4857 Sayýlý Ýþ Kanunu

Kategori: Sayfalar

Yayýnlandýðý Resmi Gazete:

Tarih :10 Haziran 2003 SALI - Sayý : 25134

Ýþ Kanunu

Kanun No. 4857 Kabul Tarihi : 22.5.2003

BÝRÝNCÝ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç ve kapsam

MADDE 1. - Bu Kanunun amacý iþverenler ile bir iþ sözleþmesine dayanarak çalýþtýrýlan iþçilerin çalýþma þartlarý ve çalýþma ortamýna iliþkin hak ve sorumluluklarýný düzenlemektir.

Bu Kanun, 4 üncü maddedeki istisnalar dýþýnda kalan bütün iþyerlerine, bu iþyerlerinin iþverenleri ile iþveren vekillerine ve iþçilerine faaliyet konularýna bakýlmaksýzýn uygulanýr.

Ýþyerleri, iþverenler, iþveren vekilleri ve iþçiler, 3 üncü maddedeki bildirim gününe bakýlmaksýzýn bu Kanun hükümleri ile baðlý olurlar.

Tanýmlar

MADDE 2. - Bir iþ sözleþmesine dayanarak çalýþan gerçek kiþiye iþçi, iþçi çalýþtýran gerçek veya tüzel kiþiye yahut tüzel kiþiliði olmayan kurum ve kuruluþlara iþveren, iþçi ile iþveren arasýnda kurulan iliþkiye iþ iliþkisi denir. Ýþveren tarafýndan mal veya hizmet üretmek amacýyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile iþçinin birlikte örgütlendiði birime iþyeri denir.

Ýþverenin iþyerinde ürettiði mal veya hizmet ile nitelik yönünden baðlýlýðý bulunan ve ayný yönetim altýnda örgütlenen yerler (iþyerine baðlý yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yýkanma, muayene ve bakým, beden ve meslekî eðitim ve avlu gibi diðer eklentiler ve araçlar da iþyerinden sayýlýr.

Ýþyeri, iþyerine baðlý yerler, eklentiler ve araçlar ile oluþturulan iþ organizasyonu kapsamýnda bir bütündür.

Ýþveren adýna hareket eden ve iþin, iþyerinin ve iþletmenin yönetiminde görev alan kimselere iþveren vekili denir. Ýþveren vekilinin bu sýfatla iþçilere karþý iþlem ve yükümlülüklerinden doðrudan iþveren sorumludur.

Bu Kanunda iþveren için öngörülen her çeþit sorumluluk ve zorunluluklar iþveren vekilleri hakkýnda da uygulanýr. Ýþveren vekilliði sýfatý, iþçilere tanýnan hak ve yükümlülükleri ortadan kaldýrmaz.

Bir iþverenden, iþyerinde yürüttüðü mal veya hizmet üretimine iliþkin yardýmcý iþlerinde veya asýl iþin bir bölümünde iþletmenin ve iþin gereði ile teknolojik nedenlerle uzmanlýk gerektiren iþlerde iþ alan ve bu iþ için görevlendirdiði iþçilerini sadece bu iþyerinde aldýðý iþte çalýþtýran diðer iþveren ile iþ aldýðý iþveren arasýnda kurulan iliþkiye asýl iþveren-alt iþveren iliþkisi denir. Bu iliþkide asýl iþveren, alt iþverenin iþçilerine karþý o iþyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iþ sözleþmesinden veya alt iþverenin taraf olduðu toplu iþ sözleþmesinden doðan yükümlülüklerinden alt iþveren ile birlikte sorumludur.

Asýl iþverenin iþçilerinin alt iþveren tarafýndan iþe alýnarak çalýþtýrýlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklarý kýsýtlanamaz veya daha önce o iþyerinde çalýþtýrýlan kimse ile alt iþveren iliþkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asýl iþveren alt iþveren iliþkisinin muvazaalý iþleme dayandýðý kabul edilerek alt iþverenin iþçileri baþlangýçtan itibaren asýl iþverenin iþçisi sayýlarak iþlem görürler. Ýþletmenin ve iþin gereði ile teknolojik nedenlerle uzmanlýk gerektiren iþler dýþýnda asýl iþ bölünerek alt iþverenlere verilemez.

Ýþyerini bildirme

MADDE 3. - Bu Kanunun kapsamýna giren nitelikte bir iþyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, çalýþma konusunu kýsmen veya tamamen deðiþtiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve iþyerini kapatan iþveren, iþyerinin unvan ve adresini, çalýþtýrýlan iþçi sayýsýný, çalýþma konusunu, iþin baþlama veya bitme gününü, kendi adýný ve soyadýný yahut unvanýný, adresini, varsa iþveren vekili veya vekillerinin adý, soyadý ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlüðüne bildirmek zorundadýr.

Alt iþveren, bu sýfatla mal veya hizmet üretimi için meydana getirdiði kendi iþyeri için birinci fýkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür.

Ýstisnalar

MADDE 4.- Aþaðýda belirtilen iþlerde ve iþ iliþkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz;

a) Deniz ve hava taþýma iþlerinde,
b) 50'den az iþçi çalýþtýrýlan (50 dahil) tarým ve orman iþlerinin yapýldýðý iþyerlerinde veya iþletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sýnýrlarý içinde kalan tarýmla ilgili her çeþit yapý iþleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hýsýmlarý arasýnda dýþardan baþka biri katýlmayarak evlerde ve el sanatlarýnýn yapýldýðý iþlerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) Ýþ saðlýðý ve güvenliði hükümleri saklý kalmak üzere çýraklar hakkýnda,
g) Sporcular hakkýnda,
h) Rehabilite edilenler hakkýnda,

ý) 507 sayýlý Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kiþinin çalýþtýðý iþyerlerinde.

Þu kadar ki;

a) Kýyýlarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapýlan yükleme ve boþaltma iþleri,
b) Havacýlýðýn bütün yer tesislerinde yürütülen iþler,
c) Tarým sanatlarý ile tarým aletleri, makine ve parçalarýnýn yapýldýðý atölye ve fabrikalarda görülen iþler,
d) Tarým iþletmelerinde yapýlan yapý iþleri,
e) Halkýn faydalanmasýna açýk veya iþyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe iþleri,
f) Deniz Ýþ Kanunu kapsamýna girmeyen ve tarým iþlerinden sayýlmayan, denizlerde çalýþan su ürünleri üreticileri ile ilgili iþler,

Bu Kanun hükümlerine tabidir.

Eþit davranma ilkesi

MADDE 5. - Ýþ iliþkisinde dil, ýrk, cinsiyet, siyasal düþünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalý ayýrým yapýlamaz.

Ýþveren, esaslý sebepler olmadýkça tam süreli çalýþan iþçi karþýsýnda kýsmî süreli çalýþan iþçiye, belirsiz süreli çalýþan iþçi karþýsýnda belirli süreli çalýþan iþçiye farklý iþlem yapamaz.

Ýþveren, biyolojik veya iþin niteliðine iliþkin sebepler zorunlu kýlmadýkça, bir iþçiye, iþ sözleþmesinin yapýlmasýnda, þartlarýnýn oluþturulmasýnda, uygulanmasýnda ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doðrudan veya dolaylý farklý iþlem yapamaz.

Ayný veya eþit deðerde bir iþ için cinsiyet nedeniyle daha düþük ücret kararlaþtýrýlamaz.

Ýþçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanmasý, daha düþük bir ücretin uygulanmasýný haklý kýlmaz.

Ýþ iliþkisinde veya sona ermesinde yukarýdaki fýkra hükümlerine aykýrý davranýldýðýnda iþçi, dört aya kadar ücreti tutarýndaki uygun bir tazminattan baþka yoksun býrakýldýðý haklarýný da talep edebilir. 2821 sayýlý Sendikalar Kanununun 31 inci maddesi hükümleri saklýdýr.

20 nci madde hükümleri saklý kalmak üzere iþverenin yukarýdaki fýkra hükümlerine aykýrý davrandýðýný iþçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak, iþçi bir ihlalin varlýðý ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduðunda, iþveren böyle bir ihlalin mevcut olmadýðýný ispat etmekle yükümlü olur.

Ýþyerinin veya bir bölümünün devri

MADDE 6. - Ýþyeri veya iþyerinin bir bölümü hukukî bir iþleme dayalý olarak baþka birine devredildiðinde, devir tarihinde iþyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iþ sözleþmeleri bütün hak ve borçlarý ile birlikte devralana geçer.

Devralan iþveren, iþçinin hizmet süresinin esas alýndýðý haklarda, iþçinin devreden iþveren yanýnda iþe baþladýðý tarihe göre iþlem yapmakla yükümlüdür.

Yukarýdaki hükümlere göre devir halinde, devirden önce doðmuþ olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan iþveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden devreden iþverenin sorumluluðu devir tarihinden itibaren iki yýl ile sýnýrlýdýr.

Tüzel kiþiliðin birleþme veya katýlma ya da türünün deðiþmesiyle sona erme halinde birlikte sorumluluk hükümleri uygulanmaz.

Devreden veya devralan iþveren iþ sözleþmesini sýrf iþyerinin veya iþyerinin bir bölümünün devrinden dolayý feshedemez ve devir iþçi yönünden fesih için haklý sebep oluþturmaz. Devreden veya devralan iþverenin ekonomik ve teknolojik sebeplerin yahut iþ organizasyonu deðiþikliðinin gerekli kýldýðý fesih haklarý veya iþçi ve iþverenlerin haklý sebeplerden derhal fesih haklarý saklýdýr.

Yukarýdaki hükümler, iflas dolayýsýyla malvarlýðýnýn tasfiyesi sonucu iþyerinin veya bir bölümünün baþkasýna devri halinde uygulanmaz.

Geçici iþ iliþkisi

MADDE 7.- Ýþveren, devir sýrasýnda yazýlý rýzasýný almak suretiyle bir iþçiyi; holding bünyesi içinde veya ayný þirketler topluluðuna baðlý baþka bir iþyerinde veya yapmakta olduðu iþe benzer iþlerde çalýþtýrýlmasý koþuluyla baþka bir iþverene iþ görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devrettiðinde geçici iþ iliþkisi gerçekleþmiþ olur. Bu halde iþ sözleþmesi devam etmekle beraber, iþçi bu sözleþmeye göre üstlendiði iþin görülmesini, iþ sözleþmesine geçici iþ iliþkisi kurulan iþverene karþý yerine getirmekle yükümlü olur. Geçici iþ iliþkisi kurulan iþveren iþçiye talimat verme hakkýna sahip olup, iþçiye saðlýk ve güvenlik risklerine karþý gerekli eðitimi vermekle yükümlüdür.

Geçici iþ iliþkisi altý ayý geçmemek üzere yazýlý olarak yapýlýr, gerektiðinde en fazla iki defa yenilenebilir.

Ýþverenin, ücreti ödeme yükümlülüðü devam eder. Geçici iþ iliþkisi kurulan iþveren, iþçinin kendisinde çalýþtýðý sürede ödenmeyen ücretinden, iþçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden iþveren ile birlikte sorumludur.

Ýþçi, iþyerine ve iþe iliþkin olup kusuru ile sebep olduðu zarardan geçici iþ iliþkisi kurulan iþverene karþý sorumludur. Ýþçinin geçici sözleþmesinden aksi anlaþýlmýyorsa, iþçinin diðer hak ve yükümlülüklerine iliþkin bu Kanundaki düzenlemeler geçici iþ iliþkisi kurulan iþverenle olan iliþkisine de uygulanýr.

Ýþçiyi geçici olarak devralan iþveren grev ve lokavt aþamasýna gelen bir toplu iþ uyuþmazlýðýnýn tarafý ise, iþçi grev ve lokavtýn uygulanmasý sýrasýnda çalýþtýrýlamaz. Ancak, 2822 sayýlý Toplu Ýþ Sözleþmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 39 uncu maddesi hükümleri saklýdýr. Ýþveren, iþçisini grev ve lokavt süresince kendi iþyerinde çalýþtýrmak zorundadýr.

Toplu iþçi çýkarmaya gidilen iþyerlerinde çýkarma tarihinden itibaren altý ay içinde toplu iþçi çýkarmanýn konusu olan iþlerde geçici iþ iliþkisi gerçekleþmez.

ÝKÝNCÝ BÖLÜM

Ýþ Sözleþmesi, Türleri ve Feshi

Taným ve þekil

MADDE 8. - Ýþ sözleþmesi, bir tarafýn (iþçi) baðýmlý olarak iþ görmeyi, diðer tarafýn (iþveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluþan sözleþmedir. Ýþ sözleþmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir þekle tâbi deðildir.

Süresi bir yýl ve daha fazla olan iþ sözleþmelerinin yazýlý þekilde yapýlmasý zorunludur. Bu belgeler damga vergisi ve her çeþit resim ve harçtan muaftýr.

Yazýlý sözleþme yapýlmayan hallerde iþveren iþçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalýþma koþullarýný, günlük ya da haftalýk çalýþma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleþmenin süresini, fesih halinde taraflarýn uymak zorunda olduklarý hükümleri gösteren yazýlý bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayý geçmeyen belirli süreli iþ sözleþmelerinde bu fýkra hükmü uygulanmaz. Ýþ sözleþmesi iki aylýk süre dolmadan sona ermiþ ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde iþçiye yazýlý olarak verilmesi zorunludur.

Türü ve çalýþma biçimlerini belirleme serbestisi

MADDE 9 - Taraflar iþ sözleþmesini, Kanun hükümleriyle getirilen sýnýrlamalar saklý kalmak koþuluyla, ihtiyaçlarýna uygun türde düzenleyebilirler.

Ýþ sözleþmeleri belirli veya belirsiz süreli yapýlýr. Bu sözleþmeler çalýþma biçimleri bakýmýndan tam süreli veya kýsmî süreli yahut deneme süreli ya da diðer türde oluþturulabilir.

Sürekli ve süreksiz iþlerdeki iþ sözleþmeleri

MADDE 10.- Nitelikleri bakýmýndan en çok otuz iþ günü süren iþlere süreksiz iþ, bundan fazla devam edenlere sürekli iþ denir.

Bu Kanunun 3, 8, 12, 13, 14, 15, 17, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 34, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 75, 80 ve geçici 6 ncý maddeleri süreksiz iþlerde yapýlan iþ sözleþmelerinde uygulanmaz. Süreksiz iþlerde, bu maddelerde düzenlenen konularda Borçlar Kanunu hükümleri uygulanýr.

Belirli ve belirsiz süreli iþ sözleþmesi

MADDE 11 – Ýþ iliþkisinin bir süreye baðlý olarak yapýlmadýðý halde sözleþme belirsiz süreli sayýlýr. Belirli süreli iþlerde veya belli bir iþin tamamlanmasý veya belirli bir olgunun ortaya çýkmasý gibi objektif koþullara baðlý olarak iþveren ile iþçi arasýnda yazýlý þekilde yapýlan iþ sözleþmesi belirli süreli iþ sözleþmesidir.

Belirli süreli iþ sözleþmesi, esaslý bir neden olmadýkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapýlamaz. Aksi halde iþ sözleþmesi baþlangýçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir.

Esaslý nedene dayalý zincirleme iþ sözleþmeleri, belirli süreli olma özelliðini korurlar.

Belirli ve belirsiz süreli iþ sözleþmesi ayýrýmýn sýnýrlarý

MADDE 12 - Belirli süreli iþ sözleþmesi ile çalýþtýrýlan iþçi, ayýrýmý haklý kýlan bir neden olmadýkça, salt iþ sözleþmesinin süreli olmasýndan dolayý belirsiz süreli iþ sözleþmesiyle çalýþtýrýlan emsal iþçiye göre farklý iþleme tâbi tutulamaz.

Belirli süreli iþ sözleþmesi ile çalýþan iþçiye, belirli bir zaman ölçüt alýnarak ödenecek ücret ve paraya iliþkin bölünebilir menfaatler, iþçinin çalýþtýðý süreye orantýlý olarak verilir. Herhangi bir çalýþma þartýndan yararlanmak için ayný iþyeri veya iþletmede geçirilen kýdem arandýðýnda belirli süreli iþ sözleþmesine göre çalýþan iþçi için farklý kýdem uygulanmasýný haklý gösteren bir neden olmadýkça, belirsiz süreli iþ sözleþmesi ile çalýþan emsal iþçi hakkýnda esas alýnan kýdem uygulanýr.

Emsal iþçi, iþyerinde ayný veya benzeri iþte belirsiz süreli iþ sözleþmesiyle çalýþtýrýlan iþçidir. Ýþyerinde böyle bir iþçi bulunmadýðý takdirde, o iþkolunda þartlara uygun bir iþyerinde ayný veya benzer iþi üstlenen belirsiz süreli iþ sözleþmesiyle çalýþtýrýlan iþçi dikkate alýnýr.

