açýklamasýnýn düzenlenmesi ve genel kurula sunulmasý, genel kurul toplantýlarýnýn hazýrlanmasý ve genel kurul kararlarýnýn yürütülmesi.
7. g) Borca batýklýk durumunun varlýðýnda mahkemeye bildirimde bulunulmasý.
8. Sermayenin kaybý, borca batýk olma durumu
9. a) Çaðrý ve bildirim yükümü

MADDE 376- (1) Son yýllýk bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamýnýn yarýsýnýn zarar sebebiyle karþýlýksýz kaldýðý anlaþýlýrsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantýya çaðýrýr ve bu genel kurula uygun gördüðü iyileþtirici önlemleri sunar.

(2) Son yýllýk bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamýnýn üçte ikisinin zarar sebebiyle karþýlýksýz kaldýðý anlaþýldýðý takdirde, derhâl toplantýya çaðrýlan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasýna karar vermediði takdirde þirket kendiliðinden sona erer.

(3) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/16 md.) Þirketin borca batýk durumda bulunduðu þüphesini uyandýran iþaretler varsa, yönetim kurulu, aktiflerin hem iþletmenin devamlýlýðý esasýna göre hem de muhtemel satýþ fiyatlarý üzerinden bir ara bilanço çýkartýr. Bu bilançodan aktiflerin, þirket alacaklýlarýnýn alacaklarýný karþýlamaya yetmediðinin anlaþýlmasý hâlinde, yönetim kurulu, bu durumu þirket merkezinin bulunduðu yer asliye ticaret mahkemesine bildirir ve þirketin iflasýný ister. Meðerki, iflas kararýnýn verilmesinden önce, þirketin açýðýný karþýlayacak ve borca batýk durumunu ortadan kaldýracak tutardaki þirket borçlarýnýn alacaklýlarý, alacaklarýnýn sýrasýnýn diðer tüm alacaklýlarýn sýrasýndan sonraki sýraya konulmasýný yazýlý olarak kabul etmiþ ve bu beyanýn veya sözleþmenin yerindeliði, gerçekliði ve geçerliliði, yönetim kurulu tarafýndan iflas isteminin bildirileceði mahkemece atanan bilirkiþilerce doðrulanmýþ olsun. Aksi hâlde mahkemeye bilirkiþi incelemesi için yapýlmýþ baþvuru, iflas bildirimi olarak kabul olunur.

1. b) Ýflasýn ertelenmesi

MADDE 377- (1) Yönetim kurulu veya herhangi bir alacaklý yeni nakit sermaye konulmasý dâhil nesnel ve gerçek kaynaklarý ve önlemleri gösteren bir iyileþtirme projesini mahkemeye sunarak iflasýn ertelenmesini isteyebilir. Bu hâlde Ýcra ve Ýflas Kanununun 179 ilâ 179/b maddeleri uygulanýr.

11058

4. Riskin erken saptanmasý ve yönetimi

MADDE 378- (1) Pay senetleri borsada iþlem gören þirketlerde, yönetim kurulu, þirketin varlýðýný, geliþmesini ve devamýný tehlikeye düþüren sebeplerin erken teþhisi, bunun için gerekli önlemler ile çarelerin uygulanmasý ve riskin yönetilmesi amacýyla, uzman bir komite kurmak, sistemi çalýþtýrmak ve geliþtirmekle yükümlüdür. Diðer þirketlerde bu komite denetçinin gerekli görüp bunu yönetim kuruluna yazýlý olarak bildirmesi hâlinde derhâl kurulur ve ilk raporunu kurulmasýný izleyen bir ayýn sonunda verir.

(2) Komite, yönetim kuruluna her iki ayda bir vereceði raporda durumu deðerlendirir, varsa tehlikelere iþaret eder, çareleri gösterir. Rapor denetçiye de yollanýr.

5. Þirketin kendi paylarýný iktisap veya rehin olarak kabul etmesi
6. a) Genel olarak

MADDE 379- (1) Bir þirket kendi paylarýný, esas veya çýkarýlmýþ sermayesinin onda birini aþan veya bir iþlem sonunda aþacak olan miktarda, ivazlý olarak iktisap ve rehin olarak kabul edemez. Bu hüküm, bir üçüncü kiþinin kendi adýna, ancak þirket hesabýna iktisap ya da rehin olarak kabul ettiði paylar için de geçerlidir.

(2) Paylarýn birinci fýkra hükmüne göre iktisap veya rehin olarak kabul edilebilmesi için, genel kurulun yönetim kurulunu yetkilendirmesi þarttýr. En çok beþ yýl için geçerli olacak bu yetkide, iktisap veya rehin olarak kabul edilecek paylarýn itibarî deðer sayýlarý belirtilerek toplam itibarî deðerleriyle  söz konusu edilecek paylara ödenebilecek bedelin alt ve üst sýnýrý gösterilir. Her izin talebinde yönetim kurulu kanuni þartlarýn gerçekleþtiðini belirtir.

(3) Birinci ve ikinci fýkralardaki þartlara ek olarak, iktisap edilecek paylarýn bedelleri düþüldükten sonra, kalan þirket net aktifi, en az esas veya çýkarýlmýþ sermaye ile kanun ve esas sözleþme uyarýnca daðýtýlmasýna izin verilmeyen yedek akçelerin toplamý kadar olmalýdýr.

(4) Yukarýdaki hükümler uyarýnca, sadece, bedellerinin tümü ödenmiþ bulunan paylar iktisap edilebilir.

(5) Yukarýdaki fýkralarda yer alan hükümler, ana þirketin paylarýnýn yavru þirket tarafýndan iktisabý hâlinde de uygulanýr. Pay senetleri borsada iþlem gören þirketler hakkýnda, Sermaye Piyasasý Kurulu þeffaflýk ilkeleri ile fiyata iliþkin kurallar yönünden gerekli düzenlemeleri yapar.

1. b) Kanuna karþý hile

MADDE 380- (1) Paylarýnýn iktisap edilmesi amacýyla, þirketin baþka bir kiþiyle yaptýðý, konusu avans, ödünç veya teminat verilmesi olan hukuki iþlemler batýldýr. Bu butlan hükmü, kredi ve finans kurumlarýnýn iþletme konularý içine giren iþlemlere ve þirketin veya onun baðlý þirketlerinin çalýþanlarýna, þirketin paylarýný iktisap edebilmeleri için, avans, ödünç ve teminat verilmesine iliþkin hukuki iþlemlere uygulanmaz. Ancak, bu istisnai iþlemler, þirketin, kanuna ve esas sözleþmesine göre ayýrmak zorunda bulunduðu yedek akçeleri azaltýyor veya 519 uncu maddede düzenlenen yedek akçelerin harcanmalarýna iliþkin kurallarý ihlal ediyor ve þirketin 520 nci maddede öngörülen yedek akçeyi ayýrmasýna imkân býrakmýyorsa, geçersizdir.

(2) Ayrýca, þirket ile üçüncü kiþi arasýnda yapýlmýþ bulunan ve bu kiþiye, þirketin kendi paylarýný; þirketin, þirkete baðlý bir þirketin veya þirketin paylarýnýn çoðunluðuna sahip olduðu þirketin hesabýna alma hakký tanýyan ya da böyle bir yükümlülük öngören bir düzenleme, eðer bu paylarý þirket alsaydý iþlem 379 uncu maddeye aykýrý kabul edilecek idiyse batýldýr.

11059

1. c) Yakýn ve ciddi bir kaybýn önlenmesi

MADDE 381- (1) Bir þirket, yakýn ve ciddi bir kayýptan kaçýnmak için gerekli olduðu takdirde, kendi paylarýný, 379 uncu maddeye göre genel kurulun yetkilendirmeye iliþkin kararý olmadan da iktisap edebilir.

(2) Paylarýn bu yolla iktisabý hâlinde yönetim kurulu ilk genel kurula;

1. a) Ýktisabýn sebep ve amacý,
2. b) Ýktisap edilen paylarýn sayýlarý, itibarî deðerlerinin toplamý ve sermayenin ne kadarýný temsil ettiði,
3. c) Bedeli ve ödeme þartlarý,

hakkýnda yazýlý bilgi verir.