Kýsmî süreli ve tam süreli iþ sözleþmesi

MADDE 13 - Ýþçinin normal haftalýk çalýþma süresinin, tam süreli iþ sözleþmesiyle çalýþan emsal iþçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleþme kýsmî süreli iþ sözleþmesidir.

Kýsmî süreli iþ sözleþmesi ile çalýþtýrýlan iþçi, ayýrýmý haklý kýlan bir neden olmadýkça, salt iþ sözleþmesinin kýsmî süreli olmasýndan dolayý tam süreli emsal iþçiye göre farklý iþleme tâbi tutulamaz. Kýsmî süreli çalýþan iþçinin ücret ve paraya iliþkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal iþçiye göre çalýþtýðý süreye orantýlý olarak ödenir.

Emsal iþçi, iþyerinde ayný veya benzeri iþte tam süreli çalýþtýrýlan iþçidir. Ýþyerinde böyle bir iþçi bulunmadýðý takdirde, o iþkolunda þartlara uygun iþyerinde ayný veya benzer iþi üstlenen tam süreli iþ sözleþmesiyle çalýþtýrýlan iþçi esas alýnýr.

Ýþyerinde çalýþan iþçilerin, niteliklerine uygun açýk yer bulunduðunda kýsmî süreliden tam süreliye veya tam süreliden kýsmî süreliye geçirilme istekleri iþverence dikkate alýnýr ve boþ yerler zamanýnda duyurulur.

Çaðrý üzerine çalýþma

MADDE 14. - Yazýlý sözleþme ile iþçinin yapmayý üstlendiði iþle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulmasý halinde iþ görme ediminin yerine getirileceðinin kararlaþtýrýldýðý iþ iliþkisi, çaðrý üzerine çalýþmaya dayalý kýsmi süreli bir iþ sözleþmesidir.

Hafta, ay veya yýl gibi bir zaman dilimi içinde iþçinin ne kadar süreyle çalýþacaðýný taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalýk çalýþma süresi yirmi saat kararlaþtýrýlmýþ sayýlýr. Çaðrý üzerine çalýþtýrýlmak için belirlenen sürede iþçi çalýþtýrýlsýn veya çalýþtýrýlmasýn ücrete hak kazanýr.

Ýþçiden iþ görme borcunu yerine getirmesini çaðrý yoluyla talep hakkýna sahip olan iþveren, bu çaðrýyý, aksi kararlaþtýrýlmadýkça, iþçinin çalýþacaðý zamandan en az dört gün önce yapmak zorundadýr. Süreye uygun çaðrý üzerine iþçi iþ görme edimini yerine getirmekle yükümlüdür. Sözleþmede günlük çalýþma süresi kararlaþtýrýlmamýþ ise, iþveren her çaðrýda iþçiyi günde en az dört saat üst üste çalýþtýrmak zorundadýr.

Deneme süreli iþ sözleþmesi

MADDE 15. - Taraflarca iþ sözleþmesine bir deneme kaydý konulduðunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iþ sözleþmeleriyle dört aya kadar uzatýlabilir.

Deneme süresi içinde taraflar iþ sözleþmesini bildirim süresine gerek olmaksýzýn ve tazminatsýz feshedebilir. Ýþçinin çalýþtýðý günler için ücret ve diðer haklarý saklýdýr.

Takým sözleþmesi ile oluþturulan iþ sözleþmeleri

MADDE 16. - Birden çok iþçinin meydana getirdiði bir takýmý temsilen bu iþçilerden birinin, takým kýlavuzu sýfatýyla iþverenle yaptýðý sözleþmeye takým sözleþmesi denir.

Takým sözleþmesinin, oluþturulacak iþ sözleþmeleri için hangi süre kararlaþtýrýlmýþ olursa olsun, yazýlý yapýlmasý gerekir. Sözleþmede her iþçinin kimliði ve alacaðý ücret ayrý ayrý gösterilir.

Takým sözleþmesinde isimleri yazýlý iþçilerden her birinin iþe baþlamasýyla, o iþçi ile iþveren arasýnda takým sözleþmesinde belirlenen þartlarla bir iþ sözleþmesi yapýlmýþ sayýlýr. Ancak, takým sözleþmesi hakkýnda Borçlar Kanununun 110 uncu maddesi hükmü de uygulanýr.

Ýþe baþlamasýyla iþ sözleþmesi kurulan iþçilere ücretlerini iþveren veya iþveren vekili her birine ayrý ayrý ödemek zorundadýr. Takým kýlavuzu için, takýma dahil iþçilerin ücretlerinden iþe aracýlýk veya benzeri bir nedenle kesinti yapýlamaz.

Süreli fesih

MADDE 17. - Belirsiz süreli iþ sözleþmelerinin feshinden önce durumun diðer tarafa bildirilmesi gerekir.

Ýþ sözleþmeleri;

a) Ýþi altý aydan az sürmüþ olan iþçi için, bildirimin diðer tarafa yapýlmasýndan baþlayarak iki hafta sonra,
b) Ýþi altý aydan birbuçuk yýla kadar sürmüþ olan iþçi için, bildirimin diðer tarafa yapýlmasýndan baþlayarak dört hafta sonra,
c) Ýþi birbuçuk yýldan üç yýla kadar sürmüþ olan iþçi için, bildirimin diðer tarafa yapýlmasýndan baþlayarak altý hafta sonra,
d) Ýþi üç yýldan fazla sürmüþ iþçi için, bildirim yapýlmasýndan baþlayarak sekiz hafta sonra,

Feshedilmiþ sayýlýr.

Bu süreler asgari olup sözleþmeler ile artýrýlabilir.

Bildirim þartýna uymayan taraf, bildirim süresine iliþkin ücret tutarýnda tazminat ödemek zorundadýr.

Ýþveren bildirim süresine ait ücreti peþin vermek suretiyle iþ sözleþmesini feshedebilir.

Ýþverenin bildirim þartýna uymamasý veya bildirim süresine ait ücreti peþin ödeyerek sözleþmeyi feshetmesi, bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddesi hükümlerinin uygulanmasýna engel olmaz. 18 inci maddenin birinci fýkrasý uyarýnca bu Kanunun 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinin uygulanma alaný dýþýnda kalan iþçilerin iþ sözleþmesinin, fesih hakkýnýn kötüye kullanýlarak sona erdirildiði durumlarda iþçiye bildirim süresinin üç katý tutarýnda tazminat ödenir. Fesih için bildirim þartýna da uyulmamasý ayrýca dördüncü fýkra uyarýnca tazminat ödenmesini gerektirir.

Bu maddeye göre ödenecek tazminatlar ile bildirim sürelerine ait peþin ödenecek ücretin hesabýnda 32 nci maddenin birinci fýkrasýnda yazýlan ücrete ek olarak iþçiye saðlanmýþ para veya para ile ölçülmesi mümkün sözleþme ve Kanundan doðan menfaatler de göz önünde tutulur.

Feshin geçerli sebebe dayandýrýlmasý

MADDE 18. - Otuz veya daha fazla iþçi çalýþtýran iþyerlerinde en az altý aylýk kýdemi olan iþçinin belirsiz süreli iþ sözleþmesini fesheden iþveren, iþçinin yeterliliðinden veya davranýþlarýndan ya da iþletmenin, iþyerinin veya iþin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadýr.

Altý aylýk kýdem hesabýnda bu Kanunun 66 ncý maddesindeki süreler dikkate alýnýr.

Özellikle aþaðýdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluþturmaz:

a) Sendika üyeliði veya çalýþma saatleri dýþýnda veya iþverenin rýzasý ile çalýþma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katýlmak.
b) Ýþyeri sendika temsilciliði yapmak.
c) Mevzuattan veya sözleþmeden doðan haklarýný takip için iþveren aleyhine idari veya adli makamlara baþvurmak veya bu hususta baþlatýlmýþ sürece katýlmak.
d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doðum, din, siyasi görüþ ve benzeri nedenler.
e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadýn iþçilerin çalýþtýrýlmasýnýn yasak olduðu sürelerde iþe gelmemek.
f) Hastalýk veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralý bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde iþe geçici devamsýzlýk.

Ýþçinin altý aylýk kýdemi, ayný iþverenin bir veya deðiþik iþyerlerinde geçen süreler birleþtirilerek hesap edilir. Ýþverenin ayný iþkolunda birden fazla iþyerinin bulunmasý halinde, iþyerinde çalýþan iþçi sayýsý, bu iþyerlerinde çalýþan toplam iþçi sayýsýna göre belirlenir.

Ýþletmenin bütününü sevk ve idare eden iþveren vekili ve yardýmcýlarý ile iþyerinin bütününü sevk ve idare eden ve iþçiyi iþe alma ve iþten çýkarma yetkisi bulunan iþveren vekilleri hakkýnda bu madde, 19 ve 21 inci maddeler ile 25 inci maddenin son fýkrasý uygulanmaz.

Sözleþmenin feshinde usul

MADDE 19. - Ýþveren fesih bildirimini yazýlý olarak yapmak ve fesih sebebini açýk ve kesin bir þekilde belirtmek zorundadýr.

Hakkýndaki iddialara karþý savunmasýný almadan bir iþçinin belirsiz süreli iþ sözleþmesi, o iþçinin davranýþý veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, iþverenin 25 inci maddenin (II) numaralý bendi þartlarýna uygun fesih hakký saklýdýr.

Fesih bildirimine itiraz ve usulü

MADDE 20. - Ýþ sözleþmesi feshedilen iþçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediði veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadýðý iddiasý ile fesih bildiriminin tebliði tarihinden itibaren bir ay içinde iþ mahkemesinde dava açabilir. Toplu iþ sözleþmesinde hüküm varsa veya taraflar anlaþýrlarsa uyuþmazlýk ayný sürede özel hakeme götürülür.

Feshin geçerli bir sebebe dayandýðýný ispat yükümlülüðü iþverene aittir. Ýþçi, feshin baþka bir sebebe dayandýðýný iddia ettiði takdirde, bu iddiasýný ispatla yükümlüdür.

Dava seri muhakeme usulüne göre iki ay içinde sonuçlandýrýlýr. Mahkemece verilen kararýn temyizi halinde, Yargýtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.

Özel hakemin oluþumu, çalýþma esas ve usulleri çýkarýlacak bir yönetmelikle belirlenir.

Geçersiz sebeple yapýlan feshin sonuçlarý

MADDE 21. - Ýþverence geçerli sebep gösterilmediði veya gösterilen sebebin geçerli olmadýðý mahkemece veya özel hakem tarafýndan tespit edilerek feshin geçersizliðine karar verildiðinde, iþveren, iþçiyi bir ay içinde iþe baþlatmak zorundadýr. Ýþçiyi baþvurusu üzerine iþveren bir ay içinde iþe baþlatmaz ise, iþçiye en az dört aylýk ve en çok sekiz aylýk ücreti tutarýnda tazminat ödemekle yükümlü olur.

Mahkeme veya özel hakem feshin geçersizliðine karar verdiðinde, iþçinin iþe baþlatýlmamasý halinde ödenecek tazminat miktarýný da belirler.

Kararýn kesinleþmesine kadar çalýþtýrýlmadýðý süre için iþçiye en çok dört aya kadar doðmuþ bulunan ücret ve diðer haklarý ödenir.

Ýþçi iþe baþlatýlýrsa, peþin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ile kýdem tazminatý, yukarýdaki fýkra hükümlerine göre yapýlacak ödemeden mahsup edilir. Ýþe baþlatýlmayan iþçiye bildirim süresi verilmemiþ veya bildirim süresine ait ücret peþin ödenmemiþse, bu sürelere ait ücret tutarý ayrýca ödenir.

Ýþçi kesinleþen mahkeme veya özel hakem kararýnýn tebliðinden itibaren on iþgünü içinde iþe baþlamak için iþverene baþvuruda bulunmak zorundadýr. Ýþçi bu süre içinde baþvuruda bulunmaz ise, iþverence yapýlmýþ olan fesih geçerli bir fesih sayýlýr ve iþveren sadece bunun hukuki sonuçlarý ile sorumlu olur.

Bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fýkra hükümleri sözleþmeler ile hiçbir suretle deðiþtirilemez; aksi yönde sözleþme hükümleri geçersizdir.

Çalýþma koþullarýnda deðiþiklik ve iþ sözleþmesinin feshi

MADDE 22. - Ýþveren, iþ sözleþmesiyle veya iþ sözleþmesinin eki niteliðindeki personel yönetmeliði ve benzeri kaynaklar ya da iþyeri uygulamasýyla oluþan çalýþma koþullarýnda esaslý bir deðiþikliði ancak durumu iþçiye yazýlý olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu þekle uygun olarak yapýlmayan ve iþçi tarafýndan altý iþgünü içinde yazýlý olarak kabul edilmeyen deðiþiklikler iþçiyi baðlamaz. Ýþçi deðiþiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, iþveren deðiþikliðin geçerli bir nedene dayandýðýný veya fesih için baþka bir geçerli nedenin bulunduðunu yazýlý olarak açýklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iþ sözleþmesini feshedebilir. Ýþçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir.

Taraflar aralarýnda anlaþarak çalýþma koþullarýný her zaman deðiþtirebilir. Çalýþma koþullarýnda deðiþiklik geçmiþe etkili olarak yürürlüðe konulamaz.

Yeni iþverenin sorumluluðu

MADDE 23. - Süresi belirli olan veya olmayan sürekli iþ sözleþmesi ile bir iþverenin iþine girmiþ olan iþçi, sözleþme süresinin bitmesinden önce yahut bildirim süresine uymaksýzýn iþini býrakýp baþka bir iþverenin iþine girerse sözleþmenin bu suretle feshinden ötürü, iþçinin sorumluluðu yanýnda, ayrýca yeni iþveren de aþaðýdaki hallerde birlikte sorumludur:

a) Ýþçinin bu davranýþýna, yeni iþe girdiði iþveren sebep olmuþsa.
b) Yeni iþveren, iþçinin bu davranýþýný bilerek onu iþe almýþsa.
c) Yeni iþveren iþçinin bu davranýþýný öðrendikten sonra dahi onu çalýþtýrmaya devam ederse.

Ýþçinin haklý nedenle derhal fesih hakký

MADDE 24. - Süresi belirli olsun veya olmasýn iþçi, aþaðýda yazýlý hallerde iþ sözleþmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

Saðlýk sebepleri:
a) Ýþ sözleþmesinin konusu olan iþin yapýlmasý iþin niteliðinden doðan bir sebeple iþçinin saðlýðý veya yaþayýþý için tehlikeli olursa.
b) Ýþçinin sürekli olarak yakýndan ve doðrudan buluþup görüþtüðü iþveren yahut baþka bir iþçi bulaþýcý veya iþçinin iþi ile baðdaþmayan bir hastalýða tutulursa.
Ahlak ve iyiniyet kurallarýna uymayan haller ve benzerleri:
a) Ýþveren iþ sözleþmesi yapýldýðý sýrada bu sözleþmenin esaslý noktalarýndan biri hakkýnda yanlýþ vasýflar veya þartlar göstermek yahut gerçeðe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle iþçiyi yanýltýrsa.
b) Ýþveren iþçinin veya ailesi üyelerinden birinin þeref ve namusuna dokunacak þekilde sözler söyler, davranýþlarda bulunursa veya iþçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) Ýþveren iþçiye veya ailesi üyelerinden birine karþý sataþmada bulunur veya gözdaðý verirse, yahut iþçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karþý davranýþa özendirir, kýþkýrtýr, sürükler, yahut iþçiye ve ailesi üyelerinden birine karþý hapsi gerektiren bir suç iþlerse yahut iþçi hakkýnda þeref ve haysiyet kýrýcý asýlsýz aðýr isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) Ýþçinin diðer bir iþçi veya üçüncü kiþiler tarafýndan iþyerinde cinsel tacize uðramasý ve bu durumu iþverene bildirmesine raðmen gerekli önlemler alýnmazsa.
e) Ýþveren tarafýndan iþçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleþme þartlarýna uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
f) Ücretin parça baþýna veya iþ tutarý üzerinden ödenmesi kararlaþtýrýlýp da iþveren tarafýndan iþçiye yapabileceði sayý ve tutardan az iþ verildiði hallerde, aradaki ücret farký zaman esasýna göre ödenerek iþçinin eksik aldýðý ücret karþýlanmazsa, yahut çalýþma þartlarý

III. Zorlayýcý sebepler:

Ýþçinin çalýþtýðý iþyerinde bir haftadan fazla süre ile iþin durmasýný gerektirecek zorlayýcý sebepler ortaya çýkarsa.

Ýþverenin haklý nedenle derhal fesih hakký

MADDE 25. - Süresi belirli olsun veya olmasýn iþveren, aþaðýda yazýlý hallerde iþ sözleþmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:

I- Saðlýk sebepleri:

a) Ýþçinin kendi kastýndan veya derli toplu olmayan yaþayýþýndan yahut içkiye düþkünlüðünden doðacak bir hastalýða veya sakatlýða uðramasý halinde, bu sebeple doðacak devamsýzlýðýn ardý ardýna üç iþ günü veya bir ayda beþ iþ gününden fazla sürmesi.
b) Ýþçinin tutulduðu hastalýðýn tedavi edilemeyecek nitelikte olduðu ve iþyerinde çalýþmasýnda sakýnca bulunduðunun Saðlýk Kurulunca saptanmasý durumunda.

(a) alt bendinde sayýlan sebepler dýþýnda iþçinin hastalýk, kaza, doðum ve gebelik gibi hallerde iþveren için iþ sözleþmesini bildirimsiz fesih hakký; belirtilen hallerin iþçinin iþyerindeki çalýþma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altý hafta aþmasýndan sonra doðar. Doðum ve gebelik hallerinde bu süre 74 üncü maddedeki sürenin bitiminde baþlar. Ancak iþçinin iþ sözleþmesinin askýda kalmasý nedeniyle iþine gidemediði süreler için ücret iþlemez.

II- Ahlak ve iyi niyet kurallarýna uymayan haller ve benzerleri:

a) Ýþ sözleþmesi yapýldýðý sýrada bu sözleþmenin esaslý noktalarýndan biri için gerekli vasýflar veya þartlar kendisinde bulunmadýðý halde bunlarýn kendisinde bulunduðunu ileri sürerek, yahut gerçeðe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek iþçinin iþvereni yanýltmasý.
b) Ýþçinin, iþveren yahut bunlarýn aile üyelerinden birinin þeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranýþlarda bulunmasý, yahut iþveren hakkýnda þeref ve haysiyet kýrýcý asýlsýz ihbar ve isnadlarda bulunmasý.
c) Ýþçinin iþverenin baþka bir iþçisine cinsel tacizde bulunmasý.
d) Ýþçinin iþverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut iþverenin baþka iþçisine sataþmasý veya 84 üncü maddeye aykýrý hareket etmesi.
e) Ýþçinin, iþverenin güvenini kötüye kullanmak, hýrsýzlýk yapmak, iþverenin meslek sýrlarýný ortaya atmak gibi doðruluk ve baðlýlýða uymayan davranýþlarda bulunmasý.
f) Ýþçinin, iþyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandýrýlan ve cezasý ertelenmeyen bir suç iþlemesi.
g) Ýþçinin iþverenden izin almaksýzýn veya haklý bir sebebe dayanmaksýzýn ardý ardýna iki iþgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iþ günü, yahut bir ayda üç iþgünü iþine devam etmemesi.
h) Ýþçinin yapmakla ödevli bulunduðu görevleri kendisine hatýrlatýldýðý halde yapmamakta ýsrar etmesi.

ý) Ýþçinin kendi isteði veya savsamasý yüzünden iþin güvenliðini tehlikeye düþürmesi, iþyerinin malý olan veya malý olmayýp da eli altýnda bulunan makineleri, tesisatý veya baþka eþya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarýyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uðratmasý.

III- Zorlayýcý sebepler:

Ýþçiyi iþyerinde bir haftadan fazla süre ile çalýþmaktan alýkoyan zorlayýcý bir sebebin ortaya çýkmasý.

IV- Ýþçinin gözaltýna alýnmasý veya tutuklanmasý halinde devamsýzlýðýn 17 nci maddedeki bildirim süresini aþmasý.

Ýþçi feshin yukarýdaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadýðý iddiasý ile 18, 20 ve 21 inci madde hükümleri çerçevesinde yargý yoluna baþvurabilir.

Derhal fesih hakkýný kullanma süresi

MADDE 26. - 24 ve 25 inci maddelerde gösterilen ahlak ve iyiniyet kurallarýna uymayan hallere dayanarak iþçi veya iþveren için tanýnmýþ olan sözleþmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeþit davranýþlarda bulunduðunu diðer tarafýn öðrendiði günden baþlayarak altý iþ günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleþmesinden itibaren bir yýl sonra kullanýlamaz. Ancak iþçinin olayda maddi çýkar saðlamasý halinde bir yýllýk süre uygulanmaz.

Bu haller sebebiyle iþçi yahut iþverenden iþ sözleþmesini yukarýdaki fýkrada öngörülen süre içinde feshedenlerin diðer taraftan tazminat haklarý saklýdýr.

Yeni iþ arama izni

MADDE 27. - Bildirim süreleri içinde iþveren, iþçiye yeni bir iþ bulmasý için gerekli olan iþ arama iznini iþ saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. Ýþ arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve iþçi isterse iþ arama izin saatlerini birleþtirerek toplu kullanabilir. Ancak iþ arama iznini toplu kullanmak isteyen iþçi, bunu iþten ayrýlacaðý günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu iþverene bildirmek zorundadýr.

Ýþveren yeni iþ arama iznini vermez veya eksik kullandýrýrsa o süreye iliþkin ücret iþçiye ödenir.

Ýþveren, iþ arama izni esnasýnda iþçiyi çalýþtýrýr ise iþçinin izin kullanarak bir çalýþma karþýlýðý olmaksýzýn alacaðý ücrete ilaveten, çalýþtýrdýðý sürenin ücretini yüzde yüz zamlý öder.

Çalýþma belgesi

MADDE 28. - Ýþten ayrýlan iþçiye, iþveren tarafýndan iþinin çeþidinin ne olduðunu ve süresini gösteren bir belge verilir.

Belgenin vaktinde verilmemesinden veya belgede doðru olmayan bilgiler bulunmasýndan zarar gören iþçi veyahut iþçiyi iþine alan yeni iþveren eski iþverenden tazminat isteyebilir.

Bu belgeler her türlü resim ve harçtan muaftýr.

Toplu iþçi çýkarma

MADDE 29. - Ýþveren; ekonomik, teknolojik, yapýsal ve benzeri iþletme, iþyeri veya iþin gerekleri sonucu toplu iþçi çýkarmak istediðinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazý ile, iþyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüðüne ve Türkiye Ýþ Kurumuna bildirir.

Ýþyerinde çalýþan iþçi sayýsý:

a) 20 ile 100 iþçi arasýnda ise, en az 10 iþçinin,
b) 101 ile 300 iþçi arasýnda ise, en az yüzde on oranýnda iþçinin,
c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 iþçinin,

Ýþine 17 nci madde uyarýnca ve bir aylýk süre içinde ayný tarihte veya farklý tarihlerde son verilmesi toplu iþçi çýkarma sayýlýr.

Birinci fýkra uyarýnca yapýlacak bildirimde iþçi çýkarmanýn sebepleri, bundan etkilenecek iþçi sayýsý ve gruplarý ile iþe son verme iþlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleþeceðine iliþkin bilgilerin bulunmasý zorunludur.

Bildirimden sonra iþyeri sendika temsilcileri ile iþveren arasýnda yapýlacak görüþmelerde, toplu iþçi çýkarmanýn önlenmesi ya da çýkarýlacak iþçi sayýsýnýn azaltýlmasý yahut çýkarmanýn iþçiler açýsýndan olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konularý ele alýnýr. Görüþmelerin sonunda, toplantýnýn yapýldýðýný gösteren bir belge düzenlenir.

Fesih bildirimleri, iþverenin toplu iþçi çýkarma isteðini bölge müdürlüðüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doðurur.

Ýþyerinin bütünüyle kapatýlarak kesin ve devamlý suretle faaliyete son verilmesi halinde, iþveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili bölge müdürlüðüne ve Türkiye Ýþ Kurumuna bildirmek ve iþyerinde ilan etmekle yükümlüdür. Ýþveren toplu iþçi çýkarmanýn kesinleþmesinden itibaren altý ay içinde ayný nitelikteki iþ için yeniden iþçi almak istediði takdirde nitelikleri uygun olanlarý tercihen iþe çaðýrýr.

Mevsim ve kampanya iþlerinde çalýþan iþçilerin iþten çýkarýlmalarý hakkýnda, iþten çýkarma bu iþlerin niteliðine baðlý olarak yapýlýyorsa, toplu iþçi çýkarmaya iliþkin hükümler uygulanmaz.

Ýþveren toplu iþçi çýkarýlmasýna iliþkin hükümleri 18, 19, 20 ve 21 inci madde hükümlerinin uygulanmasýný engellemek amacýyla kullanamaz; aksi halde iþçi bu maddelere göre dava açabilir.

Özürlü, eski hükümlü ve terör maðduru çalýþtýrma zorunluluðu

MADDE 30. - Ýþverenler elli veya daha fazla iþçi çalýþtýrdýklarý iþyerlerinde her yýlýn Ocak ayý baþýndan itibaren yürürlüðe girecek þekilde Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarda özürlü ve eski hükümlü ile 3713 sayýlý Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesinin (B) fýkrasý uyarýnca istihdamý zorunlu olan terör maðduru iþçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarýna uygun iþlerde çalýþtýrmakla yükümlüdürler. Bu kapsamda çalýþtýrýlacak iþçilerin toplam oraný yüzde altýdýr. Ancak özürlüler için belirlenecek oran, toplam oranýn yarýsýndan az olamaz. Ayný il sýnýrlarý içinde birden fazla iþyeri bulunan iþverenin bu kapsamda çalýþtýrmakla yükümlü olduðu iþçi sayýsý, toplam iþçi sayýsýna göre hesaplanýr.

Bu kapsamda çalýþtýrýlacak iþçi sayýsýnýn tespitinde belirsiz süreli iþ sözleþmesine ve belirli süreli iþ sözleþmesine göre çalýþtýrýlan iþçiler esas alýnýr. Kýsmi süreli iþ sözleþmesine göre çalýþanlar, çalýþma süreleri dikkate alýnarak tam süreli çalýþmaya dönüþtürülür.

Oranlarýn hesaplanmasýnda yarýma kadar kesirler dikkate alýnmaz, yarým ve daha fazla olanlar tama dönüþtürülür.

Ýþyerinin iþçisi iken sakatlanan, eski hükümlü ya da terör maðduru olanlara öncelik tanýnýr.

Ýþverenler çalýþtýrmakla yükümlü olduklarý iþçileri Türkiye Ýþ Kurumu aracýlýðý ile saðlarlar.

Bu kapsamda çalýþtýrýlacak iþçilerin nitelikleri, hangi iþlerde çalýþtýrýlabilecekleri, bunlarýn iþyerlerinde genel hükümler dýþýnda baðlý olacaklarý özel çalýþma ile mesleðe yöneltilmeleri, mesleki yönden iþverence nasýl iþe alýnacaklarý, Adalet Bakanlýðý ile Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca birlikte çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir.

Yer altý ve su altý iþlerinde özürlü iþçi çalýþtýrýlamaz ve yukarýdaki hükümler uyarýnca iþyerlerindeki iþçi sayýsýnýn tespitinde yer altý ve su altý iþlerinde çalýþanlar hesaba katýlmaz.

Bir iþyerinden malulen ayrýlmak zorunda kalýp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan iþçiler eski iþyerlerinde tekrar iþe alýnmalarýný istedikleri takdirde, iþveren bunlarý eski iþleri veya benzeri iþlerde boþ yer varsa derhal, yoksa boþalacak ilk iþe baþka isteklilere tercih ederek, o andaki þartlarla iþe almak zorundadýr. Aranan þartlar bulunduðu halde iþveren iþ sözleþmesi yapma yükümlülüðünü yerine getirmezse, iþe alýnma isteðinde bulunan eski iþçiye altý aylýk ücret tutarýnda tazminat öder.

Eski hükümlü çalýþtýrýlmasýnda kanunlardaki kamu güvenliði ile ilgili hizmetlere iliþkin özel hükümler saklýdýr.

Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarýn üstünde özürlü ve eski hükümlü ve terör maðduru çalýþtýran iþverenlerin kontenjan fazlasý iþçiler için özürlü ve eski hükümlü çalýþtýrmakla yükümlü olmadýklarý halde özürlü çalýþtýran veya çalýþma gücünü yüzde seksenden fazla kaybetmiþ özürlüyü çalýþtýran iþverenlerin bu þekilde çalýþtýrdýklarý her bir özürlü için 506 sayýlý Sosyal Sigortalar Kanununa göre ödemeleri gereken iþveren sigorta prim hisselerinin yüzde ellisini kendisi, yüzde ellisini Hazine öder.

Bu maddeye aykýrýlýk hallerinde 101 inci madde uyarýnca tahsil edilecek para cezalarý Türkiye Ýþ Kurumu bütçesinin Maliye Bakanlýðýnca açýlacak özel tertibine gelir kaydedilir. Bu hesapta toplanan paralar özürlü ve eski hükümlülerin mesleki eðitim ve mesleki rehabilitasyonu, kendi iþini kurma ve bu gibi projelerde kullanýlmak üzere Türkiye Ýþ Kurumuna aktarýlýr. Toplanan paralarýn nerelere ve ne kadar verileceði Türkiye Ýþ Kurumu Genel Müdürlüðünün koordinatörlüðünde, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý Çalýþma Genel Müdürlüðü, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürlüðü, Özürlüler Ýdaresi Baþkanlýðý, Adalet Bakanlýðý Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüðü, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ve en çok iþçi ve iþvereni temsil eden üst kuruluþlarýn birer temsilcilerinden oluþan komisyon tarafýndan karara baðlanýr. Komisyonun çalýþma usul ve esaslarý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir.

Askerlik ve kanundan doðan çalýþma

MADDE 31. - Muvazzaf askerlik ödevi dýþýnda manevra veya herhangi bir sebeple silah altýna alýnan veyahut herhangi bir kanundan doðan çalýþma ödevi yüzünden iþinden ayrýlan iþçinin iþ sözleþmesi iþinden ayrýldýðý günden baþlayarak iki ay sonra iþverence feshedilmiþ sayýlýr.

Ýþçinin bu haktan faydalanabilmesi için o iþte en az bir yýl çalýþmýþ olmasý þarttýr. Bir yýldan çok çalýþmaya karþýlýk her fazla yýl için, ayrýca iki gün eklenir. Þu kadar ki bu sürenin tamamý doksan günü geçemez.

Ýþ sözleþmesinin feshedilmiþ sayýlabilmesi için beklenilmesi gereken süre içinde iþçinin ücreti iþlemez. Ancak özel kanunlarýn bu husustaki hükümleri saklýdýr. Bu süre içinde iþ sözleþmesinin Kanundan doðan baþka bir sebebe dayanýlarak iþveren veya iþçi tarafýndan feshedildiði öteki tarafa bildirilmiþ olsa bile, fesih için Kanunun gösterdiði süre bu sürenin bitiminden sonra iþlemeye baþlar. Ancak iþ sözleþmesi belirli süreli olarak yapýlmýþ ve sözleþme yukarýda yazýlý süre içinde kendiliðinden sona eriyorsa bu madde hükümleri uygulanmaz.

Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayýsýyla iþinden ayrýlan iþçiler bu ödevin sona ermesinden baþlayarak iki ay içinde iþe girmek istedikleri takdirde iþveren bunlarý eski iþleri veya benzeri iþlerde boþ yer varsa derhal, yoksa boþalacak ilk iþe baþka isteklilere tercih ederek, o andaki þartlarla iþe almak zorundadýr. Aranan þartlar bulunduðu halde iþveren iþ sözleþmesi yapma yükümlülüðünü yerine getirmezse, iþe alýnma isteðinde bulunan eski iþçiye üç aylýk ücret tutarýnda tazminat öder.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ücret

Ücret ve ücretin ödenmesi

MADDE 32. - Genel anlamda ücret bir kimseye bir iþ karþýlýðýnda iþveren veya üçüncü kiþiler tarafýndan saðlanan ve para ile ödenen tutardýr.

Ücret, kural olarak, Türk parasý ile iþyerinde veya özel olarak açýlan bir banka hesabýna ödenir. Ücret yabancý para olarak kararlaþtýrýlmýþ ise ödeme günündeki rayice göre Türk parasý ile ödenebilir.

Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayý temsil ettiði iddia olunan bir senetle veya diðer herhangi bir þekilde ücret ödemesi yapýlamaz.

Ücret en geç ayda bir ödenir. Ýþ sözleþmeleri veya toplu iþ sözleþmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.

Ýþ sözleþmelerinin sona ermesinde, iþçinin ücreti ile sözleþme ve Kanundan doðan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur.

Meyhane ve benzeri eðlence yerleri ve perakende mal satan dükkan ve maðazalarda, buralarda çalýþanlar hariç, ücret ödemesi yapýlamaz.

Ücret alacaklarýnda zamanaþýmý süresi beþ yýldýr.