1. d) Ýstisnalar

MADDE 382- (1) Bir þirket, 379 uncu madde hükümleri ile baðlý olmaksýzýn;

1. a) Esas veya çýkarýlmýþ sermayesinin azaltýlmasýna iliþkin 473 ilâ 475 inci madde hükümlerini uyguluyorsa,
2. b) Küllî halefiyet kuralýnýn gereðiyse,
3. c) Bir kanuni satýn alma yükümünden doðuyorsa,
4. d) Bedellerinin tümü ödenmiþ olmak þartýyla ve cebrî icradan, bir þirket alacaðýnýn tahsili amacýna yönelikse,
5. e) Þirket, menkul kýymetler þirketiyse,

kendi paylarýný iktisap edebilir.

1. e) Ývazsýz iktisap

MADDE 383- (1) Bir þirket, bedellerinin tamamý ödenmiþ olmak þartýyla, kendi paylarýný ivazsýz iktisap edebilir.

(2) Birinci fýkra hükmü, yavru þirket, ana þirketin paylarýný ivazsýz iktisap ettiði takdirde de kýyas yoluyla uygulanýr.

1. f) Elden çýkarma

MADDE 384- (1) 382 nci maddenin (b) ilâ (d) bentleri ve 383 üncü madde hükümlerine göre, iktisap edilen paylar, þirket için herhangi bir kayba yol açmadan devirleri mümkün olur olmaz ve her hâlde iktisaplarýndan itibaren üç yýl içinde elden çýkarýlýrlar; meðerki, þirketin ve yavru þirketin sahip olduklarý bu paylarýn toplamý þirketin esas veya çýkarýlmýþ sermayesinin yüzde onunu aþmasýn.

1. g) Aykýrý iktisap hâlinde elden çýkarma

MADDE 385- (1) 379 ilâ 381 inci maddelere aykýrý bir þekilde iktisap edilen veya rehin olarak alýnan paylar, iktisaplarý veya rehin olarak kabulleri tarihinden itibaren en geç altý ay içinde elden çýkarýlýr ya da üzerlerindeki rehin kaldýrýlýr.

1. h) Sermayenin azaltýlmasý

MADDE 386- (1) 384 ve 385 inci maddeler uyarýnca elden çýkarýlamayan paylar, sermayenin azaltýlmasý yoluyla hemen yok edilir.

ý) Saklý tutulan hükümler

MADDE 387- (1) Þirketin kendi paylarýný iktisap edebileceðine iliþkin diðer kanunlardaki hükümler saklýdýr.

11060

1. i) Kendi paylarýný taahhüt yasaðý

MADDE 388- (1) Þirket kendi paylarýný taahhüt edemez.

(2) Üçüncü kiþinin veya bir yavru þirketin kendi adýna fakat þirket hesabýna þirketin payýný taahhüt etmesi, þirketin kendi payýný taahhüt etmesi sayýlýr.

(3) Birinci ve ikinci fýkralara aykýrý hareket hâlinde, söz konusu paylarý, kuruluþta kurucular, sermaye artýrýmlarýnda yönetim kurulu üyeleri taahhüt etmiþ sayýlýr ve bunlar pay bedellerinden sorumlu olurlar. Kanuna aykýrý taahhütte herhangi bir kusurlarý bulunmadýðýný ispat eden kurucular ve sermaye artýrýmlarýnda yönetim kurulu üyeleri sorumluluktan kurtulurlar.

(4) Birinci ve üçüncü fýkra hükümleri ana þirketin paylarýný taahhüt eden yavru þirketlere kýyas yoluyla uygulanýr. Söz konusu paylar yavru þirketin yönetim kurulu üyeleri tarafýndan taahhüt edilmiþ kabul olunur. Üyeler pay bedellerinden sorumludur.

1. j) Haklarýn kullanýlmasý

MADDE 389- (1) Þirketin iktisap ettiði kendi paylarý ile yavru þirket tarafýndan iktisap edilen ana þirketin paylarý, ana þirketin genel kurulunun toplantý nisabýnýn hesaplanmasýnda dikkate alýnmaz. Bedelsiz paylarýn iktisabý hariç, þirketin devraldýðý kendi paylarý hiçbir pay sahipliði hakký vermez. Yavru þirketin iktisap ettiði ana þirket paylarýna ait oy haklarý ile buna baðlý haklar donar.

IV - Yönetim kurulu toplantýlarý

1. Kararlar

MADDE 390- (1) Esas sözleþmede aksine aðýrlaþtýrýcý bir hüküm bulunmadýðý takdirde, yönetim kurulu üye tam sayýsýnýn çoðunluðu ile toplanýr ve kararlarýný toplantýda hazýr bulunan üyelerin çoðunluðu ile alýr. Bu kural yönetim kurulunun elektronik ortamda yapýlmasý hâlinde de uygulanýr.

(2) Yönetim kurulu üyeleri birbirlerini temsilen oy veremeyecekleri gibi, toplantýlara vekil aracýlýðýyla da katýlamazlar.

(3) Oylar eþit olduðu takdirde o konu gelecek toplantýya býrakýlýr. Ýkinci toplantýda da eþitlik olursa söz konusu öneri reddedilmiþ sayýlýr.

(4) Üyelerden hiçbiri toplantý yapýlmasý isteminde bulunmadýðý takdirde, yönetim kurulu kararlarý, kurul üyelerinden birinin belirli bir konuda yaptýðý, karar þeklinde yazýlmýþ önerisine, en az  üye tam sayýsýnýn çoðunluðunun yazýlý onayý alýnmak suretiyle de verilebilir. Ayný önerinin tüm yönetim kurulu üyelerine yapýlmýþ olmasý bu yolla alýnacak kararýn geçerlilik þartýdýr. Onaylarýn ayný kâðýtta bulunmasý þart deðildir; ancak onay imzalarýnýn bulunduðu kâðýtlarýn tümünün yönetim kurulu karar defterine yapýþtýrýlmasý veya kabul  edenlerin imzalarýný içeren bir karara dönüþtürülüp karar defterine geçirilmesi kararýn geçerliliði için gereklidir.

(5) Kararlarýn geçerliliði yazýlýp imza edilmiþ olmalarýna baðlýdýr.

2. Batýl kararlar

MADDE 391- (1) Yönetim kurulunun kararýnýn batýl olduðunun tespiti mahkemeden istenebilir. Özellikle;

1. a) Eþit iþlem ilkesine aykýrý olan,
2. b) Anonim þirketin temel yapýsýna uymayan veya sermayenin korunmasý ilkesini gözetmeyen,

11061

1. c) Pay sahiplerinin, özellikle vazgeçilmez nitelikteki haklarýný ihlal eden veya bunlarýn kullanýlmalarýný kýsýtlayan ya da güçleþtiren,
2. d) Diðer organlarýn devredilemez yetkilerine giren ve bu yetkilerin devrine iliþkin,

kararlar batýldýr.

3. Bilgi alma ve inceleme hakký

MADDE 392- (1) Her yönetim kurulu üyesi þirketin tüm iþ ve iþlemleri hakkýnda  bilgi isteyebilir, soru sorabilir, inceleme yapabilir. Bir üyenin istediði, herhangi bir defter, defter kaydý, sözleþme, yazýþma veya belgenin yönetim kuruluna getirtilmesi, kurulca veya üyeler tarafýndan incelenmesi ve tartýþýlmasý ya da herhangi bir konu ile ilgili yöneticiden veya çalýþandan bilgi alýnmasý reddedilemez. Reddedilmiþse dördüncü fýkra hükmü uygulanýr.

(2) Yönetim kurulu toplantýlarýnda, yönetim kurulunun bütün üyeleri gibi, þirket yönetimiyle görevlendirilen kiþiler ve komiteler de bilgi vermekle yükümlüdür. Bir üyenin bu konudaki istemi de reddedilemez; sorularý cevapsýz býrakýlamaz.

(3) Her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu toplantýlarý dýþýnda, yönetim kurulu baþkanýnýn izniyle, þirket yönetimiyle görevlendirilen kiþilerden, iþlerin gidiþi ve belirli münferit iþler hakkýnda bilgi alabilir ve görevinin yerine getirilebilmesi için gerekliyse, yönetim kurulu baþkanýndan, þirket defterlerinin ve dosyalarýnýn incelemesine sunulmasýný isteyebilir.

(4) Baþkan bir üyenin, üçüncü fýkrada öngörülen bilgi alma, soru sorma ve inceleme yapma istemini reddederse, konu iki gün içinde yönetim kuruluna getirilir. Kurulun toplanmamasý veya bu istemi reddetmesi hâlinde üye, þirketin merkezinin bulunduðu yerdeki asliye ticaret mahkemesine baþvurabilir. Mahkeme istemi dosya üzerinden inceleyip karara baðlayabilir, mahkemenin kararý kesindir.