Ýþverenin ödeme aczine düþmesi

MADDE 33. - Ýþverenin konkordato ilan etmesi, iþveren için aciz vesikasý alýnmasý veya iflasý nedenleri ile iþverenin ödeme güçlüðüne düþtüðü hallerde geçerli olmak üzere, iþçilerin iþ iliþkisinden kaynaklanan son üç aylýk ücret alacaklarýný karþýlamak amacý ile Ýþsizlik Sigortasý Fonu kapsamýnda ayrý bir Ücret Garanti Fonu oluþturulur.

Ücret Garanti Fonu, iþverenlerce iþsizlik sigortasý primi olarak yapýlan ödemelerin yýllýk toplamýnýn yüzde biridir. Ücret Garanti Fonunun oluþumu ve uygulanmasý ile ilgili usul ve esaslar Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir.

Ücretin gününde ödenmemesi

MADDE 34. - Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dýþýnda ödenmeyen iþçi, iþ görme borcunu yerine getirmekten kaçýnabilir. Bu nedenle kiþisel kararlarýna dayanarak iþ görme borcunu yerine getirmemeleri sayýsal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oraný uygulanýr.

Bu iþçilerin bu nedenle iþ akitleri çalýþmadýklarý için feshedilemez ve yerine yeni iþçi alýnamaz, bu iþler baþkalarýna yaptýrýlamaz.

Ücretin saklý kýsmý

MADDE 35. - Ýþçilerin aylýk ücretlerinin dörtte birinden fazlasý haczedilemez veya baþkasýna devir ve temlik olunamaz. Ancak, iþçinin bakmak zorunda olduðu aile üyeleri için hakim tarafýndan takdir edilecek miktar bu paraya dahil deðildir. Nafaka borcu alacaklýlarýnýn haklarý saklýdýr.

Kamu makamlarýnýn ve asýl iþverenlerin hakediþlerinden ücret kesme yükümlülüðü

MADDE 36. - Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teþebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiþ yetkiye dayanýlarak kurulan banka ve kuruluþlar; asýl iþverenler müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inþasý gibi yapým ve onarým iþlerinde çalýþan iþçilerden müteahhit veya taþeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadýðýnýn kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen iþçinin baþvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taþeronlardan istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunlarýn hakediþlerinden öderler.

Bunun için hakediþ ödeneceði ilgili idare tarafýndan iþyerinde þantiye þefliði iþyeri ilân tahtasý veya iþçilerin toplu bulunduðu yerler gibi iþçilerin görebileceði yerlere yazýlý ilân asýlmak suretiyle duyurulur. Ücret alacaðý olan iþçilerin her hakediþ dönemi için olan ücret alacaklarýnýn üç aylýk tutarýndan fazlasý hakkýnda adý geçen idarelere herhangi bir sorumluluk düþmez.

Anýlan müteahhitlerin bu iþverenlerdeki her çeþit teminat ve hakediþleri üzerinde yapýlacak her türlü devir ve el deðiþtirme iþlemleri veya haciz ve icra takibi bu iþte çalýþan iþçilerin ücret alacaklarýný karþýlayacak kýsým ayrýldýktan sonra, kalan kýsým üzerinde hüküm ifade eder.

Bir iþverenin üçüncü kiþiye karþý olan borçlarýndan dolayý iþyerinde bulunan tesisat, malzeme, ham, yarý iþlenmiþ ve tam iþlenmiþ mallar ve baþka kýymetler üzerinde yapýlacak haciz ve icra takibi, bu iþyerinde çalýþan iþçilerin icra kararýnýn alýndýðý tarihten önceki üç aylýk dönem içindeki ücret alacaklarýný karþýlayacak kýsým ayrýldýktan sonra, kalan kýsým üzerinde hüküm ifade eder.

Bu maddede kamu tüzel kiþilerine ve bazý teþekküllere verilen yetkileri 2 nci maddenin altýncý fýkrasý gereðince sorumluluk taþýyan bütün iþverenler de kullanmaya yetkilidir.

Ücret hesap pusulasý

MADDE 37. - Ýþveren iþyerinde veya bankaya yaptýðý ödemelerde iþçiye ücret hesabýný gösterir imzalý veya iþyerinin özel iþaretini taþýyan bir pusula vermek zorundadýr.

Bu pusulada ödemenin günü ve iliþkin olduðu dönem ile fazla çalýþma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asýl ücrete yapýlan her çeþit eklemeler tutarýnýn ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeþit kesintilerin ayrý ayrý gösterilmesi gerekir.

Bu iþlemler damga vergisi ve her çeþit resim ve harçtan muaftýr.

Ücret kesme cezasý

MADDE 38. - Ýþveren toplu sözleþme veya iþ sözleþmelerinde gösterilmiþ olan sebepler dýþýnda iþçiye ücret kesme cezasý veremez.

Ýþçi ücretlerinden ceza olarak yapýlacak kesintilerin iþçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. Ýþçi ücretlerinden bu yolda yapýlacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça baþýna yahut yapýlan iþ miktarýna göre verilen ücretlerde iþçinin iki günlük kazancýndan fazla olamaz.

Bu paralar iþçilerin eðitimi ve sosyal hizmetleri için kullanýlýp harcanmak üzere Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý hesabýna Bakanlýkça belirtilecek Türkiye'de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiði tarihten itibaren bir ay içinde yatýrýlýr. Her iþveren iþyerinde bu paralarýn ayrý bir hesabýný tutmaya mecburdur. Birikmiþ bulunan ceza paralarýnýn nerelere ve ne kadar verileceði Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanýnýn baþkanlýk edeceði ve iþçi temsilcilerinin de katýlacaðý bir kurul tarafýndan karara baðlanýr. Bu kurulun kimlerden teþekkül edeceði, nasýl ve hangi esaslara göre çalýþacaðý çýkarýlacak bir yönetmelikte gösterilir.

Asgari ücret

MADDE 39. - Ýþ sözleþmesi ile çalýþan ve bu Kanunun kapsamýnda olan veya olmayan her türlü iþçinin ekonomik ve sosyal durumlarýnýn düzenlenmesi için Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracýlýðý ile ücretlerin asgari sýnýrlarý en geç iki yýlda bir belirlenir.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn tespit edeceði üyelerden birinin baþkanlýðýnda Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý Çalýþma Genel Müdürü veya yardýmcýsý, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürü veya yardýmcýsý, Devlet Ýstatistik Enstitüsü Ekonomik Ýstatistikler Dairesi Baþkaný veya yardýmcýsý, Hazine Müsteþarlýðý temsilcisi, Devlet Planlama Teþkilatý Müsteþarlýðýndan konu ile ilgili dairenin baþkaný veya yetki vereceði bir görevli ile bünyesinde en çok iþçiyi bulunduran en üst iþçi kuruluþundan deðiþik iþkollarý için seçecekleri beþ, bünyesinde en çok iþvereni bulunduran iþveren kuruluþundan deðiþik iþkollarý için seçeceði beþ temsilciden kurulur. Asgari Ücret Tespit Komisyonu en az on üyesinin katýlmasýyla toplanýr. Kurul, üye oylarýnýn çoðunluðu ile karar verir. Oylarýn eþitliði halinde, Baþkanýn bulunduðu taraf çoðunluðu saðlamýþ sayýlýr.

Komisyon kararlarý kesindir. Kararlar Resmi Gazetede yayýmlanarak yürürlüðe girer.

Komisyonun toplanma ve çalýþma þekli, asgari ücretlerin tespiti sýrasýnda uygulanacak esaslar ile baþkan, üye ve raportörlere verilecek huzur haklarý Maliye Bakanlýðý ve Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn birlikte hazýrlayacaklarý yönetmelikte belirtilir.

Asgari Ücret Tespit Komisyonunun sekretarya hizmetleri, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan yerine getirilir.

Yarým ücret

MADDE 40. - 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralý bentlerinde gösterilen zorlayýcý sebepler dolayýsýyla çalýþamayan veya çalýþtýrýlmayan iþçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarým ücret ödenir.

Fazla çalýþma ücreti

MADDE 41. - Ülkenin genel yararlarý yahut iþin niteliði veya üretimin artýrýlmasý gibi nedenlerle fazla çalýþma yapýlabilir. Fazla çalýþma, Kanunda yazýlý koþullar çerçevesinde, haftalýk kýrkbeþ saati aþan çalýþmalardýr. 63 üncü madde hükmüne göre denkleþtirme esasýnýn uygulandýðý hallerde, iþçinin haftalýk ortalama çalýþma süresi, normal haftalýk iþ süresini aþmamak koþulu ile, bazý haftalarda toplam kýrkbeþ saati aþsa dahi bu çalýþmalar fazla çalýþma sayýlmaz.

Her bir saat fazla çalýþma için verilecek ücret normal çalýþma ücretinin saat baþýna düþen miktarýnýn yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Haftalýk çalýþma süresinin sözleþmelerle kýrkbeþ saatin altýnda belirlendiði durumlarda yukarýda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalýk çalýþma süresini aþan ve kýrkbeþ saate kadar yapýlan çalýþmalar fazla sürelerle çalýþmalardýr. Fazla sürelerle çalýþmalarda, her bir saat fazla çalýþma için verilecek ücret normal çalýþma ücretinin saat baþýna düþen miktarýnýn yüzde yirmibeþ yükseltilmesiyle ödenir.

Fazla çalýþma veya fazla sürelerle çalýþma yapan iþçi isterse, bu çalýþmalar karþýlýðý zamlý ücret yerine, fazla çalýþtýðý her saat karþýlýðýnda bir saat otuz dakikayý, fazla sürelerle çalýþtýðý her saat karþýlýðýnda bir saat onbeþ dakikayý serbest zaman olarak kullanabilir.

Ýþçi hak ettiði serbest zamaný altý ay zarfýnda, çalýþma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanýr.

63 üncü maddenin son fýkrasýnda yazýlý saðlýk nedenlerine dayanan kýsa veya sýnýrlý süreli iþlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalýþmasýnda fazla çalýþma yapýlamaz.

Fazla saatlerle çalýþmak için iþçinin onayýnýn alýnmasý gerekir.

Fazla çalýþma süresinin toplamý bir yýlda ikiyüzyetmiþ saatten fazla olamaz.

Fazla çalýþma ve fazla sürelerle çalýþmalarýn ne þekilde uygulanacaðý çýkarýlacak yönetmelikte gösterilir.

Zorunlu nedenlerle fazla çalýþma

MADDE 42. - Gerek bir arýza sýrasýnda, gerek bir arýzanýn mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapýlmasý gerekli acele iþlerde, yahut zorlayýcý sebeplerin ortaya çýkmasýnda, iþyerinin normal çalýþmasýný saðlayacak dereceyi aþmamak koþulu ile iþçilerin hepsi veya bir kýsmýna fazla çalýþma yaptýrýlabilir. Bu durumda fazla çalýþma yapan iþçilere uygun bir dinlenme süresi verilmesi zorunludur.

Þu kadar ki, zorunlu sebeplerle yapýlan fazla çalýþmalar için 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fýkralarý hükümleri uygulanýr.

Olaðanüstü hallerde fazla çalýþma

MADDE 43. - Seferberlik sýrasýnda ve bu süreyi aþmamak þartýyla yurt savunmasýnýn gereklerini karþýlayan iþyerlerinde fazla çalýþmaya lüzum görülürse iþlerin çeþidine ve ihtiyacýn derecesine göre Bakanlar Kurulu günlük çalýþma süresini, iþçinin en çok çalýþma gücüne çýkarabilir.

Bu suretle fazla çalýþtýrýlan iþçiler için verilecek ücret hakkýnda 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fýkralarý hükümleri uygulanýr.

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalýþma

MADDE 44. - Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde iþyerlerinde çalýþýlýp çalýþýlmayacaðý toplu iþ sözleþmesi veya iþ sözleþmeleri ile kararlaþtýrýlýr. Sözleþmelerde hüküm bulunmamasý halinde söz konusu günlerde çalýþýlmasý için iþçinin onayý gereklidir.

Bu günlere ait ücretler 47 nci maddeye göre ödenir.

Saklý haklar

MADDE 45. - Toplu iþ sözleþmesi veya iþ sözleþmelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde iþçilere tanýnan haklara, ücretli izinlere ve yüzde usulü ile çalýþan iþçilerin bu Kanunla tanýnan haklarýna aykýrý hükümler konulamaz.

Bu hususlarda iþçilere daha elveriþli hak ve menfaatler saðlayan kanun, toplu iþ sözleþmesi, iþ sözleþmesi veya gelenekten doðan kazanýlmýþ haklar saklýdýr.

Hafta tatili ücreti

MADDE 46. - Bu Kanun kapsamýna giren iþyerlerinde, iþçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iþ günlerinde çalýþmýþ olmalarý koþulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.

Çalýþýlmayan hafta tatili günü için iþveren tarafýndan bir iþ karþýlýðý olmaksýzýn o günün ücreti tam olarak ödenir.

Þu kadar ki;

a) Çalýþmadýðý halde kanunen çalýþma süresinden sayýlan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleþmeden doðan tatil günleri,
b) Evlenmelerde üç güne kadar, ana veya babanýn, eþin, kardeþ veya çocuklarýn ölümünde üç güne kadar verilmesi gereken izin süreleri,
c) Bir haftalýk süre içinde kalmak üzere iþveren tarafýndan verilen diðer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalýk ve dinlenme izinleri,

Çalýþýlmýþ günler gibi hesaba katýlýr.

Zorlayýcý ve ekonomik bir sebep olmadan iþyerindeki çalýþmanýn haftanýn bir veya birkaç gününde iþveren tarafýndan tatil edilmesi halinde haftanýn çalýþýlmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalýþýlmýþ sayýlýr.

Bir iþyerinde iþin bir haftadan fazla bir süre ile tatil edilmesini gerektiren zorlayýcý sebepler ortaya çýktýðý zaman, 24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralý bentlerinde gösterilen zorlayýcý sebeplerden ötürü çalýþýlmayan günler için iþçilere ödenen yarým ücret hafta tatili günü için de ödenir.

Yüzde usulünün uygulandýðý iþyerlerinde hafta tatili ücreti iþverence iþçiye ödenir.

Genel tatil ücreti

MADDE 47. - Bu Kanun kapsamýna giren iþyerlerinde çalýþan iþçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalýþmazlarsa, bir iþ karþýlýðý olmaksýzýn o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalýþýrlarsa ayrýca çalýþýlan her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Yüzde usulünün uygulandýðý iþyerlerinde iþçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri iþverence iþçiye ödenir.

Geçici iþ göremezlik

MADDE 48. - Ýþçilere geçici iþ göremezlik ödeneði verilmesi gerektiði zamanlarda geçici iþ göremezlik süresine rastlayan ulusal bayram, genel tatil ve hafta tatilleri, ödeme yapýlan kurum veya sandýklar tarafýndan geçici iþ göremezlik ölçüsü üzerinden ödenir.

Hastalýk nedeni ile çalýþýlmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafýndan ödenen geçici iþ göremezlik ödeneði aylýk ücretli iþçilerin ücretlerinden mahsup edilir.

Ücret þekillerine göre tatil ücreti

MADDE 49. - Ýþçinin tatil günü ücreti çalýþtýðý günlere göre bir güne düþen ücretidir.

Parça baþýna, akort, götürü veya yüzde usulü ile çalýþan iþçilerin tatil günü ücreti, ödeme döneminde kazandýðý ücretin ayný süre içinde çalýþtýðý günlere bölünmesi suretiyle hesaplanýr.

Saat ücreti ile çalýþan iþçilerin tatil günü ücreti saat ücretinin yedibuçuk katýdýr.

Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduðu hallerde dahi aylýðý tam olarak ödenen aylýk ücretli iþçilere 46, 47 ve 48 inci maddenin birinci fýkrasý hükümleri uygulanmaz. Ancak bunlardan ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalýþanlara ayrýca çalýþtýðý her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Tatil ücretine girmeyen kýsýmlar

MADDE 50. - Fazla çalýþma karþýlýðý olarak alýnan ücretler, primler, iþyerinin temelli iþçisi olarak normal çalýþma saatleri dýþýnda hazýrlama, tamamlama, temizleme iþlerinde çalýþan iþçilerin bu iþler için aldýklarý ücretler ve sosyal yardýmlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katýlmaz.

Yüzdelerin ödenmesi

MADDE 51. - Otel, lokanta, eðlence yerleri ve benzeri yerler ile içki verilen ve hemen orada yenilip içilmesi için çeþitli yiyecek satan yerlerden "yüzde" usulünün uygulandýðý müesseselerde iþveren tarafýndan servis karþýlýðý veya baþka isimlerle müþterilerin hesap pusulalarýna "yüzde" eklenerek veya ayrý þekillerde alýnan paralarla kendi isteði ile müþteri tarafýndan iþverene býrakýlan yahut da onun kontrolü altýnda bir araya toplanan paralarý iþveren iþyerinde çalýþan tüm iþçilere eksiksiz olarak ödemek zorundadýr.