(5)  Yönetim kurulu baþkaný, kurulun izni olmaksýzýn, yönetim kurulu toplantýlarý dýþýnda bilgi alamaz, þirket defter ve dosyalarýný inceleyemez. Yönetim kurulu baþkanýnýn bu isteminin reddedilmesi hâlinde baþkan, dördüncü fýkraya göre mahkemeye baþvurabilir.

(6) Yönetim kurulu üyesinin bu maddeden doðan haklarý kýsýtlanamaz, kaldýrýlamaz. Esas sözleþme ve yönetim kurulu, üyelerin bilgi alma ve inceleme haklarýný geniþletebilir.

(7) Her yönetim kurulu üyesi baþkandan, yönetim kurulunu toplantýya çaðýrmasýný yazýlý olarak isteyebilir.

4. Müzakereye katýlma yasaðý

MADDE 393- (1) Yönetim kurulu üyesi, kendisinin þirket dýþý kiþisel menfaatiyle veya alt ve üst soyundan birinin  ya da eþinin yahut üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayýn hýsýmlarýndan birinin, kiþisel ve þirket dýþý menfaatiyle þirketin menfaatinin çatýþtýðý konulara iliþkin müzakerelere katýlamaz. Bu yasak, yönetim kurulu üyesinin müzakereye katýlmamasýnýn dürüstlük kuralýnýn gereði olan durumlarda da uygulanýr. Tereddüt uyandýran hâllerde, kararý yönetim kurulu verir. Bu oylamaya da ilgili üye katýlamaz. Menfaat uyuþmazlýðý yönetim kurulu tarafýndan bilinmiyor olsa bile, ilgili üye bunu açýklamak ve yasaða uymak zorundadýr.

(2) Bu hükümlere aykýrý hareket eden yönetim kurulu üyesi ve menfaat çatýþmasý nesnel olarak varken ve biliniyorken ilgili üyenin toplantýya katýlmasýna itiraz etmeyen üyeler ve söz konusu üyenin toplantýya katýlmasý yönünde karar alan yönetim kurulu üyeleri bu sebeple þirketin uðradýðý zararý tazminle yükümlüdürler.

11062

(3) Müzakereye, yasak nedeniyle katýlmamanýn sebebi ve ilgili iþlemler yönetim kurulu kararýna yazýlýr.

V- Yönetim kurulu üyelerinin mali haklarý

MADDE 394- (1) Yönetim kurulu üyelerine, tutarý esas sözleþmeyle veya genel kurul kararýyla belirlenmiþ olmak þartýyla huzur hakký, ücret, ikramiye, prim ve yýllýk kârdan pay ödenebilir.

VI - Þirketle iþlem yapma, þirkete borçlanma yasaðý

MADDE 395- (1) Yönetim kurulu üyesi, genel kuruldan izin almadan, þirketle kendisi veya baþkasý adýna herhangi bir iþlem yapamaz; aksi hâlde, þirket yapýlan iþlemin batýl olduðunu ileri sürebilir. Diðer taraf böyle bir iddiada bulunamaz.

(2) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/17 md.) Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan 393 üncü maddede sayýlan yakýnlarý þirkete nakit borçlanamaz. Bu kiþiler için þirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunlarýn borçlarýný devralamaz. Aksi hâlde, þirkete borçlanýlan tutar için þirket alacaklýlarý bu kiþileri, þirketin yükümlendirildiði tutarda þirket borçlarý için doðrudan takip edebilir.

(3) 202 nci madde hükmü saklý kalmak þartýyla, þirketler topluluðuna dâhil þirketler birbirlerine kefil olabilir ve garanti verebilirler.

(4) Bankacýlýk Kanununun özel hükümleri saklýdýr.

VII - Rekabet yasaðý

MADDE 396- (1) Yönetim kurulu üyelerinden biri, genel kurulun iznini almaksýzýn, þirketin iþletme konusuna giren ticari iþ türünden bir iþlemi kendi veya baþkasý hesabýna yapamayacaðý gibi, ayný tür ticari iþlerle uðraþan bir þirkete sorumluluðu sýnýrsýz ortak sýfatýyla da giremez. Bu hükme aykýrý harekette bulunan yönetim kurulu üyelerinden þirket tazminat istemekte veya tazminat yerine yapýlan iþlemi þirket adýna yapýlmýþ saymakta ve üçüncü kiþiler hesabýna yapýlan sözleþmelerden doðan menfaatlerin þirkete ait olduðunu dava etmekte serbesttir.

(2) Bu haklardan birinin seçilmesi birinci fýkra hükmüne aykýrý harekette bulunan üyenin dýþýndaki üyelere aittir.

(3) Bu haklar, söz konusu ticari iþlemlerin yapýldýðýný veya yönetim kurulu üyesinin diðer bir þirkete girdiðini, diðer üyelerin öðrendikleri tarihten itibaren üç ay ve her hâlde bunlarýn gerçekleþmesinden itibaren bir yýl geçince zamanaþýmýna uðrar.

(4) Yönetim kurulu üyelerinin sorumluluklarýyla ilgili hükümler saklýdýr.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Denetleme

1. A) Genel olarak

MADDE 397- (1) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/18 md.) Dördüncü fýkra uyarýnca denetime tabi olan anonim þirketlerin ve þirketler topluluðunun finansal tablolarý denetçi tarafýndan, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumunca yayýmlanan uluslararasý denetim standartlarýyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarýna göre denetlenir. Yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlý olup olmadýðý ve gerçeði yansýtýp yansýtmadýðý da denetim kapsamý içindedir.

11063

(2) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/18 md.) Denetime tabi olanlar, hazýrlanmýþ olan finansal tablolarýnýn denetimden geçip geçmediðini, denetimden geçmiþ ise denetçi görüþünü ilgili finansal tablonun baþlýðýnda açýkça belirtmek zorundadýr. Bu hüküm, yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporu için de uygulanýr. Denetime tabi olduðu hâlde, denetlettirilmemiþ finansal tablolar ile yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporu, düzenlenmemiþ hükmündedir.

(3) Þirketin ve topluluðun finansal tablolarý ile yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporu, denetleme raporunun sunulmasýndan sonra deðiþtirilmiþse ve deðiþiklik denetleme raporlarýný etkileyebilecek nitelikteyse, finansal tablolar ile, birinci fýkra çerçevesinde yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporu yeniden denetlenir. Yeniden denetleme ve bunun sonucu, raporda özel olarak açýklanýr. Denetçi görüþünde de yeniden denetlemeyi yansýtan uygun eklere yer verilir.

(4) (Ek: 26/6/2012-6335/18 md.)398 inci madde kapsamýnda denetime tabi olacak þirketler Bakanlar Kurulunca belirlenir.

(5) (Ek: 28/3/2013-6455/80 md.) Dördüncü fýkra kapsamý dýþýnda kalan anonim þirketler ile 4572 sayýlý Kanun kapsamýndaki kooperatifler ve bunlarýn baðýmsýz denetime tabi olmayan üst kuruluþlarý bu fýkra hükümlerine göre denetlenir. Denetime iliþkin usul ve esaslar ile bu fýkra uyarýnca denetim yapacak denetçilerin niteliklerine, uyacaklarý etik ilkelere, görev ve yetkilerine, seçilmelerine, görevden alýnmalarýna veya ayrýlmalarýna; denetimin ve denetim raporlarýnýn içeriðine ve raporun genel kurula sunulmasýna iliþkin hususlar Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýnca hazýrlanan ve Bakanlar Kurulunca çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir. Kanunun denetçinin sorumluluðuna iliþkin hükümleri, bu fýkra uyarýnca denetim yapacak denetçilere de kýyasen uygulanýr.

(6) (Ek: 28/3/2013-6455/80 md.) Beþinci fýkra kapsamýnda denetime tabi olduðu hâlde söz konusu denetimi yaptýrmayanlarýn finansal tablolarý ve yönetim kurulu yýllýk faaliyet raporu düzenlenmemiþ hükmündedir.