Ýþveren veya iþveren vekili yukarýdaki fýkrada sözü edilen paralarýn kendisi tarafýndan alýndýðýnda eksiksiz olarak iþçilere daðýtýldýðýný belgelemekle yükümlüdür.

Yüzdelerden toplanan paralarýn o iþyerinde çalýþan iþçiler arasýnda yapýlan iþlerin niteliðine göre, hangi esaslar ve oranlar çerçevesinde daðýtýlacaðý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca hazýrlanacak bir yönetmelikle gösterilir.

Yüzdelerin belgelenmesi

MADDE 52. - Yüzde usulünün uygulandýðý iþyerlerinde iþveren, her hesap pusulasýnýn genel toplamýný gösteren bir belgeyi iþçilerin kendi aralarýndan seçecekleri bir temsilciye vermekle yükümlüdür. Bu belgelerin þekli ve uygulama usulleri iþ sözleþmelerinde veya toplu iþ sözleþmelerinde gösterilir.

Yýllýk ücretli izin hakký ve izin süreleri

MADDE 53. - Ýþyerinde iþe baþladýðý günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yýl çalýþmýþ olan iþçilere yýllýk ücretli izin verilir.

Yýllýk ücretli izin hakkýndan vazgeçilemez.

Niteliklerinden ötürü bir yýldan az süren mevsimlik veya kampanya iþlerinde çalýþanlara bu Kanunun yýllýk ücretli izinlere iliþkin hükümleri uygulanmaz.

Ýþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yýldan beþ yýla kadar (beþ yýl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beþ yýldan fazla onbeþ yýldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeþ yýl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtý günden,

Az olamaz.

Ancak onsekiz ve daha küçük yaþtaki iþçilerle elli ve daha yukarý yaþtaki iþçilere verilecek yýllýk ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.

Yýllýk izin süreleri iþ sözleþmeleri ve toplu iþ sözleþmeleri ile artýrýlabilir.

Yýllýk ücretli izne hak kazanma ve izni kullanma dönemi

MADDE 54. - Yýllýk ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabýnda iþçilerin, ayný iþverenin bir veya çeþitli iþyerlerinde çalýþtýklarý süreler birleþtirilerek göz önüne alýnýr. Þu kadar ki, bir iþverenin bu Kanun kapsamýna giren iþyerinde çalýþmakta olan iþçilerin ayný iþverenin iþyerlerinde bu Kanun kapsamýna girmeksizin geçirmiþ bulunduklarý süreler de hesaba katýlýr.

Bir yýllýk süre içinde 55 inci maddede sayýlan haller dýþýndaki sebeplerle iþçinin devamýnýn kesilmesi halinde bu boþluklarý karþýlayacak kadar hizmet süresi eklenir ve bu suretle iþçinin izin hakkýný elde etmesi için gereken bir yýllýk hizmet süresinin bitiþ tarihi gelecek hizmet yýlýna aktarýlýr.

Ýþçinin gelecek izin haklarý için geçmesi gereken bir yýllýk hizmet süresi, bir önceki izin hakkýnýn doðduðu günden baþlayarak gelecek hizmet yýlýna doðru ve yukarýdaki fýkra ve 55 inci madde hükümleri gereðince hesaplanýr.

Ýþçi yukarýdaki fýkralar ve 55 inci madde hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yýlýna karþýlýk, yýllýk iznini gelecek hizmet yýlý içinde kullanýr.

Ayný bakanlýða baðlý iþyerleri ile ayný bakanlýða baðlý tüzel kiþilerin iþyerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teþebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiþ yetkiye dayanýlarak kurulan banka ve kuruluþlar veya bunlara baðlý iþyerlerinde geçen süreler, iþçinin yýllýk ücretli izin hakkýnýn hesaplanmasýnda göz önünde bulundurulur.

Yýllýk izin bakýmýndan çalýþýlmýþ gibi sayýlan haller

MADDE 55. - Aþaðýdaki süreler yýllýk ücretli izin hakkýnýn hesabýnda çalýþýlmýþ gibi sayýlýr:

a) Ýþçinin uðradýðý kaza veya tutulduðu hastalýktan ötürü iþine gidemediði günler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaralý bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlasý sayýlmaz.).
b) Kadýn iþçilerin 74 üncü madde gereðince doðumdan önce ve sonra çalýþtýrýlmadýklarý günler.
c) Ýþçinin muvazzaf askerlik hizmeti dýþýnda manevra veya herhangi bir kanundan dolayý ödevlendirilmesi sýrasýnda iþine gidemediði günler (Bu sürenin yýlda 90 günden fazlasý sayýlmaz.).
d) Çalýþmakta olduðu iþyerinde zorlayýcý sebepler yüzünden iþin aralýksýz bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak iþçinin çalýþmadan geçirdiði zamanýn onbeþ günü (iþçinin yeniden iþe baþlamasý þartýyla).
e) 66 ncý maddede sözü geçen zamanlar.
f) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
g) 3153 sayýlý Kanuna dayanýlarak çýkarýlan tüzüðe göre röntgen muayenehanelerinde çalýþanlara pazardan baþka verilmesi gereken yarým günlük izinler.
h) Ýþçilerin arabuluculuk toplantýlarýna katýlmalarý, hakem kurullarýnda bulunmalarý, bu kurullarda iþçi temsilciliði görevlerini yapmalarý, çalýþma hayatý ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantýlara yahut iþçilik konularý ile ilgili uluslararasý kuruluþlarýn konferans, kongre veya kurullarýna iþçi veya sendika temsilcisi olarak katýlmasý sebebiyle iþlerine devam edemedikleri günler.

ý) Ýþçilerin evlenmelerinde üç güne kadar, ana veya babalarýnýn, eþlerinin, kardeþ veya çocuklarýnýn ölümünde üç güne kadar verilecek izinler.

j) Ýþveren tarafýndan verilen diðer izinler ile 65 inci maddedeki kýsa çalýþma süreleri.
k) Bu Kanunun uygulanmasý sonucu olarak iþçiye verilmiþ bulunan yýllýk ücretli izin süresi.

Yýllýk ücretli iznin uygulanmasý

MADDE 56. - Yýllýk ücretli izin iþveren tarafýndan bölünemez.

Bu iznin 53 üncü maddede gösterilen süreler içinde iþveren tarafýndan sürekli bir þekilde verilmesi zorunludur.

Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, taraflarýn anlaþmasý ile bir bölümü on günden aþaðý olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.

Ýþveren tarafýndan yýl içinde verilmiþ bulunan diðer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalýk izinleri yýllýk izne mahsup edilemez.

Yýllýk ücretli izin günlerinin hesabýnda izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayýlmaz.

Yýllýk ücretli izinleri iþyerinin kurulu bulunduðu yerden baþka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmalarý ve bu hususu belgelemeleri koþulu ile gidiþ ve dönüþlerinde yolda geçecek süreleri karþýlamak üzere iþveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadýr. Ýþveren, iþyerinde çalýþan iþçilerin yýllýk ücretli izinlerini gösterir izin kayýt belgesi tutmak zorundadýr.

Yýllýk izin ücreti

MADDE 57. - Ýþveren, yýllýk ücretli iznini kullanan her iþçiye, yýllýk izin dönemine iliþkin ücretini ilgili iþçinin izine baþlamasýndan önce peþin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadýr.

Bu ücretin hesabýnda 50 nci madde hükmü uygulanýr.

Günlük, haftalýk veya aylýk olarak belirli bir ücrete dayanmayýp da akort, komisyon ücreti, kâra katýlma ve yüzde usulü ücret gibi belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan iþçinin izin süresi için verilecek ücret, son bir yýllýk süre içinde kazandýðý ücretin fiili olarak çalýþtýðý günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplanýr.

Ancak, son bir yýl içinde iþçi ücretine zam yapýldýðý takdirde, izin ücreti iþçinin izine çýktýðý ayýn baþý ile zammýn yapýldýðý tarih arasýnda alýnan ücretin ayný süre içinde çalýþýlan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanýr.

Yüzde usulünün uygulandýðý yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para dýþýnda iþveren tarafýndan ödenir.

Yýllýk ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrýca ödenir.

Ýzinde çalýþma yasaðý

MADDE 58. - Yýllýk ücretli iznini kullanmakta olan iþçinin izin süresi içinde ücret karþýlýðý bir iþte çalýþtýðý anlaþýlýrsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret iþveren tarafýndan geri alýnabilir.

Sözleþmenin sona ermesinde izin ücreti

MADDE 59. - Ýþ sözleþmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde iþçinin hak kazanýp da kullanmadýðý yýllýk izin sürelerine ait ücreti, sözleþmenin sona erdiði tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete iliþkin zamanaþýmý iþ sözleþmesinin sona erdiði tarihten itibaren baþlar.

Ýþveren tarafýndan iþ sözleþmesinin feshedilmesi halinde 17 nci maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27 nci madde gereðince iþçiye verilmesi zorunlu yeni iþ arama izinleri yýllýk ücretli izin süreleri ile iç içe giremez.

Ýzinlere iliþkin düzenlemeler

MADDE 60. - Yýllýk ücretli izinlerin, yürütülen iþlerin niteliðine göre yýl boyunca hangi dönemlerde kullanýlacaðý, izinlerin ne suretle ve kimler tarafýndan verileceði veya sýraya baðlý tutulacaðý, yýllýk izninin faydalý olmasý için iþveren tarafýndan alýnmasý gereken tedbirler ve izinlerin kullanýlmasý konusuna iliþkin usuller ve iþverence tutulmasý zorunlu kayýtlarýn þekli Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanacak bir yönetmelikle gösterilir.

Sigorta primleri

MADDE 61. - Sigortalýlara yýllýk ücretli izin süresi için ödenecek ücretler üzerinden iþ kazalarý ile meslek hastalýklarý primleri hariç, diðer sigorta primlerinin, 506 sayýlý Sosyal Sigortalar Kanunundaki esaslar çerçevesinde iþçi ve iþverenler yönünden ödenmesine devam olunur.

Ücretten indirim yapýlamayacak haller

MADDE 62. - Her türlü iþte uygulanmakta olan çalýþma sürelerinin yasal olarak daha aþaðý sýnýrlara indirilmesi veya iþverene düþen yasal bir yükümlülüðün yerine getirilmesi nedeniyle ya da bu Kanun hükümlerinden herhangi birinin uygulanmasý sonucuna dayanýlarak iþçi ücretlerinden her ne þekilde olursa olsun eksiltme yapýlamaz.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Ýþin Düzenlenmesi

Çalýþma süresi

MADDE 63. - Genel bakýmdan çalýþma süresi haftada en çok kýrkbeþ saattir. Aksi kararlaþtýrýlmamýþsa bu süre, iþyerlerinde haftanýn çalýþýlan günlerine eþit ölçüde bölünerek uygulanýr.

Taraflarýn anlaþmasý ile haftalýk normal çalýþma süresi, iþyerlerinde haftanýn çalýþýlan günlerine, günde onbir saati aþmamak koþulu ile farklý þekilde daðýtýlabilir. Bu halde, iki aylýk süre içinde iþçinin haftalýk ortalama çalýþma süresi, normal haftalýk çalýþma süresini aþamaz. Denkleþtirme süresi toplu iþ sözleþmeleri ile dört aya kadar artýrýlabilir.

Çalýþma sürelerinin yukarýdaki esaslar çerçevesinde uygulama þekilleri, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Saðlýk kurallarý bakýmýndan günde ancak yedibuçuk saat ve daha az çalýþýlmasý gereken iþler, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý ile Saðlýk Bakanlýðý tarafýndan müþtereken hazýrlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Telafi çalýþmasý

MADDE 64. - Zorunlu nedenlerle iþin durmasý, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra iþyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle iþyerinde normal çalýþma sürelerinin önemli ölçüde altýnda çalýþýlmasý veya tamamen tatil edilmesi ya da iþçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, iþveren iki ay içinde çalýþýlmayan süreler için telafi çalýþmasý yaptýrabilir. Bu çalýþmalar fazla çalýþma veya fazla sürelerle çalýþma sayýlmaz.

Telafi çalýþmalarý, günlük en çok çalýþma süresini aþmamak koþulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalýþmasý yaptýrýlamaz.

Kýsa çalýþma ve kýsa çalýþma ödeneði

MADDE 65. - Genel ekonomik kriz veya zorlayýcý sebeplerle iþyerindeki haftalýk çalýþma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltan veya iþyerinde faaliyeti tamamen veya kýsmen geçici olarak durduran iþveren, durumu derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye Ýþ Kurumuna, varsa toplu iþ sözleþmesi tarafý sendikaya bir yazý ile bildirir. Talebin uygunluðunun tespiti Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca yapýlýr. Bunun usul ve esaslarý bir yönetmelikle belirlenir.

Yukarýda belirtilen nedenlerle iþyerinde geçici olarak en az dört hafta iþin durmasý veya kýsa çalýþma hallerinde iþçilere çalýþtýrýlmadýklarý süre için iþsizlik sigortasýndan kýsa çalýþma ödeneði ödenir. Kýsa çalýþma süresi, zorlayýcý sebebin devamý süresini ve herhalde üç ayý aþamaz. Ýþçinin kýsa çalýþma ödeneðine hak kazanabilmesi için, çalýþma süreleri ve iþsizlik sigortasý primi ödeme gün sayýsý bakýmýndan iþsizlik ödeneðine hak kazanma þartlarýný yerine getirmesi gerekir.

Günlük kýsa çalýþma ödeneðinin miktarý, iþsizlik ödeneðinin miktarý kadardýr.

Zorlayýcý sebeplerle iþyerinde faaliyetin tamamen veya kýsmen geçici olarak durmasý halinde, iþsizlik ödeneði ödemeleri 24 üncü maddenin (III) numaralý bendinde ve 40 ýncý maddede öngörülen bir haftalýk süreden sonra baþlar.

Kýsa çalýþma ödeneði aldýðý süre içinde iþçinin hastalýk ve analýk sigortasýna ait primler Ýþsizlik Sigortasý Fonu tarafýndan 2/3 oranýnda Sosyal Sigortalar Kurumuna aktarýlýr. Bu primler, sigorta primlerinin hesabýnda esas alýnan en alt kazanç sýnýrý üzerinden hesaplanýr. Ýþçi, iþsizlik ödeneðinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar iþe baþlar ve iþsizlik sigortasýndan yararlanmak için 4447 sayýlý Kanunun öngördüðü koþullar gerçekleþmeden iþsiz kalýrsa, kýsa çalýþma ödeneði aldýðý süre çýkarýldýktan sonra, daha önce hak ettiði iþsizlik ödeneði süresini dolduruncaya kadar iþsizlik ödeneðinden yararlanýr.

Kýsa çalýþma ödeneðinin ödeme süresi içinde ödenmesi gereken geçici iþ göremezlik ödeneðinin miktarý kýsa çalýþma ödeneðinin miktarýndan fazla olamaz. Geçici iþ göremezlik ödeneðinin ödendiði dönemde, bu maddede öngörülen hastalýk ve analýk sigortasý primi ödenmez.

Çalýþma süresinden sayýlan haller

MADDE 66. - Aþaðýdaki süreler iþçinin günlük çalýþma sürelerinden sayýlýr:

a) Madenlerde, taþocaklarýnda yahut her ne þekilde olursa olsun yeraltýnda veya su altýnda çalýþýlacak iþlerde iþçilerin kuyulara, dehlizlere veya asýl çalýþma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çýkmalarý için gereken süreler.
b) Ýþçilerin iþveren tarafýndan iþyerlerinden baþka bir yerde çalýþtýrýlmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
c) Ýþçinin iþinde ve her an iþ görmeye hazýr bir halde bulunmakla beraber çalýþtýrýlmaksýzýn ve çýkacak iþi bekleyerek boþ geçirdiði süreler.
d) Ýþçinin iþveren tarafýndan baþka bir yere gönderilmesi veya iþveren evinde veya bürosunda yahut iþverenle ilgili herhangi bir yerde meþgul edilmesi suretiyle asýl iþini yapmaksýzýn geçirdiði süreler.
e) Çocuk emziren kadýn iþçilerin çocuklarýna süt vermeleri için belirtilecek süreler.
f) Demiryollarý, karayollarý ve köprülerin yapýlmasý, korunmasý ya da onarým ve tadili gibi, iþçilerin yerleþim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan iþyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü iþlerde bunlarýn toplu ve düzenli bir þekilde götürülüp getirilmeleri esnasýnda geçen süreler.