1. B) Konu ve kapsam ⁽¹⁾

MADDE 398- (1) Þirketin ve topluluðun finansal tablolarý ile yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporunun denetimi; envanterin, muhasebenin ve Türkiye Denetim Standartlarýnýn öngördüðü ölçüde iç denetimin, bu Bölüm hükümleri anlamýnda 378 inci madde uyarýnca verilen raporlarýn ve 397 nci maddenin birinci fýkrasý çerçevesinde yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporunun denetimidir. Bu denetim, Türkiye Muhasebe Standartlarýna, kanuna ve esas sözleþmenin finansal tablolara iliþkin hükümlerine uyulup uyulmadýðýnýn incelenmesini de kapsar.  Denetleme, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumunun belirlediði  esaslar baðlamýnda, denetçilik mesleðinin gerekleriyle etiðine uygun bir þekilde ve özenle gerçekleþtirilir. Denetleme, þirketin ve topluluðun, malvarlýksal ve finansal durumunun 515 inci madde anlamýnda dürüst resim ilkesine uygun olarak yansýtýlýp yansýtýlmadýðýný, yansýtýlmamýþsa sebeplerini, dürüstçe belirtecek þekilde yapýlýr. ⁽¹⁾

–––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle,  bu maddenin birinci fýkrasýnýn birinci cümlesinde yer alan “Türkiye Muhasebe” ibaresi “Türkiye Denetim” ve ayný fýkrada yer alan “geçici 2 nci ve geçici 3 üncü maddelerde öngörülen kurul ve kurumun belirlendiði” ibaresi “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumunun belirlediði” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

11064

(2) Denetim;

1. a) Þirketin finansal tablolarýnýn ve 397 nci maddenin birinci fýkrasý ve 402 nci maddenin ikinci fýkrasý çerçevesinde yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporunun,
2. b) Topluluðun konsolide finansal tablolarýnýn ve 397 nci maddenin birinci fýkrasý ve 402 nci maddenin ikinci fýkrasý çerçevesinde yönetim kurulunun yýllýk faaliyet raporunun,

denetçinin denetleme sýrasýnda elde ettiði bilgilerle uyum içinde olup olmadýðýný belirtip açýklayacak þekilde yapýlýr.

(3) Topluluðun finansal tablolarýnýn denetiminden sorumlu olan denetçi, topluluðun konsolide tablolarýna alýnan þirketlerin finansal tablolarýný, özellikle konsolidasyona baðlý uyarlamalarý ve mahsuplarý, birinci fýkra anlamýnda inceler; meðerki, konsolidasyona alýnan þirket, kanun gereði veya böyle bir gereklilik bulunmaksýzýn, bu Bölüm hükümlerine uygun olarak denetlenmiþ olsun. Bu istisna, merkezi yurt dýþýnda bulunan bir þirketin bu Kanunun öngördüðü denetimle eþ deðer bir denetime tâbî tutulmuþ olmasý hâlinde de geçerlidir.

(4) Denetçi, yönetim kurulunun þirketi tehdit eden veya edebilecek nitelikteki riskleri zamanýnda teþhis edebilmek ve risk yönetimini gerçekleþtirebilmek için  378 inci maddede öngörülen sistemi ve  yetkili komiteyi kurup kurmadýðýný, böyle bir sistem varsa bunun yapýsý ile komitenin uygulamalarýný açýklayan, ayrý bir rapor düzenleyerek, denetim raporuyla birlikte, yönetim kuruluna sunar. Bu raporun esaslarý Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumunca belirlenir. ⁽¹⁾

1. C) Denetçi

I - Seçim, görevden alma ve sözleþmenin feshi

MADDE 399- (1) Denetçi, þirket genel kurulunca; topluluk denetçisi, ana þirketin genel kurulunca seçilir. Denetçinin, her faaliyet dönemi ve her hâlde görevini yerine getireceði faaliyet dönemi bitmeden seçilmesi þarttýr. Seçimden sonra, yönetim kurulu, gecikmeksizin denetleme görevini hangi denetçiye verdiðini ticaret siciline tescil ettirir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile internet sitesinde ilan eder.

(2) Denetçiden denetleme görevi, sadece dördüncü fýkrada öngörüldüðü þekilde ve baþka bir denetçi atanmýþsa geri alýnabilir.

(3) Konsolidasyona dâhil olan ana þirketin finansal tablolarýný denetlemek için seçilen denetçi, baþka bir denetçi seçilmediði takdirde, topluluk finansal tablolarýnýn da denetçisi kabul edilir.