Ýþin niteliðinden doðmayýp da iþveren tarafýndan sýrf sosyal yardým amacýyla iþyerine götürülüp getirilme esnasýnda araçlarda geçen süre çalýþma süresinden sayýlmaz.

Günlük çalýþmanýn baþlama ve bitiþ saatleri

MADDE 67. - Günlük çalýþmanýn baþlama ve bitiþ saatleri ile dinlenme saatleri iþyerlerinde iþçilere duyurulur.

Ýþin niteliðine göre iþin baþlama ve bitiþ saatleri iþçiler için farklý þekilde düzenlenebilir.

Ara dinlenmesi

MADDE 68. - Günlük çalýþma süresinin ortalama bir zamanýnda o yerin gelenekleri ve iþin gereðine göre ayarlanmak suretiyle iþçilere;

a) Dört saat veya daha kýsa süreli iþlerde onbeþ dakika,
b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli iþlerde yarým saat,
c) Yedibuçuk saatten fazla süreli iþlerde bir saat,

Ara dinlenmesi verilir.

Bu dinlenme süreleri en az olup aralýksýz verilir.

Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve iþin niteliði göz önünde tutularak sözleþmeler ile aralý olarak kullandýrýlabilir.

Dinlenmeler bir iþyerinde iþçilere ayný veya deðiþik saatlerde kullandýrýlabilir.

Ara dinlenmeleri çalýþma süresinden sayýlmaz.

Gece süresi ve gece çalýþmalarý

MADDE 69. - Çalýþma hayatýnda "gece" en geç saat 20.00'de baþlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir.

Bazý iþlerin niteliðine ve gereðine göre yahut yurdun bazý bölgelerinin özellikleri bakýmýndan, çalýþma hayatýna iliþkin "gece" baþlangýcýnýn daha geriye alýnmasý veya yaz ve kýþ saatlerinin ayarlanmasý, yahut gün döneminin baþlama ve bitme saatlerinin belirtilmesi suretiyle birinci fýkradaki hükmün uygulama þekillerini tespit etmek yahut bazý gece çalýþmalarýna herhangi bir oranda fazla ücret ödenmesi usulünü koymak veyahut gece iþletilmelerinde ekonomik bir zorunluluk bulunmayan iþyerlerinde iþçilerin gece çalýþmalarýný yasak etmek üzere yönetmelikler çýkartýlabilir.

Ýþçilerin gece çalýþmalarý yedibuçuk saati geçemez.

Gece çalýþtýrýlacak iþçilerin saðlýk durumlarýnýn gece çalýþmasýna uygun olduðu, iþe baþlamadan önce alýnacak saðlýk raporu ile belgelenir. Gece çalýþtýrýlan iþçiler en geç iki yýlda bir defa iþveren tarafýndan periyodik saðlýk kontrolünden geçirilirler. Ýþçilerinin saðlýk kontrollerinin masraflarý iþveren tarafýndan karþýlanýr.

Gece çalýþmasý nedeniyle saðlýðýnýn bozulduðunu raporla belgeleyen iþçiye iþveren, mümkünse gündüz postasýnda durumuna uygun bir iþ verir.

Ýþveren gece postalarýnda çalýþtýrýlacak iþçilerin listelerini ve bu iþçiler için iþe baþlamadan önce alýnan ve periyodik saðlýk raporlarýnýn bir nüshasýný ilgili bölge müdürlüðüne vermekle yükümlüdür.

Gece ve gündüz iþletilen ve nöbetleþe iþçi postalarý kullanýlan iþlerde, bir çalýþma haftasý gece çalýþtýrýlan iþçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalýþma haftasý gündüz çalýþtýrýlmalarý suretiyle postalar sýraya konur. Gece ve gündüz postalarýnda iki haftalýk nöbetleþme esasý da uygulanabilir.

Postasý deðiþtirilecek iþçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diðer postada çalýþtýrýlamaz.

Hazýrlama, tamamlama ve temizleme iþleri

MADDE 70. - Genel olarak bir iþyerinde belirli çalýþma saatlerinden önce veya sonra gerekli olan hazýrlama veya tamamlama yahut temizleme iþlerinde çalýþan iþçiler için iþin düzenlenmesi ile ilgili hükümlerden hangilerinin uygulanmayacaðý yahut ne gibi deðiþik þartlar ve usullerle uygulanacaðý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Çalýþtýrma yaþý ve çocuklarý çalýþtýrma yasaðý

MADDE 71. - Onbeþ yaþýný doldurmamýþ çocuklarýn çalýþtýrýlmasý yasaktýr. Ancak, ondört yaþýný doldurmuþ ve ilköðretimi tamamlamýþ olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki geliþmelerine ve eðitime devam edenlerin okullarýna devamýna engel olmayacak hafif iþlerde çalýþtýrýlabilirler.

Çocuk ve genç iþçilerin iþe yerleþtirilmelerinde ve çalýþtýrýlabilecekleri iþlerde güvenlik, saðlýk, bedensel, zihinsel ve psikolojik geliþmeleri, kiþisel yatkýnlýk ve yetenekleri dikkate alýnýr. Çocuðun gördüðü iþ onun okula gitmesine, mesleki eðitiminin devamýna engel olamaz, onun derslerini düzenli bir þekilde izlemesine zarar veremez.

Onsekiz yaþýný doldurmamýþ çocuk ve genç iþçiler bakýmýndan yasak olan iþler ile onbeþ yaþýný tamamlamýþ, ancak onsekiz yaþýný tamamlamamýþ genç iþçilerin çalýþmasýna izin verilecek iþler, ondört yaþýný bitirmiþ ve ilk öðretimini tamamlamýþ çocuklarýn çalýþtýrýlabilecekleri hafif iþler ve çalýþma koþullarý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan altý ay içinde çýkarýlacak bir yönetmelikle belirlenir.

Temel eðitimi tamamlamýþ ve okula gitmeyen çocuklarýn çalýþma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeþ saatten fazla olamaz. Ancak, onbeþ yaþýný tamamlamýþ çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kýrk saate kadar artýrýlabilir.

Okula devam eden çocuklarýn eðitim dönemindeki çalýþma süreleri, eðitim saatleri dýþýnda olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapalý olduðu dönemlerde çalýþma süreleri yukarýda birinci fýkrada öngörülen süreleri aþamaz.

Yer ve su altýnda çalýþtýrma yasaðý

MADDE 72. - Maden ocaklarý ile kablo döþemesi, kanalizasyon ve tünel inþaatý gibi yer altýnda veya su altýnda çalýþýlacak iþlerde onsekiz yaþýný doldurmamýþ erkek ve her yaþtaki kadýnlarýn çalýþtýrýlmasý yasaktýr.

Gece çalýþtýrma yasaðý

MADDE 73. - Sanayie ait iþlerde onsekiz yaþýný doldurmamýþ çocuk ve genç iþçilerin gece çalýþtýrýlmasý yasaktýr.

Onsekiz yaþýný doldurmuþ kadýn iþçilerin gece postalarýnda çalýþtýrýlmasýna iliþkin usul ve esaslar Saðlýk Bakanlýðýnýn görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca hazýrlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Analýk halinde çalýþma ve süt izni

MADDE 74. - Kadýn iþçilerin doðumdan önce sekiz ve doðumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltý haftalýk süre için çalýþtýrýlmamalarý esastýr. Çoðul gebelik halinde doðumdan önce çalýþtýrýlmayacak sekiz haftalýk süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, saðlýk durumu uygun olduðu takdirde, doktorun onayý ile kadýn iþçi isterse doðumdan önceki üç haftaya kadar iþyerinde çalýþabilir. Bu durumda, kadýn iþçinin çalýþtýðý süreler doðum sonrasý sürelere eklenir.

Yukarýda öngörülen süreler iþçinin saðlýk durumuna ve iþin özelliðine göre doðumdan önce ve sonra gerekirse artýrýlabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.

Hamilelik süresince kadýn iþçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

Hekim raporu ile gerekli görüldüðü takdirde, hamile kadýn iþçi saðlýðýna uygun daha hafif iþlerde çalýþtýrýlýr. Bu halde iþçinin ücretinde bir indirim yapýlmaz.

Ýsteði halinde kadýn iþçiye, onaltý haftalýk sürenin tamamlanmasýndan veya çoðul gebelik halinde onsekiz haftalýk süreden sonra altý aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yýllýk ücretli izin hakkýnýn hesabýnda dikkate alýnmaz.

Kadýn iþçilere bir yaþýndan küçük çocuklarýný emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasýnda ve kaça bölünerek kulllanýlacaðýný iþçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalýþma süresinden sayýlýr.

Ýþçi özlük dosyasý

MADDE 75. - Ýþveren çalýþtýrdýðý her iþçi için bir özlük dosyasý düzenler. Ýþveren bu dosyada, iþçinin kimlik bilgilerinin yanýnda, bu Kanun ve diðer kanunlar uyarýnca düzenlemek zorunda olduðu her türlü belge ve kayýtlarý saklamak ve bunlarý istendiði zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadýr.

Ýþveren, iþçi hakkýnda edindiði bilgileri dürüstlük kurallarý ve hukuka uygun olarak kullanmak ve gizli kalmasýnda iþçinin haklý çýkarý bulunan bilgileri açýklamamakla yükümlüdür.

Yönetmelikler

MADDE 76. - Nitelikleri gereði günlük ve haftalýk çalýþma sürelerinin 63 üncü maddede öngörüldüðü þekilde uygulanmasý mümkün olmayan iþ ve iþyerlerinde çalýþma sürelerinin günlük yasal çalýþma süresini aþmayacak þekilde ve en çok altý aya kadar denkleþtirme süresi tanýnarak uygulanmasýný saðlayacak usuller Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca hazýrlanacak yönetmeliklerle düzenlenir.

Nitelikleri dolayýsýyla devamlý çalýþtýklarý için durmaksýzýn birbiri ardýna iþçi postalarý çalýþtýrýlarak iþletilen yahut nöbetleþe iþçi postalarý ile yapýlan iþlerde, çalýþma sürelerine, hafta tatillerine ve gece çalýþmalarýna ve çalýþma ortasýndaki zorunlu dinlenmelere dair özel usul ve esaslar Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca hazýrlanacak yönetmeliklerle düzenlenir.

BEÞÝNCÝ BÖLÜM

Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði

Ýþverenlerin ve iþçilerin yükümlülükleri

MADDE 77. - Ýþverenler iþyerlerinde iþ saðlýðý ve güvenliðinin saðlanmasý için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansýz bulundurmak, iþçiler de iþ saðlýðý ve güvenliði konusunda alýnan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.

Ýþverenler iþyerinde alýnan iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerine uyulup uyulmadýðýný denetlemek, iþçileri karþý karþýya bulunduklarý mesleki riskler, alýnmasý gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklarý konusunda bilgilendirmek ve gerekli iþ saðlýðý ve güvenliði eðitimini vermek zorundadýrlar. Yapýlacak eðitimin usul ve esaslarý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir.

Ýþverenler iþyerlerinde meydana gelen iþ kazasýný ve tespit edilecek meslek hastalýðýný en geç iki iþ günü içinde yazý ile ilgili bölge müdürlüðüne bildirmek zorundadýrlar.

Bu bölümde ve iþ saðlýðý ve güvenliðine iliþkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler iþyerindeki çýraklara ve stajyerlere de uygulanýr.

Saðlýk ve güvenlik tüzük ve yönetmelikleri

MADDE 78. - Saðlýk Bakanlýðýnýn görüþünü alarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý iþyerlerinde iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin alýnmasý, makineler, tesisat, araç ve gereçler ile kullanýlan maddeler sebebiyle ortaya çýkabilecek iþ kazalarý ve meslek hastalýklarýnýn önlenmesi, yaþ, cinsiyet ve özel durumlarý sebebiyle korunmasý gereken kiþilerin çalýþma þartlarýnýn düzenlenmesi amacýyla tüzük ve yönetmelikler çýkarýr.

Ayrýca bu Kanuna tabi iþyerlerinde, iþçi sayýsý, geniþlik, yapýlan iþ, iþin özellikleri, aðýrlýk ve tehlikesi bakýmýndan hangi iþyerleri için kurulmaya baþlamadan önce planlarýn Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnýn yetkili teþkilatýna gösterilerek kurma izni alýnacaðý bu iþyerleri kurulduktan sonra yine ayný makama baþvurularak iþletme belgesi alýnmasý gerekeceði, Saðlýk Bakanlýðýnýn görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanacak bir yönetmelikle belirlenir.

Ýþin durdurulmasý veya iþyerinin kapatýlmasý

MADDE 79. – Bir iþyerinin tesis ve tertiplerinde, çalýþma yöntem ve þekillerinde, makine ve cihazlarýnda iþçilerin yaþamý için tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar iþyerlerini iþ saðlýðý ve güvenliði bakýmýndan denetlemeye yetkili iki müfettiþ, bir iþçi ve bir iþveren temsilcisi ile Bölge Müdüründen oluþan beþ kiþilik bir komisyon kararýyla, tehlikenin niteliðine göre iþ tamamen veya kýsmen durdurulur veya iþyeri kapatýlýr. Komisyona kýdemli iþ müfettiþi baþkanlýk eder. Komisyonun çalýþmalarý ile ilgili sekretarya iþleri bölge müdürlüðü tarafýndan yürütülür.

Askeri iþyerleri ile yurt emniyeti için gerekli maddeler üretilen iþyerlerindeki komisyonun yapýsý, çalýþma þekil ve esaslarý Milli Savunma Bakanlýðý ile Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca birlikte hazýrlanacak bir yönetmelikle belirtilir.

Bu maddeye göre verilecek durdurma veya kapatma kararýna karþý iþverenin yerel iþ mahkemesinde altý iþ günü içinde itiraz etmek yetkisi vardýr.

Ýþ mahkemesine itiraz, iþin durdurulmasý veya iþyerinin kapatýlmasý kararýnýn uygulanmasýný durdurmaz.

Mahkeme itirazý öncelikle görüþür ve altý iþ günü içinde karara baðlar. Kararlar kesindir.

Bir iþyerinde çalýþan iþçilerin yaþ, cinsiyet ve saðlýk durumlarý böyle bir iþyerinde çalýþmalarýna engel teþkil ediyorsa, bunlar da çalýþmaktan alýkonulur.

Yukarýdaki fýkralar gereðince iþyerlerinde iþçiler için tehlikeli olan tesis ve tertiplerin veya makine ve cihazlarýn ne þekilde iþletilmekten alýkonulacaðý ve bunlarýn ne þekilde yeniden iþletilmelerine izin verilebileceði, iþyerinin kapatýlmasý ve açýlmasý, iþin durdurulmasýna veya iþyerinin kapatýlmasýna karar verilinceye kadar acil hallerde alýnacak önlemlere iliþkin hususlar ile komisyonda görev yapacak iþçi ve iþveren temsilcilerinin nitelikleri, seçimi, komisyonun çalýþma þekil ve esaslarý Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Bir iþyerinin kurulmasýna ve iþletilmesine izin verilmiþ olmasý 78 inci maddede öngörülen yönetmelik hükümlerinin uygulanmasýna hiçbir zaman engel olamaz.

Bu maddenin birinci fýkrasý gereðince makine, tesisat ve tertibat veya iþin durdurulmasý veya iþyerinin kapatýlmasý sebebiyle iþsiz kalan iþçilere iþveren ücretlerini ödemeye veya ücretlerinde bir düþüklük olmamak üzere meslek veya durumlarýna göre baþka bir iþ vermeye zorunludur.

Ýþ saðlýðý ve güvenliði kurulu

MADDE 80. - Bu Kanuna göre sanayiden sayýlan, devamlý olarak en az elli iþçi çalýþtýran ve altý aydan fazla sürekli iþlerin yapýldýðý iþyerlerinde her iþveren bir iþ saðlýðý ve güvenliði kurulu kurmakla yükümlüdür.

Ýþverenler iþ saðlýðý ve güvenliði kurullarýnca iþ saðlýðý ve güvenliði mevzuatýna uygun olarak verilen kararlarý uygulamakla yükümlüdürler.

Ýþ saðlýðý ve güvenliði kurullarýnýn oluþumu, çalýþma yöntemleri, ödev, yetki ve yükümlülükleri Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca hazýrlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Ýþyeri hekimleri

MADDE 81. - Devamlý olarak en az elli iþçi çalýþtýran iþverenler, Sosyal Sigortalar Kurumunca saðlanan tedavi hizmetleri dýþýnda kalan, iþçilerin saðlýk durumunun ve alýnmasý gereken iþ saðlýðý ve güvenliði önlemlerinin saðlanmasý, ilk yardým ve acil tedavi ile koruyucu saðlýk hizmetlerini yürütmek üzere iþyerindeki iþçi sayýsýna ve iþin tehlike derecesine göre bir veya daha fazla iþyeri hekimi çalýþtýrmak ve bir iþyeri saðlýk birimi oluþturmakla yükümlüdür.

Ýþyeri hekimlerinin nitelikleri, sayýsý, iþe alýnmalarý, görev, yetki ve sorumluluklarý, eðitimleri, çalýþma þartlarý, görevlerini nasýl yürütecekleri ile iþyeri saðlýk birimleri, Saðlýk Bakanlýðý ve Türk Tabipleri Birliðinin görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan çýkarýlacak bir yönetmelikte düzenlenir.

Ýþ güvenliði ile görevli mühendis veya teknik elemanlar

MADDE 82. - Bu Kanuna göre sanayiden sayýlan, devamlý olarak en az elli iþçi çalýþtýran ve altý aydan fazla sürekli iþlerin yapýldýðý iþyerlerinde iþverenler, iþyerinin iþ güvenliði önlemlerinin saðlanmasý, iþ kazalarýnýn ve meslek hastalýklarýnýn önlenmesi için alýnacak önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasýnýn izlenmesi hizmetlerini yürütmek üzere iþyerindeki iþçi sayýsýna, iþyerinin niteliðine ve tehlikelilik derecesine göre bir veya daha fazla mühendis veya teknik elemaný görevlendirmekle yükümlüdürler.

Ýþ güvenliði ile görevli mühendis veya teknik elemanlarýn nitelikleri, sayýsý, görev, yetki ve sorumluluklarý, eðitimleri, çalýþma þartlarý, görevlerini nasýl yürütecekleri, Türk Mühendis ve Mimar Odalarý Birliðinin görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca çýkarýlacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Ýþçilerin haklarý

MADDE 83. - Ýþyerinde iþ saðlýðý ve güvenliði açýsýndan iþçinin saðlýðýný bozacak veya vücut bütünlüðünü tehlikeye sokacak yakýn, acil ve hayati bir tehlike ile karþý karþýya kalan iþçi, iþ saðlýðý ve güvenliði kuruluna baþvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alýnmasýna karar verilmesini talep edebilir. Kurul ayný gün acilen toplanarak kararýný verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iþçiye yazýlý olarak bildirilir.

Ýþ saðlýðý ve güvenliði kurulunun bulunmadýðý iþyerlerinde talep, iþveren veya iþveren vekiline yapýlýr. Ýþçi tesbitin yapýlmasýný ve durumun yazýlý olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. Ýþveren veya vekili yazýlý cevap vermek zorundadýr.

Kurulun iþçinin talebi yönünde karar vermesi halinde iþçi, gerekli iþ saðlýðý ve güvenliði tedbiri alýnýncaya kadar çalýþmaktan kaçýnabilir.

Ýþçinin çalýþmaktan kaçýndýðý dönem içinde ücreti ve diðer haklarý saklýdýr.

Ýþ saðlýðý ve güvenliði kurulunun kararýna ve iþçinin talebine raðmen gerekli tedbirin alýnmadýðý iþyerlerinde iþçiler altý iþ günü içinde, bu Kanunun 24 üncü maddesinin (I) numaralý bendine uygun olarak belirli veya belirsiz süreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir.

Bu Kanunun 79 uncu maddesine göre iþyerinde iþin durdurulmasý veya iþyerinin kapatýlmasý halinde bu madde hükümleri uygulanmaz.

Ýçki veya uyuþturucu madde kullanma yasaðý

MADDE 84. - Ýþyerine sarhoþ veya uyuþturucu madde almýþ olarak gelmek ve iþyerinde alkollü içki veya uyuþturucu madde kullanmak yasaktýr.

Ýþveren; iþyeri eklentilerinden sayýlan kýsýmlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi þartlarla alkollü içki içilebileceðini belirleme yetkisine sahiptir.

Alkollü içki kullanma yasaðý;

a) Alkollü içki yapýlan iþyerlerinde çalýþan ve iþin gereði olarak üretileni denetlemekle görevlendirilen,
b) Kapalý kaplarda veya açýk olarak alkollü içki satýlan veya içilen iþyerlerinde iþin gereði alkollü içki içmek zorunda olan,
c) Ýþinin niteliði gereði müþterilerle birlikte alkollü içki içmek zorunda olan,

Ýþçiler için uygulanmaz.

Aðýr ve tehlikeli iþler

MADDE 85. - Onaltý yaþýný doldurmamýþ genç iþçiler ve çocuklar aðýr ve tehlikeli iþlerde çalýþtýrýlamaz.

Hangi iþlerin aðýr ve tehlikeli iþlerden sayýlacaðý, kadýnlarla onaltý yaþýný doldurmuþ fakat onsekiz yaþýný bitirmemiþ genç iþçilerin hangi çeþit aðýr ve tehlikeli iþlerde çalýþtýrýlabilecekleri Saðlýk Bakanlýðýnýn görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca hazýrlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Aðýr ve tehlikeli iþlerde rapor

MADDE 86. - Aðýr ve tehlikeli iþlerde çalýþacak iþçilerin iþe giriþinde veya iþin devamý süresince en az yýlda bir, bedence bu iþlere elveriþli ve dayanýklý olduklarý iþyeri hekimi, iþçi saðlýðý dispanserleri, bunlarýn bulunmadýðý yerlerde sýrasý ile en yakýn Sosyal Sigortalar Kurumu, saðlýk ocaðý, hükümet veya belediye hekimleri tarafýndan verilmiþ muayene raporlarý olmadýkça, bu gibilerin iþe alýnmalarý veya iþte çalýþtýrýlmalarý yasaktýr. Sosyal Sigortalar Kurumu iþe ilk giriþ muayenesini yapmaktan kaçýnamaz.

Ýþyeri hekimi tarafýndan verilen rapora itiraz halinde, iþçi en yakýn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi saðlýk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir.

Yetkili memurlar isteyince, bu raporlarý iþveren kendilerine göstermek zorundadýr.

Bu raporlar damga vergisi ve her çeþit resim ve harçtan muaftýr.

On sekiz yaþýndan küçük iþçiler için rapor

MADDE 87. - Ondört yaþýndan onsekiz yaþýna kadar (onsekiz dahil) çocuk ve genç iþçilerin iþe alýnmalarýndan önce iþyeri hekimi, iþçi saðlýðý dispanserleri, bunlarýn bulunmadýðý yerlerde sýrasý ile en yakýn Sosyal Sigortalar Kurumu, saðlýk ocaðý, hükümet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek iþin niteliðine ve þartlarýna göre vücut yapýlarýnýn dayanýklý olduðunun raporla belirtilmesi ve bunlarýn onsekiz yaþýný dolduruncaya kadar altý ayda bir defa ayný þekilde doktor muayenesinden geçirilerek bu iþte çalýþmaya devamlarýna bir sakýnca olup olmadýðýnýn kontrol ettirilmesi ve bütün bu raporlarýn iþyerinde saklanarak yetkili memurlarýn isteði üzerine kendilerine gösterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu iþe ilk giriþ muayenesini yapmaktan kaçýnamaz.

Birinci fýkrada yazýlý hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, iþçi en yakýn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi saðlýk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir.

Bu raporlar damga vergisi ve her çeþit resim ve harçtan muaftýr.

Gebe veya çocuk emziren kadýnlar için yönetmelik

MADDE 88. - Gebe veya çocuk emziren kadýnlarýn hangi dönemlerde ne gibi iþlerde çalýþtýrýlmalarýnýn yasak olduðu ve bunlarýn çalýþmalarýnda sakýnca olmayan iþlerde hangi þartlar ve usullere uyacaklarý, ne suretle emzirme odalarý veya çocuk bakým yurdu (kreþ) kurulmasý gerektiði Saðlýk Bakanlýðýnýn görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Çeþitli yönetmelikler

MADDE 89. - Saðlýk Bakanlýðýnýn görüþü alýnarak Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý;

a) Aðýr ve tehlikeli iþlerden baþka iþler için de iþçilerin iþe baþlamadan hekim muayenesinden geçirilmelerini,
b) Bazý iþlerde çalýþan iþçilerin belirli sürelerde genel olarak saðlýk muayenesinden geçirilmelerini,
c) Çeþitli veya bir kýsým iþlerde çalýþan iþçilerin saðlýk durumlarýnýn aksamasý, yaptýklarý iþin ürünlerine ve genel saðlýða yahut birlikte çalýþtýklarý öteki iþçilere zararlý olursa, bu gibilerin o iþlerden çýkarýlmalarýný,
d) Ne durumda ve ne gibi þartlarý haiz olan iþyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile iþçi evleri ve iþçi eðitimi yerleri yapýlmasýný,

Öngören yönetmelikler hazýrlayabilir.

ALTINCI BÖLÜM

Ýþ ve Ýþçi Bulma

Ýþ ve iþçi bulmaya aracýlýk

MADDE 90. - Ýþ arayanlarýn elveriþli olduklarý iþlere yerleþtirilmeleri ve çeþitli iþler için uygun iþçiler bulunmasýna aracýlýk görevi, Türkiye Ýþ Kurumu ve bu hususta izin verilen özel istihdam bürolarýnca yerine getirilir.

YEDÝNCÝ BÖLÜM

Çalýþma Hayatýnýn Denetimi ve Teftiþi

Devletin yetkisi

MADDE 91. - Devlet, çalýþma hayatý ile ilgili mevzuatýn uygulanmasýný izler, denetler ve teftiþ eder. Bu ödev Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýna baðlý ihtiyaca yetecek sayý ve özellikte teftiþ ve denetlemeye yetkili iþ müfettiþlerince yapýlýr.

Askeri iþyerleriyle yurt güvenliði için gerekli maddeler üretilen iþyerlerinin denetim ve teftiþi konusu ve sonuçlarýna ait iþlemler Milli Savunma Bakanlýðý ile Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca birlikte hazýrlanacak yönetmeliðe göre yürütülür.

Yetkili makam ve memurlar

MADDE 92. - 91 inci madde hükmünün uygulanmasý için iþ hayatýnýn izlenmesi, denetlenmesi ve teftiþiyle ödevli olan iþ müfettiþleri, iþyerlerini ve eklentilerini, iþin yürütülmesi tarzýný ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve iþlenmiþ maddelerle, iþ için gerekli olan malzemeyi 93 üncü maddede yazýlý esaslara uyarak gerektiði zamanlarda ve iþçilerin yaþamýna, saðlýðýna, güvenliðine, eðitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasýna iliþkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araþtýrmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayýlan eylemlere rastladýðý zaman bu hususta Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý tarafýndan çýkarýlacak Ýþ Teftiþi Tüzüðünde açýklanan þekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.

Teftiþ ve denetleme sýrasýnda iþverenler, iþçiler ve bu iþle ilgili görülen baþka kiþiler izleme, denetleme ve teftiþle görevli iþ müfettiþleri tarafýndan çaðrýldýklarý zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek ve birinci fýkrada yazýlý görevlerini yapmak için kendilerine her çeþit kolaylýðý göstermek ve bu yoldaki emir ve isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.

Çalýþma hayatýný izleme, denetleme ve teftiþe yetkili iþ müfettiþleri tarafýndan tutulan tutanaklar aksi kanýtlanýncaya kadar geçerlidir.

Yetkili memurlarýn ödevi

MADDE 93. - Ýþ hayatýný izleme, denetleme ve teftiþ yetkisi olan iþ müfettiþleri görevlerini yaparlarken iþin normal gidiþini ve iþyerinin iþlemesini, inceledikleri konunun niteliðine göre mümkün olduðu kadar aksatmamak, durdurmamak ve güçleþtirmemekle ve resmi iþlemlerin yürütülüp sonuçlandýrýlmasý için, açýklanmasý gerekmedikçe, iþverenin ve iþyerinin meslek sýrlarý ve þartlarý, ekonomik ve ticari hal ve durumlarý hakkýnda gördükleri ve öðrendikleri hususlarý tamamen gizli tutmak ve kendileri tarafýndan bilgileri ve ifadeleri alýnan yahut kendilerine baþvuran veya ihbarda bulunan iþçilerin ve baþka kiþilerin isimlerini ve kimliklerini açýklamamakla yükümlüdürler.

Muafiyet

MADDE 94. - Ýþçi ve iþverenlerle bunlarýn meslek kuruluþlarý tarafýndan kendilerini ilgilendiren ve iþ hayatýna iliþkin iþlerde Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýna yazý ile baþvurma halinde bu dilekçeler ve bunlarla ilgili tutanak, evrak, defter ve iþlemler damga vergisi ve her çeþit resim ve harçtan muaftýr.

Diðer merciler tarafýndan yapýlan teftiþler

MADDE 95. - Ýþyerinin kurulup açýlmasýna izin vermeye yetkili belediyelerle diðer ilgili makamlar iþyerinin kurulmasýna ve iþletilmesine izin vermeden önce, Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca iþ mevzuatýna göre verilmesi gerekli kurma izni ve iþletme belgesinin varlýðýný araþtýrýr. Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca kurma izni ve iþletme belgesi verilmemiþ iþyerlerine belediyeler veya diðer ilgili makamlarca da kurma veya açýlma izni verilemez.

Kamu kurum ve kuruluþlarý, iþyerlerinde yapacaklarý iþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili teftiþ ve denetlemelerin sonuçlarýný ve yapacaklarý iþlemleri o yer için yetkili bölge müdürlüðüne bildirirler.

Ýþyerinin kurulup açýlmasýna izin vermeye yetkili belediyelerle diðer ilgili makamlar her ay bu hususta izin verdikleri, iþveren ve iþyerinin isim ve adresini ve yapýlan iþin çeþidini gösterir listeleri bir sonraki ayýn onbeþine kadar o yerin baðlý bulunduðu bölge müdürlüðüne bildirirler.

Ýþçi ve iþverenin sorumluluðu

MADDE 96. - Ýþ denetimi ve teftiþine yetkili iþ müfettiþleri tarafýndan ifade ve bilgilerine baþvurulan iþçilere, iþverenlerin gerek doðrudan doðruya ve gerek dolayýsýyla telkinlerde bulunmalarý, iþçileri gerçeði saklamaya yahut deðiþtirmeye sevk veya herhangi bir suretle zorlamalarý veyahut iþçilerin ilgili makamlara baþvurmalarý, haber ve ifade vermeleri üzerine, bunlara karþý kötü davranýþlarda bulunmalarý yasaktýr.

Ýþçilerin çalýþtýklarý veya ayrýldýklarý iþyerleriyle iþverenleri hakkýnda gerçeðe uygun olmayan haberler vererek gereksiz iþlemlerle uðraþtýrýlmalarý veya iþverenleri haksýz yere kötü duruma düþürmeye kalkýþmalarý ve iþ müfettiþlerince kendilerinden sorulan hususlar için doðru olmayan cevaplar vererek denetim ve teftiþin yapýlmasýný güçleþtirmek veya yanlýþ bir sonuca vardýrmak gibi kötü niyetli davranýþlarda bulunmalarý yasaktýr.

Zabýtanýn yardýmý

MADDE 97. - Bu Kanun hükümlerinin tam ve gerektiði gibi uygulanabilmesi için iþyerlerini teftiþ ve denetlemeye yetkili iþ müfettiþlerinin gerekli görmeleri ve istemeleri halinde, zabýta kuvvetleri, bu iþ müfettiþlerinin görevlerini iyi bir þekilde yapabilmelerini saðlamak üzere her türlü yardýmda bulunmakla yükümlüdürler.

SEKÝZÝNCÝ BÖLÜM

Ýdari Ceza Hükümleri

Ýþyerini bildirme yükümlülüðüne aykýrýlýk

MADDE 98. - Bu Kanunun 3 üncü maddesindeki iþyeri bildirme yükümlülüðüne aykýrý davranan iþveren veya iþveren vekiline çalýþtýrýlan her iþçi için elli milyon lira para cezasý verilir.

Bu para cezasýnýn kesinleþmesinden sonra bildirim yükümlülüðüne aykýrýlýðýn sürmesi halinde takip eden her ay için ayný miktar ceza uygulanýr.

Genel hükümlere aykýrýlýk

MADDE 99. - Bu Kanunun;

a) 5 inci ve 7 nci maddelerde öngörülen ilke ve yükümlülüklere aykýrý davranan,
b) 8 inci maddenin son fýkrasýndaki belgeyi iþçiye vermeyen, 14 üncü madde hükümlerine aykýrý davranan,
c) 28 inci maddesine aykýrý olarak çalýþma belgesi düzenleme yükümlülüðüne aykýrý davranan veya bu belgeye gerçeðe aykýrý bilgi yazan,

Ýþveren veya iþveren vekiline bu durumdaki her iþçi için elli milyon lira para cezasý verilir.