(4) Þirketin merkezinin bulunduðu yerdeki asliye ticaret mahkemesi;

1. a) Yönetim kurulunun,
2. b) Sermayenin yüzde onunu, halka açýk þirketlerde esas veya çýkarýlmýþ sermayenin yüzde beþini oluþturan pay sahiplerinin,

istemi üzerine, ilgilileri ve seçilmiþ denetçiyi dinleyerek, seçilmiþ denetçinin þahsýna iliþkin haklý bir sebebin gerektirmesi, özellikle de onun taraflý davrandýðý yönünde bir kuþkunun varlýðý hâlinde, baþka bir denetçi atayabilir.

–––––––––––––

(1) 26/6/2012 tarihli ve 6335 sayýlý Kanunun 40 ýncý maddesiyle,  bu fýkrada  yer alan “geçici 2 nci ve geçici 3 üncü maddelerde öngörülen kurul ve kurum tarafýndan” ibaresi “Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumunca” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

11064-1

 (5) Görevden alma ve yeni denetçi atama davasý, denetçinin seçiminin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanýndan itibaren üç hafta içinde açýlýr. Azlýðýn bu davayý açabilmesi için, denetçinin seçimine genel kurulda karþý oy vermiþ, karþý oyunu tutanaða geçirtmiþ ve seçimin yapýldýðý genel kurul toplantýsý tarihinden itibaren geriye doðru en az üç aydan beri, þirketin pay sahibi sýfatýný taþýyor olmasý þarttýr.

(6) Faaliyet döneminin dördüncü ayýna kadar denetçi seçilememiþse, denetçi, yönetim kurulunun, her yönetim kurulu üyesinin veya herhangi bir pay sahibinin istemi üzerine, dördüncü fýkrada gösterilen mahkemece atanýr. Ayný hüküm, seçilen denetçinin görevi red veya sözleþmeyi feshetmesi, görevlendirme kararýnýn iptal olunmasý, butlaný veya denetçinin kanuni sebeplerle veya diðer herhangi bir nedenle görevini yerine getirememesi veya görevini yapmaktan engellenmesi hâllerinde de uygulanýr. Mahkemenin kararý kesindir.

(7) Denetçinin mahkeme tarafýndan atanmasý durumunda, emsal dikkate alýnarak, ücreti ile muhtemel giderler için mahkeme veznesine yatýrýlmasý gereken ön ödeme mahkemece belirlenir. Bunlara üç iþ günü içinde itiraz edilebilir. Mahkeme kararý kesindir.

(8) Denetçi denetleme sözleþmesini, sadece haklý bir sebep varsa veya kendisine karþý görevden alýnma davasý açýlmýþsa feshedebilir. Görüþ yazýsýnýn içeriðine iliþkin fikir ayrýlýklarý ile denetlemenin þirketçe sýnýrlandýrýlmýþ olmasý veya görüþ yazýsý vermekten kaçýnma haklý sebep sayýlamaz. Denetçinin sözleþmeyi feshi yazýlý ve gerekçeli olmalýdýr. Denetçi fesih tarihine kadar elde ettiði sonuçlarý genel kurula sunmakla yükümlüdür; bu sonuçlar 402 nci maddeye uygun bir rapor hâline getirilerek genel kurula verilir.

(9) Denetçi altýncý fýkra hükmüne göre fesih ihbarýnda bulunduðu takdirde, yönetim kurulu hemen, geçici bir denetçi seçer ve fesih ihbarýný genel kurulun bilgisine, seçtiði denetçiyi de ayný kurulun onayýna sunar.

11065

II - Denetçi olabilecekler

MADDE 400- (1) (Deðiþik: 26/6/2012-6335/19 md.) Denetçi, baðýmsýz denetim yapmak üzere, 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayýlý Serbest Muhasebeci Mali Müþavirlik ve Yeminli Mali Müþavirlik Kanununa göre ruhsat almýþ yeminli mali müþavir veya serbest muhasebeci mali müþavir unvanýný taþýyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarý Kurumunca yetkilendirilen kiþiler ve/veya ortaklarý bu kiþilerden oluþan sermaye þirketi olabilir. Aþaðýdaki hâllerden birinin varlýðýnda, yeminli mali müþavir, serbest muhasebeci mali müþavir ve/veya sermaye þirketi ve bunlarýn ortaklarýndan biri ve bunlarýn ortaklarýnýn yanýnda çalýþan veya bu cümlede anýlan kiþilerin mesleði birlikte yaptýklarý kiþi veya kiþiler, ilgili þirkette denetçi olamaz. Þöyle ki, önceki cümlede sayýlanlardan biri;