Toplu iþçi çýkarma ile ilgili hükümlere aykýrýlýk

MADDE 100. - Bu Kanunun 29 uncu maddesindeki hükümlere aykýrý olarak iþçi çýkaran iþveren veya iþveren vekiline iþten çýkardýðý her iþçi için ikiyüz milyon lira para cezasý verilir.

Özürlü ve eski hükümlü çalýþtýrma zorunluluðuna aykýrýlýk

MADDE 101. - Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykýrý olarak özürlü ve eski hükümlü çalýþtýrmayan iþveren veya iþveren vekiline çalýþtýrmadýðý her özürlü ve eski hükümlü ve çalýþtýrmadýðý her ay için yediyüzelli milyon lira para cezasý verilir. Kamu kuruluþlarý da bu para cezasýndan hiçbir þekilde muaf tutulamaz.

Ücret ile ilgili hükümlere aykýrýlýk

MADDE 102. - Bu Kanunun;

a) 32 nci maddesinde belirtilen ücret ile iþçinin bu Kanundan veya toplu iþ sözleþmesinden veya iþ sözleþmesinden doðan ücretini süresi içinde kasden ödemeyen veya eksik ödeyen, 39 uncu maddesinde belirtilen komisyonun belirlediði asgari ücreti iþçiye ödemeyen veya noksan ödeyen iþveren veya iþveren vekiline bu durumda olan her iþçi ve her ay için yüz milyon lira para cezasý,
b) 37 nci maddesine aykýrý olarak ücrete iliþkin hesap pusulasý düzenlemeyen veya iþçi ücretlerinden 38 inci maddeye aykýrý olarak ücret kesme cezasý veren veya yaptýðý ücret kesintisinin sebebini ve hesabýný bildirmeyen 52 nci maddedeki belgeyi vermeyen iþveren veya iþveren vekiline ikiyüz milyon lira para cezasý,
c) 41 inci maddesinde belirtilen fazla çalýþmalara iliþkin ücreti ödemeyen, iþçiye hak ettiði serbest zamaný altý ay zarfýnda kullandýrmayan, fazla saatlerde yapýlacak çalýþmalar için iþçinin onayýný almayan iþveren veya iþveren vekiline, bu durumda olan her iþçi için yüz milyon lira para cezasý,

Verilir.

Yýllýk ücretli izin hükümlerine aykýrýlýk

MADDE 103. - Yýllýk ücretli izni bu Kanunun 56 ncý maddesine aykýrý olarak bölen veya izin ücretini 57 nci maddenin üç ve dördüncü fýkralarýnda belirtilen usule aykýrý olarak ödeyen veya eksik ödeyen veya 59 uncu maddedeki hak edilmiþ izni kullanmadan iþ sözleþmesinin sona ermesi halinde bu izne ait ücreti ödemeyen veya 60 ýncý maddede belirtilen yönetmeliðin esas ve usullerine aykýrý olarak izin kullandýrmayan veya eksik kullandýran iþveren veya iþveren vekiline bu durumda olan her iþçi için yüz milyon lira para cezasý verilir.

Ýþin düzenlenmesine iliþkin hükümlere aykýrýlýk

MADDE 104. - Bu Kanunun 63 üncü maddesinde ve bu maddede belirtilen yönetmelikte belirlenen çalýþma sürelerine aykýrý olarak iþçilerini çalýþtýran veya 68 inci maddesindeki ara dinlenmelerini bu maddeye göre uygulamayan veya iþçileri 69 uncu maddesine aykýrý olarak geceleri yedibuçuk saatten fazla çalýþtýran; gece ve gündüz postalarýný deðiþtirmeyen, 71 inci maddesi hükmüne aykýrý hareket eden, 72 nci maddesi hükümlerine aykýrý olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yaþýný doldurmamýþ erkek çocuklarý ve gençleri ve her yaþtaki kadýnlarý çalýþtýran, 73 üncü maddesine aykýrý olarak çocuk ve genç iþçileri gece çalýþtýran veya ayný maddede anýlan yönetmelik hükümlerine aykýrý hareket eden 74 üncü maddesindeki hükme aykýrý olarak doðumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doðum yapmýþ kadýnlarý çalýþtýran veya ücretsiz izin vermeyen, 75 inci maddesindeki iþçi özlük dosyalarýný düzenlemeyen, 76 ncý maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine uymayan iþveren veya iþveren vekiline beþyüz milyon lira para cezasý verilir.

64 üncü ve 65 inci maddede öngörülen hükümlere aykýrý davranan iþveren veya iþveren vekiline bu durumda olan her iþçi için yüz milyon lira para cezasý verilir.

Ýþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili hükümlere aykýrýlýk

MADDE 105. - Bu Kanunun 78 inci maddesinin birinci fýkrasýnda belirtilen tüzük ve yönetmeliklerdeki hükümlere uymayan iþveren veya iþveren vekiline alýnmayan her iþ saðlýðý ve güvenliði önlemi için elli milyon lira para cezasý verilir. Alýnmayan önlemler oranýnda izleyen her ay için ayný miktar para cezasý uygulanýr.

Bu Kanunun 77 nci maddesi hükmüne aykýrý hareket eden, 78 inci maddenin ikinci fýkrasýna aykýrý olarak kurma izni ve iþletme belgesi almadan bir iþyeri açan, 79 uncu maddesi hükmüne aykýrý olarak faaliyeti durdurulan iþi izin almadan devam ettiren, kapatýlan iþyerlerini izinsiz açan, 80 inci maddesinde öngörülen iþ saðlýðý ve güvenliði kurullarýnýn kurulmasý ve çalýþtýrýlmasý ile ilgili hükümlere aykýrý davranan; iþ saðlýðý ve güvenliði kurullarýnca alýnan kararlarý uygulamayan, 81 inci maddesine aykýrý olarak iþyeri hekimi çalýþtýrma ve iþyeri saðlýk birimi oluþturma yükümlülüðünü yerine getirmeyen, 82 nci maddesine aykýrý olarak iþ güvenliði ile görevli mühendis veya teknik eleman görevlendirme yükümlülüðünü yerine getirmeyen iþveren veya iþveren vekiline beþyüzer milyon lira para cezasý verilir.

Bu Kanunun 85 inci maddesine aykýrý olarak aðýr ve tehlikeli iþlerde onaltý yaþýndan küçükleri çalýþtýran veya ayný maddede belirtilen yönetmelikte gösterilen yaþ kayýtlarýna aykýrý iþçi çalýþtýran iþveren veya iþveren vekiline beþyüz milyon lira para cezasý verilir.

Bu Kanunun 86 ncý maddesi uyarýnca iþçilere doktor raporu almayan iþveren veya iþveren vekiline bu durumda olan her iþçi için yüz milyon lira ve 87 nci madde gereðince çocuklara doktor raporu almayan iþveren veya iþveren vekiline bu durumdaki her bir çocuk için yüz milyon lira para cezasý verilir.

Bu Kanunun 88 inci ve 89 uncu maddelerinde öngörülen yönetmeliklerde gösterilen þartlara ve usullere uymayan iþveren veya iþveren vekiline beþyüz milyon lira para cezasý verilir.

Ýþ ve iþçi bulma hükümlerine aykýrýlýk

MADDE 106. - Bu Kanunun 90 ýncý maddesinde öngörülen izni almadan faaliyet gösteren iþverene bir milyar lira para cezasý verilir.

Ýþ hayatýnýn denetim ve teftiþi ile ilgili hükümlere aykýrýlýk

MADDE 107. - Bu Kanunun;

a) 92 nci maddesinin ikinci fýkrasýndaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen,
b) 96 ncý maddesindeki yasaklara uymayan,

Ýþveren veya iþveren vekiline beþ milyar lira para cezasý verilir.

Ýþ müfettiþlerinin bu Kanundan veya diðer kanunlardan doðan her çeþit teftiþ, denetleme yetki ve görevleri gereðince görevlerinin yerine getirilmesi sýrasýnda, görevlerini yapma ve sonuçlandýrmaya engel olan kimselere eylem baþka bir suçu oluþtursa dahi ayrýca beþ milyar lira para cezasý verilir.

Ýdari para cezalarýnýn uygulanmasýna iliþkin hususlar

MADDE 108. - Bu Kanunda öngörülen idari nitelikteki para cezalarý gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý Bölge Müdürünce verilir.

Bu Kanunda yazýlý olan idari para cezalarý o yerin Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý Bölge Müdürü tarafýndan verilir. Verilen idari para cezalarýna dair kararlar ilgililere 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayýlý Tebligat Kanunu hükümlerine göre teblið edilir. Bu cezalara karþý teblið tarihinden itibaren en geç yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. Ýtiraz, idarece verilen cezanýn yerine getirilmesini durdurmaz. Ýtiraz üzerine verilen karar kesindir. Ýtiraz, zaruret görülmeyen hallerde evrak üzerinde inceleme yapýlarak en kýsa sürede sonuçlandýrýlýr. Bu Kanuna göre verilen idari para cezalarý, 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.

DOKUZUNCU BÖLÜM

Çeþitli, Geçici ve Son Hükümler

Yazýlý bildirim

MADDE 109. - Bu Kanunda öngörülen bildirimlerin ilgiliye yazýlý olarak ve imza karþýlýðýnda yapýlmasý gerekir. Bildirim yapýlan kiþi bunu imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir. Ancak, 7201 sayýlý Kanun kapsamýna giren tebligat anýlan Kanun hükümlerine göre yapýlýr.

Konut kapýcýlarýnýn özel çalýþma koþullarý

MADDE 110. - Konut kapýcýlarýnýn hizmetlerinin kapsam ve niteliði ile çalýþma süreleri, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri, yýllýk ücretli izin haklarý ve kapýcý konutlarý ile ilgili hususlarýn düzenlenmesinde uygulanacak deðiþik þekil ve esaslar Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca hazýrlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Sanayi, ticaret, tarým ve orman iþleri

MADDE 111. - Bir iþin bu Kanunun uygulanmasý bakýmýndan sanayi, ticaret, tarým ve orman iþlerinden sayýlýp sayýlamayacaðýný Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý bir yönetmelikle belirler.

Tarým ve ormandan sayýlan iþlerde çalýþanlarýn, çalýþma koþullarýna iliþkin hükümleri, hizmet akdi, ücret, iþin düzenlenmesi ile ilgili hususlar Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðýnca çýkarýlacak yönetmelikle düzenlenir.

Bazý kamu kurum ve kuruluþlarýnda çalýþanlarýn kýdem tazminatý

MADDE 112. - Kanuna veya kanunun verdiði yetkiye dayanýlarak kurulan kurum ve kuruluþlarýn haklarýnda bu Kanun ve 854, 5953, 5434 sayýlý kanunlarýn hükümleri uygulanmayan personeli ile kamu kuruluþlarýnda sözleþmeli olarak istihdam edilenlere mevzuat veya sözleþmelerine göre kýdem tazminatý niteliðinde yapýlan ödemeler kýdem tazminatý sayýlýr.

Bazý iþlerde çalýþanlarýn ücretlerinin güvencesi

MADDE 113. - Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (b) ve (ý) bentlerinde sayýlan iþyerlerinde çalýþan iþçiler hakkýnda 32, 35, 37, 38 inci madde hükümleri uygulanýr. Bu maddelere aykýrýlýk hallerinde ilgililer hakkýnda ilgili ceza hükümleri uygulanýr.

Üçlü Danýþma Kurulu

MADDE 114. - Çalýþma barýþýnýn ve endüstri iliþkilerinin geliþtirilmesinde, çalýþma hayatýyla ilgili mevzuat çalýþmalarýnýn ve uygulamalarýnýn izlenmesi amacýyla; Hükümet ile iþveren, kamu görevlileri ve iþçi sendikalarý konfederasyonlarý arasýnda etkin danýþmayý saðlamak üzere, üçlü temsile dayalý istiþari mahiyette bir danýþma kurulu oluþturulur.

Kurulun çalýþma usul ve esaslarý çýkarýlacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Kantin açýlmasý

MADDE 115. – Ýþyerlerinde, yüzelli ve daha fazla iþçi çalýþtýrýlmasý halinde, iþçilerin ve ailelerinin gerekli ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasý amacýyla iþçiler tarafýndan kurulacak tüketim kooperatiflerine iþverenlerce yer tahsisi yapýlabilir.

MADDE 116. – 13.6.1952 tarihli ve 5953 sayýlý Basýn Mesleðinde Çalýþanlarla Çalýþtýranlar Arasýndaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkýnda Kanunun 6 ncý maddesinin son fýkrasý aþaðýdaki þekilde deðiþtirilmiþtir.

Ýþ Kanununun 18, 19, 20, 21 ve 29 uncu maddesi hükümleri kýyas yoluyla uygulanýr.

MADDE 117. – 5.5.1983 tarihli ve 2821 sayýlý Sendikalar Kanununun 30 uncu maddesinin birinci fýkrasýnda geçen “1475 sayýlý Ýþ Kanununun” ibaresi “Ýþ Kanununun”, ikinci fýkrasýnda geçen “1475 sayýlý Kanunun 13/D” ibaresi “Ýþ Kanununun 21 inci” þeklinde deðiþtirilmiþtir.

MADDE 118. - 2821 sayýlý Kanunun 31 inci maddesinin altýncý fýkrasýnda geçen "1475 sayýlý Kanunun 13/A, 13/B, 13/C, 13/D, 13/E" ibareleri "Ýþ Kanununun 18, 19, 20 ve 21 inci ", "1475 sayýlý Kanunun 13/D" ibaresi "Ýþ Kanununun 21 inci", yedinci fýkrasýnda geçen "1475 sayýlý Kanunun 13/A" ibaresi "Ýþ Kanununun 18 inci", “13/A, 13/B, 13/C, 13/D ve 13/E " ibareleri "18, 19, 20 ve 21 inci" þeklinde deðiþtirilmiþtir.

Yönetmelikler

MADDE 119. - Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler Kanunun yayýmý tarihinden itibaren altý ay içerisinde çýkartýlýr.

Yürürlükten kaldýrýlan hükümler

MADDE 120. – 25.8.1971 tarihli ve 1475 sayýlý Ýþ Kanununun 14 üncü maddesi hariç diðer maddeleri yürürlükten kaldýrýlmýþtýr.

GEÇÝCÝ MADDE 1. - Diðer mevzuatta 1475 sayýlý Ýþ Kanununa yapýlan atýflar bu Kanuna yapýlmýþ sayýlýr.

Bu Kanunun 120 nci maddesi ile yürürlükte býrakýlan 1475 sayýlý Ýþ Kanununun 14 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn 1 inci ve 2 nci bendi ile onbirinci fýkrasýnda, anýlan Kanunun 16, 17 ve 26 ncý maddelerine yapýlan atýflar, bu Kanunun 24, 25 ve 32 nci maddelerine yapýlmýþ sayýlýr.

GEÇÝCÝ MADDE 2. - 1475 sayýlý Kanuna göre halen yürürlükte bulunan tüzük ve yönetmeliklerin bu Kanun hükümlerine aykýrý olmayan hükümleri yeni yönetmelikler çýkarýlýncaya kadar yürürlükte kalýr.

GEÇÝCÝ MADDE 3. - 1475 sayýlý Kanuna göre alýnmýþ bulunan asgari ücret kararý, bu Kanunun 39 uncu maddesine göre tespit yapýlýncaya kadar yürürlükte kalýr.

GEÇÝCÝ MADDE 4. - Mülga 3008 sayýlý Ýþ Kanununun 13 üncü maddesi hükümleri haklarýnda uygulanmayanlar için, bu Kanunun geçici 6 ncý maddesinde sözü edilen kýdem tazminatý hakký 12.8.1967 tarihinden itibaren baþlar.

Ýlk defa bu Kanun kapsamýna girenlerin kýdem tazminatý haklarý bu Kanunun yürürlüðe girdiði tarihten itibaren baþlar.

GEÇÝCÝ MADDE 5. - 1475 sayýlý Kanunun 25 inci maddesi ile 3713 sayýlý Kanunun ek 1 inci maddesinin (B) fýkrasýnda yer alan oranlar, bu Kanunun 30 uncu maddesi uyarýnca Bakanlar Kurulu tarafýndan yeniden belirleninceye kadar geçerlidir.

GEÇÝCÝ MADDE 6. – Kýdem tazminatý için bir kýdem tazminatý fonu kurulur. Kýdem tazminatý fonuna iliþkin Kanunun yürürlüðe gireceði tarihe kadar iþçilerin kýdemleri için 1475 sayýlý Ýþ Kanununun 14 üncü maddesi hükümlerine göre kýdem tazminatý haklarý saklýdýr.

Yürürlük

MADDE 121. - Bu Kanun yayýmý tarihinde yürürlüðe girer.

Yürütme

MADDE 122. - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

4857 Sayýlý Ýþ Kanunu

Baðlantýlar